Predyspozycje do wykonywania pracy wysoko zrutynizowanej w organizacji / Wojciech Karczewski

Monografia ma formę studium empirycznego z zakresu zachowań organizacyjnych i jest poświęcona problematyce związanej z predyspozycjami do wykonywania pracy wysoko zrutynizowanej. Chociaż w literaturze dotyczącej zarządzania jasno są określone warunki, kiedy wysoka rutynizacja pracy jest potrzebna, a kiedy wręcz szkodliwa, to problem różnych indywidualnych predyspozycji pracowników do takiej pracy jest często pomijany. Książka autorstwa dr. Wojciecha Karczewskiego zagospodarowuje tę lukę.

Autor dokonał przeglądu literatury i wyników dotychczasowych badań z zakresu rutynizacji zarówno na poziomie organizacji, jak i na poziomie indywidualnym. Następnie, bazując na dotychczasowym dorobku naukowym oraz własnych badaniach, przedstawił model pomiaru predyspozycji pracowników do wykonywania takiej pracy. Model ten pozwala określić, którzy pracownicy mogą wykonywać pracę wysoko zrutynizowaną bez uszczerbku dla swojego zdrowia, a którzy nie. Wskazuje też na pułapki pomiaru tych predyspozycji. Wysokość zarobków i dopasowanie kompetencji do stanowiska pracy to najczęstsze kryteria, jakimi kierują się ludzie przy wyborze pracy. Niestety skuszeni wysokimi zarobkami pracownicy często podejmują pracę niezgodną ze swoimi predyspozycjami, ponosząc ogromne koszty psychologiczne, co z kolei skutkuje niekorzystną dla pracodawcy fluktuacją kadr. Praca zrutynizowana ma potencjał do tego, aby w przyszłości zostać w pełni zautomatyzowana. Propagatorzy czwartej rewolucji przemysłowej przekonują, że wkrótce sztuczna inteligencja wyręczy ludzi w takiej pracy. Jak dotąd dużą część schematycznej pracy wykonują jednak ludzie – i o nich traktuje ta publikacja.

Monografia stanowi interesujące i użyteczne studium zarówno dla teoretyków, jak i praktyków zarządzania.

Rozprawa ma charakter unikatowy i pionierski. W literaturze brak jest prac z zakresu zarządzania zasobami ludzkimi poświęconych badaniom procesów decyzyjnych, które analizują i oceniającą predyspozycje pracowników do wykonywania prac wysoko zrutynizowanych. To jedna z nielicznych publikacji zawierających wszechstronny przegląd wyników badań widzianych holistycznie z perspektywy naukowców, menedżerów i praktyków.

Problem podjęty w rozprawie jest niezwykle aktualny i stanowi istotne wyzwanie. Autor poddał krytycznej ocenie zarówno rutynizację wprowadzaną przez organizacje, jak i predyspozycje do wykonywania pracy wysoko zrutynizowanej. Zastosowanie metod oraz analiz statystyczno-matematycznych w określeniu głównych determinantów predyspozycji do wykonywania takiej pracy stanowi istotny wkład w rozwiązanie tego ważkiego problemu zarówno w aspekcie naukowo-badawczym, jak i utylitarnym.

- z recenzji dr. hab. inż. Wiktora Adamusa, prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego

We współczesnych organizacjach widoczne są procesy rutynizacji pracy i coraz częściej nie ograniczają się one tylko do automatyzowania tradycyjnych procesów produkcyjnych przy wykorzystaniu zaawansowanych technologii. Dotyczą też usług, obsługi klientów czy zarządzania projektami. Co warto podkreślić, pojawiają się również w obszarach wcześniej zupełnie niekojarzonych z rutyną, np. procedurach medycznych realizowanych w szpitalach. Do rutynowych zadań zamiast ludzi wykorzystywane są także roboty czy boty. Rosnąca cyfrowa rutynizacja pracy, podobnie jak wprowadzenie przeszło sto lat temu taśmy produkcyjnej, wiąże się z określonymi konsekwencjami zarówno dla pracujących, jak i pracodawców. Wymusza wprowadzenie rozwiązań ograniczających negatywne skutki takiego sposobu wykonywania pracy. Dlatego też problematyka badawcza podjęta w rozprawie jest istotna i aktualna w kontekście wyzwań dla zarządzania zasobami ludzkimi.

Odpowiednie przedstawienie problemu badawczego i zaproponowanie sposobu jego rozwiązania było zadaniem ambitnym, wymagającym podejścia interdyscyplinarnego.

- z recenzji dr hab. Małgorzaty Striker, prof. Uniwersytetu Łódzkiego

Wprowadzenie

1. Rutynizacja wprowadzana przez organizację

Naukowe zarządzanie F.W. Taylora

Model biurokratyczny organizacji M. Webera

Typy struktur organizacyjnych według H. Mintzberga

Koncepcja substytutów przywództwa

Koncepcja dualizmu M.S. Feldman i B.T. Pentlanda

Stopień rutynizacji procesów

Konsekwencje zbyt niskiego lub zbyt wysokiego

stopnia rutynizacji w organizacji

2. Rutynizacja a predyspozycje na poziomie indywidualnym

Teoria przystosowania się do pracy i model ASA

Temperament pracownika

Obciążenie poznawcze pracownika

Automatyzacja procesu wykonywania zadań jako sposób obrony przed przeciążeniem

Punktowe i przedziałowe strategie realizacji zadań jako sposób zwiększania lub zmniejszania przeciążenia

Autonomia funkcjonalna: kiedy strategia staje się stylem

Wymiary przedziałowego stylu aktywności (PSA)

Efektywność przedziałowego stylu aktywności w zależności od cech środowiska

Konsekwencje niedopasowania stylu aktywności do możliwości energetycznych wyznaczanych przez temperament i cechy środowiska

Problemy z pomiarem cech pracownika

Przegląd wybranych badań

3 Część empiryczna

Badanie predyspozycji do pracy wysoko zrutynizowanej (badanie A)

Wybrane problemy pomiaru predyspozycji (badanie B)

Preferowanie przez pracowników osób o podobnym stylu aktywności (badanie C) – badanie pilotażowe

Dyskusja i interpretacja otrzymanych wyników dla badań A–C

Ograniczenia i kierunki dalszych badań

Podsumowanie badań A–C

Aneks do badania C

Bibliografia

Spis rysunków

Spis tabel