Narodziny nowego dominium. Traktat brytyjsko-irlandzki z 1921 r. / Antonina Pawłowska

Prezentowana książka jest pierwszą na polskim rynku wydawniczym monografią w całości poświęconą zagadnieniu traktatu brytyjsko-irlandzkiego z 1921 r. Było to jedno z przełomowych wydarzeń w historii Irlandii, wyznaczające początek końca brytyjskiego panowania nad wyspą.

Choć kwestia ta wspominana jest w licznych opracowaniach dotyczących procesu odzyskiwania przez Irlandię niezależności – zarówno na polskim, jak i anglosaskim rynku wydawniczym – to jednak nigdy jako całość, z uwzględnieniem nie tylko analizy negocjacji, ale również przebiegu procesu ratyfikacji traktatu, związanych z nim narracji prasowych oraz wpływu zawartego porozumienia na życie mieszkańców Wielkiej Brytanii i Irlandii.

W monografii skontrastowane zostały brytyjskie i irlandzkie (zarówno republikańskie, jak i unionistyczne) punkty widzenia, tworząc skomplikowaną sieć determinantów, które wpłynęły na osiągnięcie ostatecznego porozumienia, a także jego społeczne, ekonomiczne i polityczne skutki.

Książka stanowi wartościowe i poznawczo interesujące dzieło poświęcone nie tylko samemu traktatowi, ale również powstaniu państwa irlandzkiego i stosunkom brytyjsko-irlandzkim w końcowym okresie panowania Wielkiej Brytanii nad wyspą.

Prof. dr hab. Jacek Tebinka

Warto było podjąć tę tematykę, gdyż jest ona jednym z przykładów negocjowania niepodległości w kontekście konfliktu hybrydalnego o niskiej intensywności. Dzięki tej pracy możemy zrozumieć co było niezbędne do osiągnięcia kompromisu.

Prof. dr hab. Michał Leśniewski

Wstęp 9

Rozdział I. Rewolucja irlandzka – tło społeczne i polityczne konfliktu 19

Wprowadzenie 19

Nacjonalizm i republikanizm irlandzki 19

Irlandzkie podziemne państwo i jego struktury 25

Początki irlandzkiej dyplomacji 40

Odrębność Irlandii Północnej 56

Podsumowanie 74

Rozdział II. Kontekst międzynarodowy, imperialny i wewnętrzny negocjacji brytyjsko-irlandzkich 77

Wprowadzenie 77

Różne wizje pokoju światowego 78

Dominia 82

Bliski Wschód 86

Indie 90

Problem Rosji Sowieckiej 95

Sytuacja wewnętrzna 99

Podsumowanie 104

Rozdział III. Negocjacje 109

Wprowadzenie 109

Droga do rozmów 110

Sylwetki negocjatorów 127

Przebieg negocjacji: strategie i cele 143

Pierwsze wrażenia 146

Działania komisji do spraw rozejmu 148

Zagadnienia związane z polityką fiskalną oraz handlem 150

Kwestia obrony 153

Dominium 156

Rola Éamona de Valery 159

Strategia Lloyda George’a 161

Kwestia Irlandii Północnej 163

Wierność Koronie 167

Opinia irlandzkiego rządu 171

Długie nocne rozmowy 172

Podsumowanie 175

Rozdział IV. Treść traktatu 179

Wprowadzenie 179

Status porozumienia 180

Kwestie konstytucjonalne 181

Kwestie finansowe 184

Kwestie wojskowe 186

Irlandia Północna 190

Ratyfikacja i jej podstawa prawna 196

Podsumowanie 198

Rozdział V. Debaty nad ratyfikacją 201

Wprowadzenie 201

Proces ratyfikacji w Izbie Gmin parlamentu brytyjskiego 202

Proces ratyfikacji w Dáil Éireann 215

Argumenty i strategie strony antytraktatowej 222

Argumenty i strategie strony protraktatowej 232

Podział głosów i wsparcie dla stronnictw 236

Dokument nr 2 240

Głos Irlandii Północnej 252

Podsumowanie 258

Rozdział VI. Społeczny odbiór traktatu 261

Wprowadzenie 261

Dziennikarskie narracje. Konflikt, negocjacje i traktat na łamach prasy 262

Prasa brytyjska a kwestia irlandzka 263

Prasa irlandzka wobec negocjacji i procesu ratyfikacji 275

Opinia publiczna 286

Podsumowanie 298

Zakończenie 301

Bibliografia 311

Indeks osób 325