Komentarz zawiera przystępne i
kompleksowe omówienie przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ze szczególnym uwzględnieniem tych regulacji, które wywołują najwięcej problemów w zakresie wykładni. Autorami książki są zarówno pracownicy naukowi Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, jak i prawnicy praktycy specjalizujący się w prezentowanej tematyce.
W opracowaniu przedstawiono m.in. praktyczne objaśnienie takich zagadnień jak: - zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym,
- ustalanie składek i podstaw ich wymiaru,
- rozliczanie i opłacanie składek,
- kontrola wykonywania zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych,
- odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko przepisom ustawy.
Wykaz skrótów 11
Wstęp 17
Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych 19
Rozdział 1 Przepisy ogólne 21
Art. 1. [Rodzaje ubezpieczeń społecznych] 21
Art. 2. [Zakres regulacji ustawowej] 22
Art. 2a. [Zasada równego traktowania ubezpieczonych] 24
Art. 3. [Podmioty wykonujące zadania ubezpieczeniowe] 30
Art. 4. [Słowniczek pojęć ustawowych] 33
Art. 5. [Podmioty niepodlegające ubezpieczeniom powszechnym] 42
Rozdział 2 Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym 49
Art. 6. [Podmioty podlegające obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym] 49
Art. 6a. [Obowiązek podlegania ubezpieczeniom przez osoby sprawujące osobistą opiekę na dzieckiem] 91
Art. 6b. [Obowiązkowe podleganie ubezpieczeniu emerytalnemu] 97
Art. 7. [Dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe] 98
Art. 8. [Definicje] 102
Art. 9. [Zbieg tytułów ubezpieczeń] 115
Art. 10. [Wyłączenie gwarancji wypłaty minimalnego świadczenia] 129
Art. 11. [Obowiązkowe ubezpieczenie chorobowe] 130
Art. 12. [Obowiązkowe ubezpieczenie wypadkowe] 134
Art. 13. [Okresy podlegania ubezpieczeniom] 137
Art. 14. [Ubezpieczenia dobrowolne] 161
Rozdział 3 Zasady ustalania składek na ubezpieczenia społeczne 168
Art. 15. [Wysokość składek] 168
Art. 16. [Sposoby finansowania składek] 170
Art. 17. [Składki niektórych grup ubezpieczonych] 178
Art. 18. [Podstawa wymiaru składek] 182
Art. 18a. [Preferencyjna podstawa wymiaru składek] 209
Art. 18b. [Podstawa wymiaru składek] 215
Art. 19. [Roczne ograniczenie podstawy wymiaru składek] 216
Art. 20. [Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe i wypadkowe] 222
Art. 21. [Delegacja ustawowa] 224
Art. 22. [Stopy procentowe składek] 225
Art. 22a. [Składki a emerytura częściowa] 235
Art. 23. [Odsetki za zwłokę] 237
Art. 24. [Opłata dodatkowa, należności z tytułu składek, przedawnienie] 243
Art. 25. [Składki a postępowanie układowe] 262
Art. 26. [Zabezpieczenie należności z tytułu składek] 265
Art. 27. [Zastaw] 271
Art. 28. [Umarzanie należności z tytułu składek] 274
Art. 29. [Ułatwienia w opłacaniu składek] 281
Art. 30. [Wyłączenie stosowania art. 28 i art. 29] 285
Art. 31. [Stosowanie ordynacji podatkowej] 287
Art. 32. [Stosowanie przepisów dotyczących składek na ubezpieczenia społeczne do innych rodzajów składek] 402
Rozdział 4 Zgłoszenia do ubezpieczenia, prowadzenie kont i rejestrów oraz zasady rozliczania składek i zasiłków 405
Art. 33. [Konta i rejestry] 405
Art. 34. [Informacje na kontach] 409
Art. 35. [Stosowanie identyfikatorów] 412
Art. 36. [Zgłoszenie do ubezpieczeń] 414
Art. 36a. [Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej] 422
Art. 37. [Działalność pozarolnicza] 425
Art. 38. [Decyzje] 426
Art. 39. [Umowa z OFE] 429
Art. 39a. [Oświadczenia członków OFE] 431
Art. 40. [Konto ubezpieczonego] 433
Art. 40a. [Subkonto] 440
Art. 40b. [Operacje finansowe w ramach subkonta] 442
Art. 40c. [Waloryzacja] 442
Art. 40d. [Szczegółowe zasady waloryzacji] 444
Art. 40e. [Podział środków gromadzonych na subkoncie] 446
Art. 40f. (uchylony) 449
Art. 41. [Imienne raporty miesięczne] 449
Art. 42. (uchylony) 457
Art. 43. [Zgłoszenie płatnika składek] 457
Art. 44. [Zmiany danych zgłoszeniowych] 460
Art. 45. [Konto płatnika składek] 461
Art. 46. [Obowiązki płatnika składek] 462
Art. 47. [Terminy i sposób realizacji obowiązków przez płatnika składek] 466
Art. 47a. [Dokumenty ubezpieczeniowe] 478
Art. 48. [Wymiar składek z urzędu] 481
Art. 48a. (uchylony) 483
Art. 48b. [Działania ZUS z urzędu] 483
Art. 49. [Delegacja ustawowa] 484
Art. 50. [Obowiązki informacyjne Zakładu] 487
Rozdział 5 Fundusz Ubezpieczeń Społecznych 499
Art. 51. [Status prawny FUS] 499
Art. 52. [Rodzaje przychodów FUS] 500
Art. 53. [Dotacje i pożyczki z budżetu państwa] 502
Art. 54. [Rodzaje wydatków z FUS] 502
Art. 55. [Elementy składowe FUS] 503
Art. 56. [Fundusz rezerwowy] 505
Art. 57. [Wydatki na prewencję rentową] 506
Rozdział 6 Fundusz Rezerwy Demograficznej 508
Art. 58. [Przychody FRD] 508
Art. 59. [Wykorzystanie środków FRD] 510
Art. 60. [Status prawny FRD] 513
Art. 61. [Podstawy gospodarki finansowej FRD] 514
Art. 62. [Gwarancja wypłaty świadczeń emerytalnych] 516
Art. 63. [Lokowanie środków FRD] 516
Art. 64. [Zarządzanie środkami FRD] 517
Art. 65. [Zarządzanie FRD i lokowanie jego środków] 517
Rozdział 7 Zakład Ubezpieczeń Społecznych 520
Art. 66. [ZUS jako państwowa jednostka organizacyjna] 520
Art. 67. [Jednostki organizacyjne ZUS] 524
Art. 68. [Zakres działania ZUS] 526
Art. 68a. [Prowadzenie przez ZUS punktu kontaktowego] 529
Art. 69. [Prowadzenie prewencji rentowej przez ZUS] 532
Art. 70. [Prognoza finansowa funduszy] 535
Art. 71. [Zadania wykonywane przez ZUS na podstawie innych ustaw] 536
Art. 71a. [Korespondencja wysyłana przez ZUS] 537
Art. 71b. [Zadania ZUS w ramach koordynacji] 539
Art. 72. [Organy ZUS] 539
Art. 73. [Prezes ZUS i zakres jego działania] 539
Art. 73a. [Zasady naboru na stanowisko Prezesa Zakładu] 541
Art. 74. [Zarząd Zakładu i jego zadania] 543
Art. 74a. [Nabór na wolne stanowiska w Zakładzie] 545
Art. 74b. [Informacje o kandydatach] 546
Art. 74c. [Termin do składania dokumentów] 547
Art. 74d. [Lista kandydatów na wolne stanowisko w Zakładzie] 547
Art. 74e. [Protokół z naboru] 548
Art. 74f. [Informacja o naborze] 548
Art. 74g. [Nabór uzupełniający] 549
Art. 75. [Rada Nadzorcza j jej zadania] 550
Art. 75a. [Współpraca z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych] 552
Art. 76. [Źródła przychodów Zakładu] 554
Art. 77. [Wydatki Zakładu] 555
Art. 78. [Sprawozdanie finansowe Zakładu] 557
Art. 79. [Dane na kontach i ich ochrona] 557
Art. 79a. [Pracownicy Zakładu a funkcjonariusze publiczni] 558
Rozdział 8 Obowiązki ubezpieczonych oraz tryb odwoławczy 561
Art. 80. [Obowiązki ubezpieczonych] 561
Art. 81. [Wyłączenie stosowania art. 80] 562
Art. 82. [Skutki utrudniania wyjaśnienia sprawy] 563
Art. 83. [Decyzje ZUS i tryb odwoławczy] 565
Art. 83a. [Decyzje ostateczne] 597
Art. 83b. [Decyzje i postanowienia] 610
Art. 83c. [Postanowienia] 614
Art. 83d. [Interpretacje indywidualne] 616
Rozdział 9 Zwrot nienależnie pobranych świadczeń oraz odsetki za opóźnienie w wypłacie świadczeń 622
Art. 84. [Nienależnie pobrane świadczenie i jego zwrot] 622
Art. 85. [Odsetki i zasady ich wypłacania] 649
Rozdział 10 Kontrola wykonywania zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych 657
Art. 86. [Zakres kontroli] 657
Art. 87. [Uprawnienia inspektorów kontroli ZUS] 660
Art. 88. [Obowiązki płatników składek w trakcie kontroli] 662
Art. 89. [Wszczęcie kontroli] 664
Art. 90. [Miejsca prowadzenia kontroli] 670
Art. 91. [Protokół kontroli] 671
Art. 91a. (uchylony) 673
Art. 91b. [Odpowiednie stosowanie niektórych przepisów] 673
Art. 92. [Bezstronność inspektora kontroli i obowiązek zachowania tajemnicy] 674
Art. 92a. [Stosowanie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej] 675
Art. 93. [Inspektor kontroli] 675
Art. 94. [Główny inspektor kontroli] 677
Art. 95. (uchylony) 677
Art. 96. [Obowiązki informacyjne izb i urzędów skarbowych] 677
Art. 97. [Delegacja ustawowa] 678
Rozdział 11 Odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko przepisom ustawy 679
Art. 98. [Wykroczenia przeciwko przepisom ustawy] 679
Rozdział 12 Zmiany w obowiązujących przepisach 694
Art. 99-106. (pominięte) 694
Rozdział 13 Przepisy przejściowe i końcowe 696
Art. 107. [Obowiązki płatników składek] 696
Art. 108. [Identyfikatory płatników] 697
Art. 109. [Stosowanie przepisów dotychczasowych] 697
Art. 110. ["Ubruttowienie"] 698
Art. 111. [II filar emerytalny] 699
Art. 112. [Środki FRD] 701
Art. 113. ["Stare" rady nadzorcze ZUS] 701
Art. 113a. [Prezes ZUS w okresie przejściowym] 702
Art. 113b. [Dyrektorzy ZUS] 702
Art. 113c. [Stosunek pracy pracowników ZUS] 702
Art. 114. [Zmiany majątkowe] 704
Art. 115. [ZUS jako następca prawny] 711
Art. 116. [Likwidacja "starego" FUS] 714
Art. 117. [Kolejowe jednostki organizacyjne i ich przejęcie] 715
Art. 118. (uchylony) 716
Art. 118a. [Pożyczki z budżetu państwa] 716
Art. 119. [Obowiązki banków w okresie przejściowym] 716
Art. 120. [Zadania "starego" ZUS] 716
Art. 121. [Składka na ubezpieczenie wypadkowe] 717
Art. 122. [Uchylone przepisy] 717
Art. 123. [Stosowanie KPA] 718
Art. 124. [Informacja o danych na koncie ubezpieczonego] 723
Art. 125. (uchylony) 723
Art. 126. [Stosowanie przepisów o emeryturze hipotecznej] 724
Art. 127. [Wejście w życie ustawy] 724
Bibliografia 725
Wykaz aktów prawnych 731
Wykaz orzecznictwa 743