Promocja zdrowia dziś i perspektywy jej rozwoju w Europie / Jerzy B. Karski

Rozwój promocji zdrowia jako integralnej części zdrowia publicznego poszedł w Europie tak daleko, iż wymaga on znacznie większej niż dotychczas uwagi. Podstawy promocji zdrowia zostały już wielokrotnie publikowane w różnych monografiach i artykułach, z tego względu w niniejszym opracowaniu przypomniano tylko podstawy i aktualne programy i promocji zdrowia opublikowane głównie przez Światową Organizację Zdrowia. Podano wiele bezpośrednich źródeł z których Czytelnik może dodatkowo korzystać.

Z końcem lat 80. Unia Europejska włączyła się intensywnie do prac nad rozwojem zdrowia publicznego rozumiejąc, iż rozwój gospodar­czy i społeczny jest uwarunkowany zdrowiem społeczeństwa. Tylko zdrowe społeczeństwo jest w stanie produkować dobra materialne i niematerialne, natomiast społeczeństwo chore - nie tylko, że nie jest zdolne do produkowania dóbr materialnych i niematerialnych, lub może produkować je w znacznym ograniczeniu. Takie społeczeństwo wymaga dodatkowych nakładów finansowych na diagnostykę, leczenie i rehabilitację. Ponadto pochłania finanse na koszty takie jak zapomogi i zasiłki wypłacane potrzebującym.

Z tego względu Unia Europejska zagłębiła się bardzo w problematykę zdrowotną społeczności europejskiej i wydała szereg dyrektyw i de­cyzji mających na uwadze poprawę zdrowia społeczności europejskiej. Przeznaczono na te cele znaczne sumy pokrywające koszty opra­cowań, wprowadzania i monitorowania prowadzanych zmian. Zdrowie stało się priorytetem w polityce społeczno-gospodarczej Unii Eu­ropejskiej. Państwa członkowskie mogą teraz korzystać z opracowań i budżetu przeznaczonego na poprawę zdrowia społeczeństwa wła­snego i ogółu Europejczyków.

W niniejszym opracowaniu zebrano zasadnicze tendencje, programy i projekty do aktualnej realizacji oraz do realizacji w latach następ­nych. Niektóre programy sięgają lat 2008-2012, czy też 2009-2015. Włączenie się poszczególnych państw członkowskich oraz organiza­cji rządowych i pozarządowych rokuje znaczny postęp w kierunku zwiększenia uwagi i nakładów na działalność na rzecz poprawy stanu zdrowia społeczeństwa europejskiego. Większość tego rodzaju programów wraz tłem zmian zachodzących we współczesnym społe­czeństwie stanowi zawartość niniejszej książki.

Wprowadzenie
Podstawowa wiedza na temat promocji zdrowia
Promocja zdrowia jako integralna część zdrowia publicznego

Część 1. GŁÓWNE ZASADY DZIAŁANIA WSPÓŁCZESNEJ PROMOCJI ZDROWIA

1.1. Aktualne normy i wartości promocji zdrowia

1.2. Metodologia planowania i oceny działań dla potrzeb promocji zdrowia
1.3. Strategie tworzenia możliwości działania promocji zdrowia
1.4. Specyfika strategii promocji zdrowia
1.4.1. Inwestowanie w zdrowie
1.4.2. Marketing społeczny
1.4.3. Oxford Health Alliance
1.5. Mierniki wyników i sutków promocji zdrowia

Część 2. EUROPEJSKIE WSKAŹNIKI POMIARU WYNIKÓW PROMOCJI ZDROWIA
2.1. Główne kategorie i wskaźniki działań uwzględnione w ECHI-1
2.2. ICHI-2 (International Compendium oj Health Indicators)
2.3. Model promocji zdrowia wg EUHPID
2.4. Europejski Instrument Służący Zapewnieniu Jakości w Promocji Zdrowia - (European Quality Instrument in Health Promotion - EQUIHP

Część 3. PROMOCJA ZDROWIA W ZMIENIAJĄCYM SIĘ ŚRODOWISKU SPOŁECZNYM
3.1. Nowoczesność problematyki społecznej
3.2. Społeczeństwo obywatelskie
3.3. Społeczeństwo obywatelskie w Polsce
3.4. Społeczeństwo obywatelskie w UE
3.5. Nowoczesność problematyki zdrowotnej powstała w tle zachodzących zmian społecznych
3.6. Społeczeństwo ludzi zdrowych tworzy nowy krajobraz paradoksów
3.7. Realia społeczne w Europie
3.8. Potrzeba utworzenia nowej polityki zdrowotnej
3.8.1. Podstawowe wymagania w stosunku do projektu polityki zdrowotnej
3.8.2 Ocena potencjalnego wpływu proponowanej polityki na zdrowie
3.8.3. Charakterystyka proponowanej polityki zdrowotnej
3.9. Nierówności w zdrowiu
3.9.1. Działania UE na rzecz zmniejszenia nierówności w zdrowiu
3.9.2. Wykluczenie społeczne i ubóstwo

Część 4. GŁÓWNE PROGRAMY ZDROWOTNE I ODPOWIEDNIE REGULACJE PRAWNE OBOWIĄZUJĄCE W EUROPIE
4.1. Programy i dokumenty Światowej Organizacji Zdrowia
4.1.1. Zdrowie 21
4.1.2. Bangkok Charter
4.2. Programy i dokumenty UE
4.2.1. Program działania Wspólnoty w dziedzinie zdrowia publicznego na lata 2003-2008
4.2.2. Program działań UE w dziedzinie zdrowia na lata 2008-2013
4.3. Biała Księga
4.3.1. Podstawowe zasady działania Wspólnoty w zakresie zdrowia
4.3.2. Strategiczne cele
4.3.3. Realizacja strategii "Razem na rzecz zdrowia"
4.4. Zielona Księga
4.4.1. Sprawy pracowników ochrony zdrowia w Europie
4.4.2. Sprawy bezpieczeństwa pacjentów, w tym profilaktyki i kontroli zakażeń związanych z opieką zdrowotną
4.4.3. Działania operacyjne na poziomie państw członkowskich
4.4.4. Działania operacyjne na poziomie UE

Część 5. ROZWÓJ TECHNOLOGII I BADAŃ NAUKOWYCH NA RZECZ ZDROWIA W EUROPIE - wybrane przykłady
5.1. E-health dla poprawy zdrowia obywateli Europy
5.2. Genomika
5.3. Ocena ryzyka stosowania nanotechnologii i zastosowania nanomateriałów

Część 6. ROSNĄCA POTRZEBA OPRACOWANIA NOWEJ POLITYKI ZDROWOTNEJ DLA EUROPY
6.1. Potrzeba utworzenia nowej polityki zdrowotnej
6.2. Nowa strategia

Część 7. POLITYKA ZDROWIA PUBLICZNEGO W EUROPIE W XXI WIEKU
7.1. Polityka zdrowia publicznego w XXI wieku
7.2. "Tallin Charter"
7.3. Nowy artykuł 168 w Traktacie Lizbońskim
7.4. Cele i zamierzenia działań pod nazwą "Closing the gap UE"
7.5. Działania i wyzwania Dyrektoriatu Generalnego ds. Ochrony Zdrowia i Konsumenta SANCO
7.6. Promocja zdrowia dnia dzisiejszego i jej rozwój w przyszłości – rekapitulacja

Załączniki
Załącznik Nr 1 - Publikacje J.B. Karskiego
Załącznik Nr 2 - Kwestionariusz Europejskiego Instrumentu Zapewnienia Jakości w Promocji Zdrowia EQUIHP
Załącznik Nr 3 - "Zdrowie 21" - Skrót dokumentu ŚOZ opublikowanego w 1998 r
Załącznik Nr 4 - Deklaracja z Bangkoku - "Bangkok Charter"
Załącznik Nr 5 - Światowa Deklaracja Zdrowia
Załącznik Nr 6 - Karta Ottawska
Załącznik Nr 7 - Spojrzenie na codzienną praktykę lekarską z perspektywy promocji zdrowia - art. w "Zdrowiu Publicznym"