Ach, mówię wam, tyle znaków, tyle cudów – pisał Tomasz Różycki w debiutanckim tomie Vaterland wydanym w roku 1997. Od tego czasu jego twórczość nieustannie zmienia się i rozwija, stając się osobnym światem.
Wyjątkowy charakter poezji Różyckiego nie zyskał dotąd pełnego opisu, chociaż krytycy dostrzegli kreacyjną siłę wyobraźni autora Kolonii, związki z tradycją polską i światową, a także magnetyczną moc jego języka. Jedną z rozpoznawalnych cech tej twórczości jest jej oniryczny charakter pozwalający łączyć to, co na jawie rozdzielone – przeszłość i teraźniejszość, pamięć o zmarłych i tęsknotę za tym, co jeszcze nie istnieje. Poezja Różyckiego posiada zdolność scalania tego, co utracone i co dopiero przed nami, sprawia, że doświadczenie polskiego losu ostatnich dwustu lat splata się z tym, co najbardziej uniwersalne. Intymność i samotność, poczucie straty i prawdziwa bliskość, przywiązanie do miejsca i pragnienie wędrówki – wszystko to i znacznie więcej ukrywa się w jego wierszach.
Obroty liter to pierwsza książka poświęcona twórczości Tomasza Różyckiego, zawierająca dwadzieścia cztery studia autorów reprezentujących różne pokolenia i perspektywy interpretacyjne, polskie i zagraniczne środowiska naukowe (są tu także tłumacze poety). Przynosi ona szereg syntetycznych i analitycznych ujęć, w których fenomen poezji Różyckiego odczytywany jest w inspirujących kontekstach. Monografię uzupełnia bibliograficzne opracowanie dorobku autora Dwunastu stacji. On sam zamieścił w Obrotach liter swój nowy esej, w którym stawia pytania o los książek i o zagrożenia dla wolnego słowa.
Redaktorki książki, Anna Czabanowska-Wróbel i Magdalena Rabizo-Birek, mają nadzieję, że pozwoli ona zobaczyć poezję Różyckiego w nowym świetle, ale nie mają wątpliwości, że jej tajemnica jest ciągle przed nami.
O, mówię wam, ile / znaków, ile pustych miejsc.
Wykaz skrótów
Magdalena Rabizo-Birek
Poezja bliska
Tomasz Różycki
Próba ognia. Czy książki latają?
SYNTEZY I MOTYWY
Teresa Dobrzyńska
Dziedzictwo. Powroty do kraju rodzinnego przodków w wierszach Tomasza Różyckiego
Leonardo Masi
Entropia, czas i chaos. Wszechświat Tomasza Różyckiego
Kamil Nolbert
„Może gdzieś tutaj kończy się ten świat”. (Nie)możliwa metafizyka w poezji Tomasza Różyckiego
Xavier Farré
Kilka kadrów z wierszy Tomasza Różyckiego
Magdalena Piotrowska-Grot
„Po kolei wszystkie warianty…”. Światy (nie)możliwe poezji Tomasza Różyckiego
Marek Stanisz
Ciemne metafory Różyckiego
Justyna Tabaszewska
Powtórzenia i ponowienia. Tomasz Różycki a kwestia oryginalności
Magdalena Rabizo-Birek
„Biedni malarze”. Motywy plastyczne w twórczości Tomasza Różyckiego
Wojciech Maryjka
„Całe życie w pociągu”. O motywach kolejowych w twórczości Tomasza Różyckiego
Maja Jarnuszkiewicz
Ciało i jego konteksty. O kilku aspektach cielesności w poezji Tomasza Różyckiego
PRZYBLIŻENIA
Karol Maliszewski
Niepewne ojczyzny poetów. Lektura Vaterlandu po dwudziestu latach
Bill Johnston
Pociąg jedzie dalej, czyli Dwanaście stacji amerykańskich, przeł. Tomasz Bilczewski i Anna Kowalcze-Pawlik
Mira Rosenthal
Teraźniejszość jako niekończąca się chwila wahania, przeł. Tomasz Bilczewski i Anna Kowalcze-Pawlik
Joanna Zach
Tomi. Notatki z nie-miejsca
Barbara Trygar
Współczesny flâneur? Tomi. Notatki z miejsca postoju Tomasza Różyckiego w perspektywie teorii (neuro)estetycznej
Anna Czabanowska-Wróbel
Ekonomia Liter
Anna Spólna
Upiorne transformacje. Pytanie o moc słowa i kondycję poety w Literach Tomasza Różyckiego
Paulina Żarnecka
Pamięć ukryta pod ziemią. Porzucone ślady przeszłości w wierszach z tomu Litery Tomasza Różyckiego
DIALOGI
Tomasz Dalasiński
Geobiografia / biogeografie. Kategoria miejsca we wczesnych wierszach Tomasza Różyckiego i Jacka Podsiadły (rozpoznania wstępne)
Katarzyna Kuczyńska-Koschany
Tomasz Różycki: rimbaudiana
Karolina Górniak-Prasnal
Podróże Tomasza Różyckiego i Williama Butlera Yeatsa. Dwa wiersze z tomu Księga obrotów w kontekście Byzantium oraz innych tropów angloamerykańskich
Anna Szumiec
Różyckiego krainy czarów. O Bestiarium i powieściach Lewisa Carrolla
Małgorzata Gorczyńska
Palimpsest, maska, twarz. O Literach Tomasza Różyckiego
Iwona Misiak
Potencjalności kwitną
Bibliografia
oprac. Matylda Zatorska
Indeks nazwisk