Ciało, kobiecość i śmiech w poezji Anny Świrszczyńskiej / Agnieszka Stapkiewicz

Jedna poetka. Trzy tematy. Trzy rewolucje?

„U Świrszczyńskiej ciało jest sposobem myślenia, odczuwania i przeżywania świata – sposobem jedynym i wyłącznym”. Ta dominująca pozycja ciała łączy się ściśle z kobiecością – nie tylko poprzez fizjologię kobiecości, ale także jako specyfika kobiecej percepcji i kobiecego sposobu bycia w świecie. I śmiech: jeden „bezinteresowny” i radosny, a drugi – będący w istocie postawą wobec śmierci, próbą odczynienia jej grozy i obrony własnej tożsamości wobec tego, co przeczuwane i nieuniknione. Plan egzystencji i plan pisania autorka splata tak mocno, że trudno byłoby mówić o Świrszczyńskiej-poetce, nie pamiętając o Świrszczyńskiej społecznicy czy Świrszczyńskiej-publicystce – trzeba wyjątkowych umiejętności nie tylko literaturoznawczych, aby ten splot wydobyć, ale także w sposób tak przekonujący i zajmujący opisać. To, co w tej książce niezmienne, to pełna żarliwej pasji i osobistego zaangażowania postawa badawcza. To ona sprawia, że czytając, obcujemy de facto z dwiema autentycznymi osobowościami: poetki i badaczki. Właśnie ta relacja osobowa jest niezmiernie ważna. Szczęśliwie odeszliśmy już w humanistyce od zdepersonalizowanych aktów lektury. prof. Krystyna Pietrych

I. NIE ZNAM NIKOGO CHOĆBY PODOBNEGO DO ŚWIRSZCZYŃSKIEJ
1. Szalona? (o poetce)
Prywatna krucjata
Społecznica
Poezja jako izba tortur
Feministka
Czarownica?
2. Bezczelna! (o poezji)
Tematyka książki
Recepcja twórczości poetyckiej Anny Świrszczyńskiej
Świrszczyńska contra Szymborska?
Problem podmiotu lirycznego
II. ASCEZA I EKSTAZA – O OBRAZACH CIELESNOŚCI
Wprowadzenie
Rozmowy z ciałem
Kosmos ciała
Porządki z ciałem
Próbowanie ciała i sąd nad nim
„Pieśni pełni”
„Wypłynęłam z siebie”
Hierarchia radości ciała
O śmierci ciała
„Co mnie właściwie łączy z moim ciałem”
III. KOBIECOŚĆ – OD FEMINIZMU DO EWANGELIZMU
Ciało a tekst
Córka
Kochanka uległa
Kochanka dominująca
Siostra żebraczki
Poród i macierzyństwo
Stara Ofelia
Podsumowanie
IV. DWA WYMIARY ŚMIECHU
Wprowadzenie
1. Radość – ironia – groteska
„Szczęśliwa jak psi ogon”
Ironia i autoironia
Groteski i makabreski
Sarkazm i satyra
2. Śmiech eschatologiczny
Orfeusz – geneza śmiechu w obliczu śmierci
Śmiech nad przepaścią
Przymus i tortura śmiechu
Śpiew jako inny idiom tej samej postawy
Dystans do siebie
Śmiech galaktyk
Podsumowanie
V. DOPOWIEDZENIA
Rola poety
„Bóg, którego nie ma”
Wiersz ostatni
Podsumowanie
Bibliografia
Indeks nazwisk
Spis treści