Złoty wiek. Jak Polska została europejskim liderem wzrostu i jaka czeka ją przyszłość / Marcin Piątkowski

Dlaczego niektóre kraje są bogate, a inne biedne?

Dlaczego jedne potrafią wydobyć się z gospodarczego zacofania, a inne tkwią w biedzie?

Autor udziela odpowiedzi na te pytania na przykładzie Polski i jej bezprecedensowego sukcesu gospodarczego po 1989 roku, kiedy osiągnęliśmy najszybsze tempo wzrostu w Europie i jedno z najszyb-szych na świecie. Dzięki temu w ciągu życia zaledwie jednego pokole-nia Polska dołączyła do wąskiej grupy krajów o wysokim poziomie dochodów i wkroczyła w swój gospodarczy złoty wiek. Autor analizu-je przyczyny wcześniejszego wielowiekowego zacofania państwa i podkreśla kluczową rolę inkluzywnych instytucji, kultury, idei i indy-widualności jako źródeł polskiego sukcesu. Ponadto wskazuje na za-grożenia dla dalszego rozwoju i proponuje nowy model wzrostu, któ-ry pozwoliłby Polsce po raz pierwszy w historii dogonić Zachód.

Piątkowski napisał wyjątkową książkę. To tour de force wyjaśniający przemiany w Polsce, kraju, który ponad 30 lat temu zapoczątkował historyczny proces transformacji i osiągnął największy sukces gospo-darczy w Europie. Piątkowski przekonująco pokazuje również, co musi się stać, aby nasz sukces nadal trwał.

– prof. Grzegorz W. Kołodko, Akademia Leona Koźmińskiego

Piątkowski napisał książkę pełną nadziei, wyznaczającą dalszy kierunek dla Polski i innych gospodarek znajdujących się w podobnej sytuacji.

– prof. Dani Rodrik, Uniwersytet Harvarda

Pełna trafnych spostrzeżeń i wniosków dla ekonomii rozwoju.

– prof. Olivier Blanchard, były główny ekonomista MFW

Ta błyskotliwa i oryginalna książka ponownie rozpala debatę na temat tego, czy pomyślny rozwój gospodarczy jest napędzany przez dobre instytucje, dobrą politykę, szczęśliwą geografię, czy… wszystko to jed-nocześnie.

– prof. Branko Milanović, Graduate Center, City University of New York

Marcin Piątkowski – profesor Akademii Leona Koźmińskiego w War-szawie oraz wiodący ekonomista Banku Światowego w Waszyngto-nie. Wcześniej wizytujący ekonomista na Uniwersytecie Harvarda, główny ekonomista PKO BP, ekonomista w Departamencie Europej-skim i doradca dyrektora wykonawczego w Międzynarodowym Fun-duszu Walutowym w Waszyngtonie. Były doradca wicepremiera i ministra finansów RP. Autor kilkudziesięciu publikacji naukowych, wykładowca czołowych uczelni na świecie oraz aktywny komentator wydarzeń ekonomicznych w polskich i światowych mediach. Angloję-zyczne wydanie książki ukazało się w 2018 r. nakładem Oxford University Press pod tytułem Europe’s Growth Champion. Insights from the Economic Rise of Poland. Polska wersja otrzymała w 2019 r. nagrodę Polskiej Akademii Nauk za najlepszą książkę z ekonomii, a w 2020 r. zdobyła pierwsze miejsce w konkursie Economicus „Dziennika Gazety Prawnej” na najlepszą książkę szerzącą wiedzę ekonomiczną. Więcej informacji na stronie www.marcinpiatkowski.com.

Spis rysunków 8

Spis tabel 14

Spis ramek 15

Rozdział 1

Fundamentalne źródła wzrostu: instytucje, kultura i idee 23

1.1. Fundamentalne źródła wzrostu 24

1.2. Czym są instytucje i jak napędzają wzrost gospodarczy? 25

1.3. Instytucje oligarchiczne a instytucje inkluzywne 31

1.4. Skąd się biorą dobre instytucje? 35

1.5. Rozszerzony instytucjonalny model rozwoju 37

1.6. Warunki przejścia od społeczeństwa oligarchicznego do inkluzywnego

i vice versa 41

1.7. Jak przejść do społeczeństwa inkluzywnego: implikacje polityczne 48

1.8. Znaczenie kultury 51

1.9. Wpływ kultury na instytucje 55

1.10. Idee, ideologie i ludzie 59

1.11. Wnioski 63

Rozdział 2

Od czarnej śmierci do czarnej dziury 65

2.1. Rozkwit Europy Zachodniej i schyłek Europy Środkowo-Wschodniej 66

2.2. Mityczny „złoty wiek” szesnastowiecznej Polski 68

2.3. Źródła zacofania Polski 72

2.4. Dlaczego w Polsce powstały instytucje oligarchiczne? 87

2.5. Dlaczego polska „demokracja” nie zaowocowała rozwojem

gospodarczym? 94

2.6. Wpływ kultury, wartości i ideologii na zacofanie Polski 98

2.7. Wnioski 105

Rozdział 3

Czym czarna śmierć była dla Europy Zachodniej, tym dla Europy

Środkowo-Wschodniej był komunizm 109

3.1. O co chodziło w komunizmie? 110

3.2. Dlaczego komunizm upadł? 113

3.3. Polska maruderem w obozie komunistycznym 117

3.4. Dlaczego komunizm nie był samym złem? 122

3.5. Jak komunizm zniszczył feudalizm 130

3.6. A gdyby Polska pozostała kapitalistyczna po 1945 roku? 137

3.7. Wnioski 143

Rozdział 4

Polska transformacja: historia sukcesu 145

4.1. Sposób pomiaru wyników gospodarczych i dobrobytu146

4.2. Sposób pomiaru dobrostanu i szczęścia 154

4.3. Wyniki gospodarcze Polski od 1989 roku 158

4.4. Wyjątkowość sukcesu Polski 168

4.5. Wzrost inkluzywny w Polsce 172

4.6. Czynniki wzrostu inkluzywnego 176

4.7. Wzrost dobrostanu, jakości życia i szczęścia 180

4.8. Niepowodzenia polskiej transformacji 187

4.9. Wnioski 191

Rozdział 5

Czynniki udanej transformacji Polski 195

5.1. Terapia szokowa kontra gradualizm 196

5.2. Terapia szokowa w Polsce po 1989 roku 203

5.3. Krytyka terapii szokowej 205

5.4. Terapia szokowa czy szokująca porażka? 207

5.5. Po terapii szokowej: korekta polityki i dalsze reformy 217

5.6. Dlaczego Polska odniosła większy sukces niż inne kraje

postkomunistyczne? 219

5.7. Korzyści z opóźnionej prywatyzacji 234

5.8. Czy Polska mogła rozwijać się szybciej? 239

5.9. Wnioski 242

Rozdział 6

Fundamentalne źródła wzrostu Polski: rola instytucji 247

6.1. Które instytucje napędzały transformację Polski?. 248

6.2. Jakość polskich instytucji w perspektywie długookresowej253

6.3. Wpływ instytucji na wzrost w Polsce 256

6.4. Wpływ przystąpienia do UE na rozwój instytucji 259

6.5. Wpływ UE na konwergencję dochodów 262

6.6. Czynniki rozwoju dobrych instytucji politycznych i gospodarczych 264

6.7. Wnioski 283

Rozdział 7

Rola kultury, idei i przywództwa 287

7.1. Wpływ kultury na instytucje i wzrost w gospodarkach transformacji 288

7.2. Różnice kulturowe między Europą Środkowo-Wschodnią

a Zachodem 294

7.3. Kultura a wyniki gospodarcze Polski 296

7.4. Ewolucja kultury od 1989 roku 302

7.5. Rola przywództwa 308

7.6. Idee i ideologie 311

7.7. Wnioski 313

Rozdział 8

Czy Polska będzie nadal odnosiła sukcesy? Prognozy, scenariusze

i zagrożenia 317

8.1. Perspektywy dalszego wzrostu Polski 317

8.2. Możliwości wzrostu powyżej oczekiwań 321

8.3. Czynniki mogące spowolnić wzrost 325

8.4. Literatura ekonomiczna a czynniki wzrostu gospodarczego 329

8.5. Znaczenie rankingów 333

8.6. Wnioski 336

Rozdział 9

Nowy model wzrostu dla Europy Środkowo-Wschodniej: konsensus

warszawski 339

9.1. Czy Polska potrzebuje nowego modelu wzrostu? 340

9.2. Konsensus warszawski 342

9.3. Wdrożenie konsensusu warszawskiego 368

9.4. Wpływ konsensusu warszawskiego 369

9.5. Wnioski 370

Rozdział 10

Wnioski z polskiego sukcesu dla innych krajów 373

Rozdział 11

Postscriptum: jaka przyszłość czeka Polskę? 381

Podziękowania 417

Bibliografia 419