Zeszyty historyczne – Dowcip żydowski
To jest wyjątkowy rodzaj dowcipu, z którego można się nie tylko śmiać, ale też i sporo nauczyć. Skłonność do dociekania istoty rzeczy, precyzja myśli i słowa, zostały pogłębione przez kolejne generacje uczonych badaczy i talmudystów. Dwa tysiąclecia diaspory wpoiły też Żydom spory dystans do nie zawsze przyjaznego otoczenia, ale i do siebie samych. Przedziwne jest przenikanie się kultury żydowskiej z kulturą polską, ale również innych nacji żyjących na ziemiach Rzeczypospolitej, która w ciągu wieków stała się ojczyzną dla większości Żydów europejskich. Ten świat odbija się w żydowskim dowcipie, jak w zwierciadle czasem może nieco krzywym, ale osnutym na ogół jakąś niepowtarzalną, życzliwą ironią oraz autoironią. Świat dzielnic żydowskich i sztetli już nie istnieje, więc pamięć utrwalona o nim także w szmoncesie – polskim gatunku żydowskiego humoru – niesie sporo melancholii. Ale niektóre z przytoczonych tu 99 dowcipów świadczą, że humor ten jednak rodzi się nadal. I nadal bawi, uczy i wzrusza...