Czas nieszczęść, cierpień, oporu i walki. Przegrani zwycięzcy? Próba spojrzenia na społeczeństwo polskie pomiędzy wrze / Jacek Chrobaczyński

Czas nieszczęść…, to rodzaj szkiców i zapisków historyka zajmującego się od wielu lat państwem i społeczeństwem polskim w okresie drugiej wojny światowej i okupacji, tak niemieckiej, jak i sowieckiej (1939-1945). To, autorskie raczej, przemyślenia, refleksy i uwagi, ale także oceny, dylematy i kontrowersje. „Powstawały” przez lata, były częścią referatów, wystąpień konferencyjnych, spotkań seminaryjnych, niekiedy, w mniejszym czy większym zakresie, publikowane. Tym samym poddawane szerszej refleksji, dyskutowane. W konsekwencji powodowały też głęboki namysł i - niekiedy - weryfikację wcześniejszych wniosków czy ocen. Zebrane w tym tomie teksty mają, w autorskim zamyśle, pokazać nie tylko problemy i zagadnienia, ale i sposób dochodzenia, a w istocie dojrzewania w refleksji nad niełatwym (wojna, okupacja) procesem historycznym, z drugiej zaś, porównawczo, akcentować potknięcia, nieuchronne przecież, gdy zajmujemy się nauką, a humanistyką w szczególności. Autor nie unika też w tych szkicach i zapiskach „styku” historii najnowszej z polityką, politycznością, „bieżącością”. Stara się jednak te konteksty te łączyć, poprzez „ciągłość i zmianę”, a także „historię długiego trwania”.

Wstęp: Ja i wojna. My i wojna. Pamięć i postpamięć. Kilka uwag o tzw. polityce historycznej
Szkic 1: „Są w ojczyźnie rachunki krzywd….”. Międzywojnie polskie i co z niego wynika?
Szkic 2: Kraj w przededniu kataklizmu. Konteksty
Szkic 3: „Bagnet na broń…”. Klęska wojenna 1939, spory i „przetrącenia”. Wielkość i małość
Szkic 4: „Nie będzie Niemiec pluł nam w twarz”. Naprawdę? Uwagi o polityce i praktyce okupanta niemieckiego. Konteksty relacji polsko-niemieckich i niemiecko-polskich
Szkic 5: „Sowieci, Moskale, Czubaryki”, jednym słowem szarańcza. Sowiecka okupacja kresów wschodnich, a społeczeństwo
Szkic 6: Polska w wojennej ucieczce, na wychodźstwie i w konspiracji. Społeczne aspekty zagadnienia
Szkic 7: Jak przeżyć? Wyzwania i konteksty wojenno-okupacyjnej codzienności. Strategie życiowe, postawy i zachowania
Szkic 8: Polacy – Żydzi – okupanci. Sprawcy – ofiary – świadkowie. A może również chrześcijaństwo versus judaizm?
Szkic 9: Polacy – Ukraińcy i Ukraińcy – Polacy. Ciągłość i zmiana. Dwie czy jedna tylko perspektywa spojrzenia?
Szkic 10: Nie nasza sprawa, nie nasz problem? Tzw. sprawa polska na arenie międzynarodowej. Realopolitik?
Szkic 11: Sowieci znowu u bram Najjaśniejszej. Czto diełat`?
Szkic 12: PKWN versus powstanie warszawskie. Nie „Obłęd”, ale pytanie dlaczego, pozostaje otwartym i ważnym
Szkic 13: Tylko rewolta czy już stalinowska rewolucja? Bilans wojenno-okupacyjny, doświadczenie i pamięć wobec zwycięskiego i rozpychającego się „nowego”
Zakończenie ale nie podsumowanie
Indeks nazwisk