Wiem, co jem? Psychologia nadmiernego jedzenia i odchudzania się / Nina Ogińska-Bulik

Dlaczego nie potrafimy oprzeć się pokusie jedzenia, mimo że nie odczuwamy głodu? Jak rozpoznać, kiedy jedzenie staje się szkodliwe i w jaki sposób skutecznie je ograniczyć? Jak osiągnąć sukces w odchudzaniu?

Rozwój cywilizacji, a przede wszystkim przemysłu spożywczego i przetwórczego sprawił, że mamy do czynienia z nadprodukcją żywności. Głodowanie jest zjawiskiem rzadkim. Żywność jest ogólnie dostępna, ale ma to także swoje zgubne skutki. Przyczynia się do trudności w kontrolowaniu ilości spożywanego pokarmu. co najczęściej powoduje, że człowiek je więcej niż potrzebuje jego organizm, a to prowadzi do nadwagi i otyłości. Choć wzrasta świadomość ludzi na temat zdrowego odżywiania się, nie zawsze przekłada się ona na podejmowane zachowania jedzeniowe.

Autorka wyjaśnia, jakie czynniki warunkują odżywianie, z czego wynikają preferencje żywieniowe i dlaczego czasem trudno nam utrzymać odpowiednią wagę. Wskazuje błędy w procesie odchudzania oraz ich skutki uboczne - objadanie się, pogorszenie kondycji fizycznej, złe samopoczucie. Wiedza na ten temat umożliwia długofalowe efektywne odchudzanie oraz trwałe wyeliminowanie niekorzystnych nawyków żywieniowych.

Książka zawiera dwa psychologiczne programy odchudzania, porady dietetyczne i scenariusze działań przydatne w codziennej praktyce dietetyków, lekarzy rodzinnych i każdego, kto mierzy się z problemem nadwagi. To lektura przeznaczona dla szerokiego grona osób zainteresowanych problematyką nadmiernego jedzenia i odchudzania się, w tym profesjonalistów (psychologów, terapeutów, lekarzy, dietetyków) udzielających pomocy psychologicznej, dla studentów kierunków psychologii, pedagogiki, socjologii i medycyny, a przede wszystkim dla osób które chcą nie tylko żyć zdrowo, lecz także zadbać o siebie i swoich bliskich.

Wstęp 9

1. Nadmierne jedzenie – norma czy patologia?               13

1.1. Funkcje jedzenia        13

1.2. Przejawiane zachowania jedzeniowe, czyli co i jak jemy       18

1.3. Wybory żywieniowe  22

1.4. Zaburzenia odżywiania się       27

1.5. Uzależnienie od jedzenia         35

2. Nadwaga i otyłość jako konsekwencje nadmiernego jedzenia 43

2.1. Nadwaga i otyłość w aspekcie historycznym          43

2.2. Rodzaje i kryteria oceny nadwagi i otyłości            46

2.3. Epidemiologia zjawiska            61

3. Konsekwencje nadwagi i otyłości 67

3.1. Skutki zdrowotne       67

3.2. Skutki społeczne, psychologiczne i socjoekonomiczne            74

4. Czynniki sprzyjające nadmiernemu jedzeniu 83

4.1. Przyczyny biologiczne                84

4.2. Przyczyny społeczno-kulturowe                97

4.3. Przyczyny psychologiczne         107

4.3.1. Psychologiczne teorie powstawania nadwagi i otyłości    107

4.3.2. Zaburzenia mechanizmu samoregulacji              111

4.3.3. Przekonania, oczekiwania i predyspozycje osobowościowe              115

4.3.4. Emocje   119

4.3.5. Stres i nieumiejętność radzenia sobie                434

5. Odchudzanie się jako przyczyna nadmiernego jedzenia 133

5.1. Rozpowszechnienie stosowania diet odchudzających i przyczyny odchudzania się       133

5.2. Negatywne skutki stosowania diet odchudzających         135

5.3. Mechanizmy wyjaśniające dlaczego odchudzanie się sprzyja nadmiernemu jedzeniu  139

6. Sposoby redukcji nadwagi 145

6.1. Tradycyjne sposoby redukcji nadwagi i otyłości      145

6.1.1. Dieta      145

6.1.2. Aktywność fizyczna               149

6.1.3. Leczenie nadwagi i otyłości za pomocą środków farmakologicznych               154

6.1.4. Redukcja nadwagi u dzieci i młodzieży                157

6.2. Modyfikacja zachowań – psychologiczne sposoby redukowania nadwagi i otyłości            159

6.2.1. Model społecznego uczenia się            160

6.2.2. Model poznawczo-behawioralny         162

6.2.3. Inne modele zmiany zachowań jedzeniowych    166

6.3. Stosowane formy pomocy        169

6.4. Co należy uwzględnić w interwencjach psychologicznych?    175

7. Programy psychologicznego wspomagania redukcji nadwagi 185

7.1. Założenia    185

7.2. Program oddziaływań psychologicznych wspomagających redukcję nadwagi u dorosłych   190

Wprowadzenie   190

Sesja 1. Co powinnaś wiedzieć o otyłości         192

Sesja 2. Monitorowanie zachowań związanych z jedzeniem, czyli: kiedy, gdzie i dlaczego jem  200

Sesja 3. Jak schudnąć         208

Sesja 4. Jak zmieniać zachowania sprzyjające nadmiernemu jedzeniu          220

Sesja 5.Jak wytrwać i nie zrezygnować            226

Sesja 6. Uwierz w siebie i bądź skuteczna       232

Sesja 7. Myśl pozytywnie   237

Sesja 8. Jak być bardziej stanowczą  242

Sesja 9. Pokonaj stres        247

Sesja 10. Jak radzić sobie z negatywnymi emocjami Zakończenie 253

7.3. Zdrowy styl życia: Jak zapobiegać nadwadze i otyłości – program dla młodzieży 258

Wprowadzenie   258

Warsztat 1. Nadwaga i otyłość - co wiem na ten temat 260

Warsztat 2. Jak prawidłowo się odżywiać i kształtować właściwe nawyki żywieniowe               267

Warsztat 3. Jak być stanowczą w zachowaniach związanych z jedzeniem    276

Warsztat 4. Jak uzyskać pewność siebie i wzmocnić poczucie własnej wartości          280

Warsztat 5. Jak radzić sobie ze stresem           287

Podsumowanie            296

Bibliografia 297

Załącznik 1. Skala Zaabsorbowania Jedzeniem – SZJ 309

Załącznik 2. Kwestionariusz Zachowań Związanych z Jedzeniem – KZZJ 313

Załącznik 3. Skala Poczucia Osobistego Wpływu na Redukcję Wagi Ciała – SPOW-RN 317

Załącznik 4. Skala Poczucia Własnej Skuteczności w Redukcji Nadwagi – SPWS-RN 319

Spis tabel 321