Utopie dizajnu. Między afirmacją a krytyką nowoczesności / Monika Rosińska

Główną tezę mojej książki najlepiej wyrażają słowa teoretyczki i projektantki mediów, Anne Balsamo: „Projektanci (. . .) hakują teraźniejszość i stwarzają warunki dla przyszłości”. Przyjmuję, że dizajn, działalność projektowa, jest praktyką wychyloną w przyszłość, a podstawową zasadę pracy projektantów stanowi tryb zmiany, chęć ulepszenia tego, co zastane, pragnienie poprawienia rzeczywistości. (. . .) Projektowanie zawieszone jest między tym, co jest, a tym, co będzie, negocjuje marzenie z rzeczywistością. Pomysł na niniejszą książkę wziął się więc z tego prostego, a zarazem nieoczywistego spostrzeżenia.

fragment Wstępu


Książka dobrze pokazuje mechanizmy funkcjonowania designu w jego wielopoziomowych funkcjach, a paradygmat utopijny (raczej utopia o utopii), który jest wyjściową tezą pracy, pozwala osadzić design jako model krytyczny, przydatny do diagnozowania potencjału kulturowego w różnych wymiarach czasowych (past–praesens–futurum).

prof. PAN dr hab. Marta Leśniakowska


Monika Rosińska – doktor socjologii. Adiunkt w School of Form Uniwersytetu SWPS, gdzie koordynuje prace zespołu nauk społecznych i humanistyki. Koncentruje swoje zainteresowania naukowo-badawcze na współczesnych praktykach projektowych, dizajnie w życiu codziennym oraz socjologii przedmiotów. Autorka książki Przemyśleć użycie. Projektanci, przedmioty, życie społeczne (2010), współredaktorka tomu Kolaboratorium. Zmiana i współdziałanie (2012) oraz wielu artykułów naukowych i popularyzatorskich na temat projektowania. Laureatka stypendiów twórczych (MKiND) oraz naukowych (MNiSW). Współkuratorka wystaw dizajnu.

Wstęp

I. Podstawowe pojęcia i założenia

II. Badanie dizajnu i literatura przedmiotu

III. Cele i struktura książki

Rozdział 1. Nowoczesność jako kultura przyszłości

I. Machina: siła napędowa wyobraźni

II. Wiedza i kultura optymizmu

III Rynek: fetyszyzacja nowości i zmiany

IV. Utopia: pedagogika pragnienia

V. Konkluzja

Rozdział 2. Modernizm: przyszłość w moralnej formie

I. Od machiny do kultury awangardy

II. Produktywizm i konstruktywizm: nowe życie codzienne (Novyi byt)

III. De Stijl: nowa forma dla nowych czasów

IV. Bauhaus: poszukiwanie nowego sposobu życia

V. Le Corbusier: przyszłość w standardzie i objet-type

VI. Szwedzki modernizm: zrealizowana utopia życia codziennego

VII. Modernizm zimnowojenny: wyścig po przyszłość w „dobrej formie”

VIII. Konkluzja

Rozdział 3. Przyszłość na sprzedaż

I. Uniwersalizacja pragnienia komfortu

II. Totalizacja mobilności

III. Utopia postautomobilności

IV. Konkluzja

Rozdział 4. Odzyskać przyszłość: dizajn spekulatywny

I. Tradycje dizajnu spekulatywnego

II. Definiować, a nie rozwiązywać problemy

III. Odzyskać przyszłość/ śnić nowe sny

IV. Przeciwko funkcjonalności

V Metodologia/ współpraca z naukami społecznymi

VI. Muzealizacja/popularyzacja

VII. Konkluzja

Rozdział 5. Utopia dizajnu partycypacyjnego

I. Potrzeba nowej utopii: „zwrot antropologiczny” w projektowaniu

II. Dematerializacja obiektu

III. Partycypacja, współpraca i uspołecznienie jako warunki utopii „tu i teraz”

IV. Modele: design thinking i innowacja sieci relacji

V. Dylematy projektów urzeczywistniających projekty partycypacyjne

VI. Konkluzja

Zakończenie

Bibliografia

Indeks