Warszawa rysuje Skopje / dr Kinga Nettmann-Multanowska

Nagroda Ambasador Nowej Europy

Medal Bene Merentibus od Stowarzyszenia Architektów Polskich

Nominacja do Warszawskiej Nagrody Literackiej

Nominacja w konkursie Najpiękniejsze Polskie Książki

„Warszawa rysuje Skopje” to mało znana i dotąd nieopowiedziana historia wielkiego międzynarodowego sukcesu polskiego soft-power, opartego na wiedzy i doświadczeniu warszawskich urbanistów, którzy wzięli udział w ONZ-owskim projekcie odbudowy zniszczonego w trzęsieniu ziemi z 1963 roku Skopje, współtworząc Master Plan (plan ogólny) miasta. Pracujący w Macedonii warszawski „zespół Skopje” tworzyli ludzie o wyjątkowych życiorysach – m.in. Stanisław „Agaton” Jankowski (jego kierownik), Stanisław „Orsza” Broniewski, Bohdan Jastrzębski, Zbigniew Galperyn, Kazimierz Marczewski czy Juliusz Wilski. Dyrektorem Projektu planu Skopje z ramienia Funduszu Specjalnego ONZ był Adolf Ciborowski (przed wyjazdem do Skopje Naczelny Architekt Warszawy). Warszawscy urbaniści współpracowali w Skopje z międzynarodowymi sławami, jak Constantinos Doxiadis, Kenzō Tange czy Arata Isozaki (współprojektant krakowskiej Mangghi).

Kinga Nettmann-Multanowska odkrywa w tej książce także historię polskiej kolekcji z Muzeum Sztuki Współczesnej w Skopje, daru polskich artystów dla miasta (ponad 200 dzieł sztuki) i opisuje historię budynku Muzeum, którego projektantami byli polscy architekci –warszawskie „Tygrysy”: Wacław Kłyszewski, Jerzy Mokrzyński i Eugeniusz Wierzbicki. Nieustannie obecnym bohaterem tej wielowątkowej opowieści jest samo miasto Skopje – wyjątkowe miejsce o wielu tożsamościach, stolica wybitnej architektury brutalistycznej i spektakularnego architektonicznego kiczu powstałego w nieodległej przeszłości.

Książka ma formę reportażu historycznego, zawierającego przeprowadzone w ostatnich latach wywiady i rozmowy z urbanistami z „zespołu Skopje” oraz artystami, którzy przekazali swoje dzieła miastu. Opowieść bazuje na bogatym i unikalnym materiale archiwalnym – zdjęciach, pamiętnikach, listach, dokumentach, m.in. z Archiwum MSZ (w tym sprawozdaniach, szyfrogramach, korespondencji), Archiwum Akt Nowych, NAC, Archiwum Miasta Skopje, wycinkach prasowych. Narracji towarzyszy macedońska poezja i obfita ikonografia.

Fascynująca, wielowątkowa książka. Jest wyrazem pasji i kompetencji autorki, która pisząc o misji warszawskich urbanistów w Skopje i o losach Macedonii Północnej, odkrywa zapomnianą solidarność Polaków z Macedończykami, więź Polski z Bałkanami. Ta piękna publikacja ma jeszcze jeden zasadniczy wymiar: ukazuje europejskie dziedzictwo poprzez palimpsest Skopje – miejsca spotkań chrześcijaństwa, islamu, judaizmu i ateistycznego humanizmu. Kinga Nettmann-Multanowska opowiada o mieście nad Wardarem jak o swojej małej ojczyźnie, bo podarowało jej nową perspektywę poznania siebie i własnej kultury. Miłością do tego kawałka ziemi zaraziła i mnie. Skopje to też nasz los, nasza Europa. Skopje to my!

Basil Kerski, dyrektor Europejskiego Centrum Solidarności w Gdańsku

Wedle jednej z najważniejszych reguł dramaturgicznych ta historia zaczyna się od wielkiego trzęsienia ziemi, które w 1963 roku obraca wniwecz 65 procent zabudowy Skopje. W swoim pieczołowitym dziele autorka splata losy Warszawy i macedońskiej stolicy; ludzki dramat, niepewność, rozpacz, a potem niezwykła mobilizacja i triumf ducha to wątki, które znamy z własnego podwórka. Napisana ze swadą, gatunkowo różnorodna i gęsta od informacji opowieść o odrodzeniu miasta jest przede wszystkim wielką pochwałą solidarności. Dziś, gdy niczego nie potrzebujemy bardziej, książka ta okazuje się lekturą szczególnie aktualną i ważną.

Małgorzata Rejmer, pisarka, autorka m.in. książek Bukareszt. Kurz i krew i Błoto słodsze niż miód

O autorce –

Kinga Nettmann-Multanowska – dr nauk humanistycznych, anglistka, absolwentka UAM w Poznaniu, lektorka języka polskiego w Kirgistanie i Gruzji, menadżerka kultury, autorka i współautorka publikacji poświęconych polskim śladom w Gruzji i Macedonii Północnej, kuratorka i inicjatorka wystaw, wydarzeń i publikacji dotyczących architektury i urbanistyki, mieszkała w Skopje w latach 2014–2018.

Wstęp

Trzęsienie ziemi 26 lipca 1963 roku

Historia skopje. Orient i europa

Pomoc warszawy dla zrujnowanego miasta

Odbudowa warszawy

Rozbudowa skopje

Artyści ślą dzieła do skopje

Antyczna przyszłość