Publikacja dotyczy sytuacji seniorów w zakresie potrzeb opiekuńczych z dwóch perspektyw: osób starszych oraz ich opiekunów (wspierany-wspierający - pierwsze tego typu badania prowadzone w Polsce). Autorka identyfikuje obszary, w których występuje deficyt wsparcia ze strony krewnych oraz bliskich (określa stopień zaspokojenia potrzeb opiekuńczych przez rodzinę). Analizuje, jak bardzo rodzinni opiekunowie seniorów są obciążeni obowiązkami opiekuńczymi, w jakim zakresie i jakie konsekwencje dla ich życia rodzinnego i zawodowego wynikają z konieczności świadczenia wsparcia potrzebującym krewnym. Wskazuje również na nieformalne sieci wsparcia (znajomi, przyjaciele, sąsiedzi) oraz usługi opiekuńcze świadczone zarówno legalnie, jak i w ramach pracy nierejestrowanej (szara strefa usług opiekuńczych), a także preferencje osób starszych dotyczące opiekunów. Zwraca uwagę na potencjalne możliwości w zakresie opieki i jej usprawnienia dzięki optymalnemu wykorzystaniu zasobów pozostających w dyspozycji samorządu terytorialnego, systemu ochrony zdrowia, systemu pomocy społecznej.
Książka adresowana jest nie tylko do osób naukowo zajmujących się kwestiami opieki nad osobami starszymi, lecz także praktyków kształtujących politykę społeczną.
Wstęp 7
Część I. Opieka nad osobami starszymi 13
1. Czynniki wpływające na konieczność korzystania z pomocy przez osoby starsze 15
1.1. Starość, stan zdrowia, niepełnosprawność 16
1.2. Niesamodzielność i stopnie niesamodzielności 26
1.3. Status rodzinny osób starszych 31
1.4. Sytuacja materialno-bytowa 35
1.5. Nieformalne sieci wsparcie 40
2. System opieki nad osobami starszymi 47
2.1. Logika systemu opieki nad osobami starszymi 49
2.2. Formy pomocy osobom starszym 63
2.2.1. Pomoc świadczona w miejscu zamieszkania osoby starszej 64
2.2.2. Pomoc semiinstytucjonalna 69
2.2.3. Pomoc instytucjonalna 71
2.2.4. Pomoc świadczona w ramach nieformalnych rodzinnych i nierodzinnych sieci wsparcia 77
2.3. Opieka nad osobami starszymi z perspektywy osób starszych i opiekunów w świetle istniejących badań 81
3. Zapotrzebowanie na opiekę wśród najstarszych seniorów 97
Część II. Badanie potrzeb opiekuńczych osób starszych oraz krewnych udzielających pomocy 109
1. Opieka nad osobami starszymi z perspektywy dwóch pokoleń wspierających i wspieranych 111
1.1. Cel i metodologia badania 111
1.2. Sytuacja społeczno-demograficzna badanych 119
1.3. Potrzeby opiekuńcze osób badanych i otrzymywane wsparcie 127
1.3.1. Wsparcie udzielane przez krewnych i powinowatych 128
1.3.2. Wsparcie udzielane przez osoby bliskie niespokrewnione 134
1.3.3. Wsparcie instytucji formalnych 139
1.4. Hierarchia podmiotów udzielających wsparcia 143
1.5. Godzenie życia zawodowego i rodzinnego – perspektywa opiekunów osób starszych 149
1.6. Podsumowanie wyników badania 153
2. Implikacje dla systemu opieki nad niesamodzielnymi osobami starszymi 161
Bibliografia 167