Zarządzanie współczesnym przedsiębiorstwem. Problemy gospodarcze w oczach młodego pokolenia. Tom 1 / red. Aldona Uziębło

Zarządzanie współczesnym przedsiębiorstwem, definiowanym poprzez jego dynamiczność, innowacyjność i zdolność do szybkich i efektywnych prze­obrażeń, to obszar interesujący zarówno w aspekcie teoretycznym, jak i empirycznym. Zarządzanie taką jednostką nakłada na kardę menedżerską, głównych decydentów i pracowników szereg wymagań, którym nie każdy potrafi sprostać. Idealny menedżer powinien bowiem łączyć w swej pracy znajomość teorii i umiejętność praktycznego zastosowania wiedzy z rachunkowości, finansów i analizy finansowej, ale także z bankowości, psycholo­gii czy socjologii.

Tę szczególną zależność dostrzegli studenci, kształcący się na kilku kierunkach studiów. Poszczególne dziedziny nauki skupiają się na własnej proble­matyce, wykorzystując charakterystyczne dla swojego obszaru teorie i narzędzia badawcze; istnieje niedobór opracowań wykorzystujących wiedzę teoretyczną czy badania empiryczne, które łączą nauki ekonomiczne (m.in. ekonomia, finanse, nauki o zarządzaniu) z naukami społecznymi (np. psycho­logia i socjologia). Pojawił się zatem pomysł konferencji i publikacji interdyscyplinarnej.

Wprowadzenie 13

Część I
Rachunkowość

1. Zasady (polityka) rachunkowości według krajowych i międzynarodowych standardów rachunkowości – Iwona Skowyra 19
1.1. Pojęcie i cel polityki rachunkowości 19
1.1.1. Pojęcie polityki rachunkowości 19
1.1.2. Cele polityki rachunkowości 20
1.1.3. Kreatywna rachunkowość a cele polityki bilansowej 22
1.2. Klasyfikacja polityki bilansowej 22
1.2.1. Makro- i mikropolityka rachunkowości 22
1.2.2. Polityka rachunkowości według typów instrumentów 23
1.2.3. Polityka bilansu handlowego i podatkowego 24
1.3. Polityka rachunkowości w świetle Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej 24
1.3.1. Znaczenie Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej 24
1.3.2. Zasady rachunkowości według krajowych i międzynarodowych standardów rachunkowości 25
1.3.3. Zasady (polityka) rachunkowości według Międzynarodowego Standardu Rachunkowości Nr 8 26
Streszczenie/Summary 27
Bibliografia 28

2. Rachunkowość kreatywna a nieuczciwe praktyki księgowe – Karolina Młynarczyk 31
2.1. Rachunkowość kreatywna a agresywna 31
2.1.1. Pojęcie rachunkowości kreatywnej 31
2.1.2. Pojęcie rachunkowości agresywnej 33
2.2. Przyczyny wzrostu zainteresowania negatywnymi praktykami księgowymi 35
2.3. Instrumenty rachunkowości agresywnej 36
2.4. Fałszowanie sprawozdań finansowych – wybrane przykłady 37
2.5. Regulacje prawne wobec zjawiska fałszowania sprawozdań finansowych 38
2.5.1. Odpowiedzialność na podstawie Kodeksu karnego 39
2.5.2. Odpowiedzialność na podstawie ustawy o rachunkowości 39
2.5.3. Odpowiedzialność na podstawie Kodeksu karnego skarbowego 40
Streszczenie/Summary 41
Bibliografia 41

3. Metody amortyzacji środków trwałych – Iwona Skowyra 43
3.1. Istota amortyzacji 43
3.1.1. Pojęcie amortyzacji 43
3.1.2. Funkcje amortyzacji 45
3.1.3. Czynniki określające wielkość amortyzacji 46
3.2. Klasyfikacja metod amortyzacji 46
3.2.1. Rozwój metod amortyzacji 46
3.2.2. Metody akceptowane zarówno przez prawo podatkowe, jak i bilansowe 48
3.2.3. Pozostałe metody stosowane w praktyce 50
3.2.4. Metody zgodne z Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości 51
3.3. Metody amortyzacji stosowane w przedsiębiorstwach 52
3.3.1. Możliwe zmiany stosowanych metod amortyzacji w przedsiębiorstwie XYZ 52
3.3.2. Ocena stosowanych metod amortyzacji na podstawie badań ankietowych 54
Streszczenie/Summary 56
Bibliografia 56

4. Wycena i amortyzacja środków trwałych w świetle ustawy o rachunkowości i MSR – Arkadiusz Szulc 59
4.1. Zakres i definicja środków trwałych 60
4.1.1. Pojęcie środków trwałych przyjęte przez ustawę o rachunkowości 60
4.1.2. Cel i zakres środków trwałych zgodnie z MSR 61
4.1.3. Porównanie regulacji krajowych i międzynarodowych w odniesieniu do definiowania i zakresu środków trwałych 61
4.2. Zasady wyceny środków trwałych 62
4.2.1. Wartość początkowa środków trwałych 62
4.2.2. Wycena środków trwałych na moment bilansowy 64
4.3. Amortyzacja rzeczowych aktywów trwałych 64
4.3.1. Amortyzacja środków trwałych w ujęciu bilansowym 64
4.3.2. Amortyzacja w świetle prawa podatkowego 66
4.3.3. Porównanie amortyzacji w świetle przepisów bilansowych i podatkowych 68
4.4. Trwała utrata wartości 69
4.4.1. Procedura ustalania utraty wartości środków trwałych 69
4.4.2. Przesłanki utraty wartości rzeczowych aktywów trwałych 71
Streszczenie/Summary 72
Bibliografia 73

5. Wycena wartości niematerialnych i prawnych w świetle polskiego i międzynarodowego prawa bilansowego – Katarzyna Polakowska 75
5.1. Wycena początkowa i bilansowa aktywów niematerialnych według przepisów krajowych (z uwzględnieniem amortyzacji oraz trwałej utraty wartości) 77
5.2. Wycena wartości niematerialnych w świetle międzynarodowego prawa bilansowego 81
5.3. Postanowienia MSSF 1 dotyczące wartości niematerialnych 85
Streszczenie/Summary 86
Bibliografia 87

6. Wycena w wartości godziwej – MSSF 13 – Arkadiusz Szulc 89
6.1. Definicja wartości godziwej 90
6.2. Techniki wyceny 92
6.3. Hierarchia wartości godziwej 93
6.4. Wycena przy początkowym ujęciu 95
6.5. Wartość godziwa aktywów niefinansowych 95
6.6. Wycena wartości godziwej zobowiązań i kapitałów własnych jednostki 97
6.7. Ujawnianie informacji 98
Streszczenie/Summary 100
Bibliografia 101

7. Budżetowanie jako metoda zarządzania kosztami w podlaskich przedsiębiorstwach – Robert Parzonko, Łukasz Kruszewski 103
7.1. Budżetowanie jako metoda planowania kosztów 104
7.2. Opis zastosowanej metody badawczej 110
7.3. Metody, okres oraz koszty objęte budżetowaniem w podlaskich przedsiębiorstwach 112
Streszczenie/Summary 117
Bibliografia 118

8. Kredyt bankowy w podmiotowej koncepcji rachunkowości – Daniel Wieteski 119
8.1. Podmiot gospodarczy w rachunkowości 119
8.2. Miejsce kredytu w działalności przedsiębiorstwa i banku 121
8.3. Funkcjonowanie kredytu bankowego w systemie rachunkowości przedsiębiorstwa i banku 124
8.3.1. Kredyt w rachunkowości przedsiębiorstwa 124
8.3.2. Kredyt w rachunkowości banku 128
8.4. Porównanie roli kredytu w przedsiębiorstwie i banku ze szczególnym uwzględnieniem aspektu ewidencyjno-księgowego 130
Streszczenie/Summary 134
Bibliografia 135

Część II
Finanse przedsiębiorstw i analiza finansowa

9. Wielkość przedsiębiorstw i źródła ich finansowania – Mariusz Borowski, Sylwia Topczewska 139
9.1. Klasyfikacja przedsiębiorstw pod względem wielkości oraz ich udział w tworzeniu PKB na przykładzie polskiej gospodarki 140
9.2. Wybrane źródła finansowania działalności przedsiębiorstw 141
9.2.1. Klasyfikacja źródeł finansowania 141
9.2.2. Rodzaje źródeł finansowania działalności przedsiębiorstw 143
9.2.2.1. Fundusze poręczeń kredytowych 144
9.2.2.2. Fundusze pożyczkowe 145
9.2.2.3. Venture capital 145
9.2.2.4. Business angels 147
9.2.3. Inne instrumenty ułatwiające działalność przedsiębiorstwa 148
9.2.3.1. Factoring 148
9.2.3.2. Leasing 148
9.2.3.3. Kredyt kupiecki 149
9.2.3.4. Kredyt bankowy 150
Streszczenie/Summary 152
Bibliografia 153

10. Sprawozdanie finansowe jako źródło informacji w analizie płynności przedsiębiorstwa – Kamil Mazurkiewicz 155
10.1. Bilans 155
10.2. Rachunek zysków i strat 158
10.3. Rachunek przepływów pieniężnych 160
Streszczenie/Summary 163
Bibliografia 163

11. Podstawowe rozbieżności między wynikiem finansowym a kasowym i ich macierzowa analiza na przykładzie spółek z indeksu WIG20 i mWIG40 – Daniel Wieteski 165
11.1. Wynik finansowy i kasowy a zasady rachunkowości 166
11.1.1. Zasada memoriałowa i zasada kasowa 166
11.1.2. Różnice między wynikiem finansowym a kasowym w świetle teorii rachunkowości 166
11.2. Podstawowe korekty wyniku finansowego (memoriałowego) na gruncie MSR 7 „Rachunek przepływów pieniężnych” 168
11.3. Macierz (mapa) wynik finansowy – wynik kasowy jako podstawa analizy rozbieżności 170
11.3.1. Podejście statyczne 170
11.3.2. Podejście dynamiczne 172
11.4. Praktyka spółek notowanych na GPW w Warszawie w zakresie kształtowania relacji wynik finansowy – wynik kasowy 175
11.4.1. Charakterystyka próby badawczej i opis badania 175
11.4.2. Wyniki badania 175
Aneks 180
Streszczenie/Summary 181
Bibliografia 182

12. Interdyscyplinarne podejście do ryzyka w zarządzaniu przedsiębiorstwem – Przemysław Pytel 183
12.1. O ryzyku? 183
12.2. Interdyscyplinarny podział ryzyka 185
Streszczenie/Summary 194
Bibliografia 195

Część III
Finanse publiczne i bankowość

13. Skuteczność polityki pieniężnej i fiskalnej w łagodzeniu skutków kryzysu finansowego w Polsce – Anita Korzeniowska 199
13.1. Polityka pieniężna i fiskalna jako narzędzie pobudzania koniunktury w świetle teorii i praktyki ekonomicznej 199
13.1.1. Ewolucja poglądów na politykę ekonomiczną 199
13.1.2. Polityka pieniężna 201
13.1.3. Polityka fiskalna 202
13.1.4. Skuteczność polityki fiskalnej i monetarnej w modelu Hicksa-Hansena 203
13.2. Światowy kryzys finansowy – przyczyny, przebieg i próby łagodzenia 204
13.2.1. Przyczyny i przebieg światowego kryzysu finansowego 204
13.2.2. Odpowiedzi narzędzi polityki gospodarczej na kryzys finansowy w skali globalnej – krótki przegląd 205
13.3. Reakcje polskiej polityki ekonomicznej na kryzys finansowy 207
13.3.1. Przebieg kryzysu finansowego w Polsce 207
13.3.2. Odpowiedź rządu i banku centralnego na kryzys i próba oceny podjętych działań 209
13.4. Wpływ polityki pieniężnej i fiskalnej na niwelowanie skutków kryzysu w Polsce 210
13.4.1. Założenia i cel badania 210
13.4.2. Estymacja zależności pomiędzy narzędziami polityki ekonomicznej a realnymi i nominalnymi wielkościami w gospodarce 212
13.4.3. Próba wykreślenia krzywych IS i LM dla polskiej gospodarki 212
Streszczenie/Summary 215
Bibliografia 216

14. Polski sektor finansowy w obliczu kryzysu – przejawy i działania zabezpieczające – Mateusz Kuklo 219
14.1. Geneza kryzysu w Stanach Zjednoczonych 220
14.2. Zmiany w regulacjach bankowych w Polsce w czasach kryzysu 223
14.2.1. Polski sektor bankowy w obliczy kryzysu 223
14.2.2. Główne zmiany regulacyjne i działania nadzorcze w latach 2007-2008 224
14.2.3. Płynność 225
14.2.4. Wzmocnienie bazy kapitałowej 227
14.2.5. Przywracanie klimatu zaufania 228
14.2.6. Konkluzja 229
14.3. Działania nadzorcze podjęte w okresie pokryzysowym 229
14.3.1. Nowelizacja rekomendacji dla sektora bankowego 230
14.3.1.1. Rekomendacja T 231
14.3.1.2. Rekomendacja S 232
14.3.2. Ułatwienie w procesie przekształcenia oddziału instytucji kredytowej w spółkę 232
Streszczenie/Summary 234
Bibliografia 234

15. Porównanie wpływu kryzysu na wybrane czynniki działalności ubezpieczycieli i banków w Polsce – Łukasz Matysiak 237
15.1. Kryzys finansowy 2007 r. w kontekście historycznie potwierdzonej cykliczności gospodarowania 238
15.2. Wpływ kryzysu finansowego na zakłady ubezpieczeń 239
15.3. Wpływ kryzysu finansowego na banki 245
Streszczenie/Summary 249
Bibliografia 250

16. Upowszechnianie się innowacyjnych usług bankowych w Polsce. Przykład paypass i paywave – Wojciech Arczewski 251
Streszczenie/Summary 253
Bibliografia 254

17. Ekologiczne produkty bankowe – istota, dostępność, perspektywy – Beata Lewicka 255
17.1. Wprowadzenie do zielonej bankowości 255
17.2. Obszary ekologizacji banku 256
17.3. Ekologiczne produkty bankowe 257
17.4. Wyniki badań ankietowych, dotyczących znajomości ekologicznych produktów bankowych, ich dostępności oraz zaufania do oferujących je instytucji 260
Streszczenie/Summary 264
Bibliografia 265

Część IV
Koncepcje behawioralne we współczesnych finansach i zarządzaniu

18. Psychologiczne uwarunkowania decyzji finansowych a pułapki heurystyk – wyniki badań – Joanna Sikora 269
18.1. Decyzje finansowe przedsiębiorstwa 270
18.2. Teorie podejmowania decyzji 271
18.2.1. Klasyczny model decyzyjny 271
18.2.2. Normatywna i opisowa teoria decyzji 273
18.3. Heurystyczne metody oceny prawdopodobieństwa 275
18.4. Pułapki heurystyk – wyniki badań 277
Streszczenie/Summary 281
Bibliografia 282

19. Psychologiczne aspekty podejmowania decyzji inwestycyjnych – Joanna Szumotalska 285
19.1. Ekonomiczne modele decyzyjne 285
19.1.1. Klasyczna teoria decyzji 285
19.1.2. Oczekiwanie subiektywnej użyteczności i model kompensacyjny 286
19.1.3. Założenia ekonomicznych modeli decyzyjnych i ich implikacje 287
19.2. Czynniki poznawcze wpływające na podejmowanie decyzji inwestycyjnych 288
19.2.1. Definicja heurystyki i tendencyjności sądów 288
19.2.2. Heurystyka reprezentatywności 288
19.2.3. Heurystyka dostępności 289
19.2.4. Heurystyka zakotwiczenia 290
19.2.5. Heurystyka afektu 290
19.2.6. Inne czynniki poznawcze 291
19.3. Czynniki emocjonalno-motywacyjne wpływające na podejmowanie decyzji inwestycyjnych 292
19.3.1. Efekt utopionych kosztów 292
19.3.2. Efekt dyspozycji 293
19.3.3. Krótkowzroczne unikanie strat 293
19.3.4. Efekt status quo 293
19.4. Analiza badania 294
19.4.1. Pytania i hipotezy badawcze 294
19.4.2. Wykorzystane metody badawcze 295
19.4.3. Procedura badania 295
19.4.4. Zmienne 296
19.4.5. Wyniki badania 296
19.4.6. Interpretacja wyników 297
Załącznik 198
Streszczenie/Summary 301
Bibliografia 302

20. Socjologiczne i psychologiczne determinanty skłonności do oszczędzania – Konrad Witek 303
20.1. Definicje oszczędzania 303
20.2. Teorie oszczędzania 304
20.3. Omówienie wyników badania 306
20.3.1. Charakterystyka próby 306
20.3.2. Stosunek do zagadnienia oszczędzania 306
20.3.3. Charakterystyka psychologiczna osób badanych 307
20.3.4. Charakterystyka psychologiczna osoby oszczędzającej 308
Streszczenie/Summary 309
Bibliografia 309

21. Toward customer functioning through subliminal motivation: scientific review – Karolina Stachura 311

21.1. Studying the subliminal motivational process 311

21.1.1. The dual nature of motivation 311

21.1.2. The perception threshold 312

21.1.3. The role of the limbic system and subcortical structures 312

21.1.4. Money as an incentive 312

21.2. Scientific research on subliminal motivation 313

21.2.1. Financial incentives 313

21.2.2. Food incentives 314

21.3. Subliminal advertising 315

Summary/Streszczenie 317

References 318

22. Społeczna odpowiedzialność biznesu i jego narzędzia jako wymóg zrównoważonego rozwoju współczesnej gospodarki – Anita Korzeniowska 319

22.1. Pojęcie zrównoważonego rozwoju i jego znaczenie we współczesnej gospodarce 320

22.2. Geneza i rozwój koncepcji biznesu odpowiedzialnego społecznie 322

22.3. Znaczenie społecznej odpowiedzialności biznesu w działalności przedsiębiorstwa 324

22.4. Narzędzia społecznej odpowiedzialności biznesu 325

22.5. Norma ISO 26000 jako próba standaryzacji wysiłków na rzecz CSR w skali międzynarodowej 331

Streszczenie/Summary 333

Bibliografia 335