Między architekturą nowoczesną a tradycyjną [...] między konstrukcją a formą. Prace naukowe dedykowane Profesorowi Krzysz / Piotr Gryglewski, Tadeusz Bernatowicz, Daria Rutkowska-Siuda

Prezentujemy Czytelnikom zbiór rozpraw dedykowany Profesorowi Krzysztofowi Stefańskiemu z okazji jubileuszu 40-lecia pracy naukowej i 65.rocznicy urodzin tego wybitnego badacza architektury XIX i XX wieku. Cenne artykuły napisane przez szerokie grono uznanych historyków sztuki są najlepszym, choć niedoskonałym, sposobem uczczenia wieloletniej pracy naukowej i dydaktycznej Jubilata. Inspiracją dla tytułu Księgi Pamiątkowej stał się głos z przeszłości, który można traktować niczym prognostyk. Dokładnie sześćdziesiąt pięć lat temu został opublikowany tekst wystąpienia profesora Bohdana Pniewskiego, który odnosząc się do doświadczeń okresu międzywojennego stwierdzał, że wówczas „prowadzono ze zmiennym szczęściem walkę między architekturą nowoczesną a tradycyjną, albo też między konstrukcją a formą, czy między kompozycją romantyczną a klasyczną, albo wręcz między twórczością świadomą a intuicyjną”. W naszym odczuciu ówczesna ocena kondycji architektury nowoczesnej znakomicie odzwierciedla ścieżki zainteresowań badawczych Jubilata.

Komitet Redakcyjny

10 TABULA GRATULATORIA

I. Profanum i sacrum w architekturze XIX i XX wieku

16 Małgorzata Omilanowska, Bezdomna rosyjska Melpomena. Dzieje projektu budowy teatru rosyjskiego w Warszawie

42 Bogusław Krasnowolski, Program, urbanistyka i architektura uzdrowiska w Szczawnicy (do 1939 roku)

70 Józef Szymon Wroński, Kamienna architektura kościołów Zurychu z początku XX wieku

96 Barbara Szczypka-Gwiazda, Rozwój przestrzenno-architektoniczny Bytomia w dwudziestoleciu międzywojennym jako przykład polityczno-ideowej interwencji w urbanistyczny kształt miasta

118 Daria Rutkowska-Siuda, Augustyn Kurella (1800–1858) – zarys twórczości

136 Piotr Gryglewski, Projekt Konstantego Wojciechowskiego rozbudowy kościoła parafialnego w Złakowie Kościelnym

156 Małgorzata Wróblewska Markiewicz, O tym, jak powstała Filharmonia Warszawska

II. Fundator i architektura w epoce nowożytnej

180 Zbigniew Bania, Dwór cytadeli brodzkiej w czasach Koniecpolskich – analiza źródeł

192 Tadeusz Bernatowicz, „Serce Tobie królu Auguście Warszawa otwiera”. Łuk triumfalny na cześć wjazdu króla Augusta III w 1734 roku

204 Ryszard Mączyński, Księcia Stanisława Poniatowskiego dom rezydencjonalno-handlowy w Chersoniu

226 Aleksander Jankowski, Ostatnie dzieło architekta Stanisława Zawadzkiego: „najbardziej skończone” czy nieukończone?

244 Alina Barczyk, „Z wyrażeniem herbów kolligatów…”. Motywy radziwiłłowskie w dekoracji architektonicznej i wyposażeniu pałacu wiśniowieckiego w drugiej połowie XVIII stulecia

260 Ewa Kubiak, Kaplice i oratoria w domach prywatnych kolonialnego Cusco i regionu

278 Aldona Andrzejewska, Aleksander Andrzejewski, Renesansowy dwór w Drobinie w świetle badań terenowych z lat 2012–2015

III. Forma artystyczna i jej historyczność

294 Cezary Wąs, Pomniki władców w sztuce hellenistycznej i rzymskiej. Ideowe źródła, treści i główne formy

316 Olga Tuszyńska-Szczepaniak, Nowa perspektywa w badaniach architektury i rzeźby kolegiaty w Sandomierzu

334 Aleksandra Sumorok, Socrealistyczne Bałuty, fenomen hybrydycznej przestrzeni

350 Jacek Wesołowski, Rewitalizacja na skrzyżowaniu możliwości

IV. Miraże sztuki współczesnej

374 Eleonora Jedlińska, Sztuka ze światła, wody, powietrza i przestrzeni: o twórczości Olafura Eliassona

386 Grzegorz Sztabiński, Konstrukcja i twórczość

404 Dominika Łarionow, Architektura, architekt i scenografia teatralna

416 Paulina Sztabińska-Kałowska, Performatywność architektury i jej teoretyczne uzasadnienia

V. W kręgu aktywności artystycznej kobiet

434 Aneta Pawłowska, Rzecz o portrecie pięknej Murzynki…

452 Ewelina Maria Kostrzewska, Ziemianka przy sztalugach. Pia Górska (1878–1974) u początku drogi do kariery artystki

466 Błażej Ciarkowski, Buntowniczki zamiast groupies. Niedoceniana rola kobiet w historii polskiego modernizmu

VI. Ekspozycje sztuki

484 Agnieszka Zabłocka-Kos, W poszukiwaniu narodowej tożsamości – wystawy w Europie Środkowej od końca XIX wieku do 1948 roku

506 Lechosław Lameński, Wystawa „August Zamoyski. Myśleć w kamieniu” – spuścizna artysty

520 Irena Rolska, Kilka słów o rodzinie Delamars

536 Kamila Kłudkiewicz, Zbrojownia Radolińskich w Jarocinie – pomiędzy malowniczą dekoracją a naukową prezentacją militariów

552 Magda Ławicka, W poszukiwaniu zabytkowych witraży w dawnym majoracie hrabiów von Kramsta pod Środą Śląską...

572 Krzysztof Stefański – BIBLIoGRaFIa PRaC Po Rok 2019

592 SPIS ILUStRaCJI