Transfery danych osobowych na podstawie RODO

Pierwsza na rynku książka zawierająca kompleksowe omówienie problematyki przekazywania danych osobowych do państw trzecich i organizacji międzynarodowych.

W publikacji szczegółowo przeanalizowano:
• każdą z przesłanek legalizujących transfer,
• decyzje Komisji Europejskiej,
• wyroki dotyczące transferów i ich praktyczne konsekwencje,
• wytyczne EROD,
• praktykę organów nadzorczych,
• zagadnienia przepływu danych w kontekście korporacyjnym i kadrowym oraz
• działalność podmiotów publicznych.

Opracowanie zawiera również interpretację kryteriów uznawania odpowiedniego stopnia ochrony danych osobowych w państwie trzecim, wytyczne jak przeprowadzić Transfer Impact Assessment oraz ustalenia dotyczące przekazywania danych osobowych do Wielkiej Brytanii oraz Stanów Zjednoczonych z uwzględnieniem najnowszej decyzji Komisji Europejskiej dotyczącej zgodnego z prawem transfer danych osobowych do USA – na podstawie programu Data Privacy Framework.

Książka adresowana jest do osób odpowiedzialnych za współpracę zagraniczną w biznesie i administracji publicznej, organizację systemu ochrony danych osobowych, inspektorów ochrony danych, specjalistów ds. ochrony danych osobowych i bezpieczeństwa informacji, jak również do sędziów, radców prawnych, adwokatów, naukowców i studentów zajmujących się zagadnieniami z zakresu prawa ochrony danych osobowych, nowych technologii, prawa europejskiego i prawa międzynarodowego.

Współautorami publikacja są eksperci i praktycy z wieloletnim doświadczeniem w obsłudze operacji transferów danych zarówno w sektorze prywatnym, jak i publicznym.

Wykaz skrótów | str. 19

Wstęp | str. 27

Rozdział 1

Transfer danych osobowych – próba zdefiniowania pojęcia na gruncie przepisów RODO (Marlena Sakowska-Baryła) | str. 31

1. Wprowadzenie | str. 31
2. Uwarunkowania prawne transferów danych osobowych | str. 33
3. Państwo trzecie | str. 39
4. Organizacja międzynarodowa | str. 41
5. Pojęcie przekazywania danych do państwa trzeciego lub organizacji międzynarodowej | str. 42
6. Sposób przekazywania danych | str. 45
7. Dane z obszaru EOG – dostęp i umowy zawieranie z importerami z państw trzecich | str. 46
8. Wewnątrzorganizacyjne przekazywanie danych
   osobowych | str. 48
9. Umieszczanie danych osobowych na stronach
   internetowych | str. 48
10. Transfer zwrotny i dalszy | str. 50
11. Transfer jako przetwarzanie danych osobowych | str. 51

Rozdział 2

Eksporter i importer danych. Pojęcia oraz relacje pomiędzy podmiotami (Maciej Borkowski) | str. 55

1. Wprowadzenie | str. 55
2. Geneza i ewolucja pojęć | str. 55
3. Pojęcia eksportera i importera na gruncie najnowszych klauzul standardowych | str. 63
4. Jak język kształtuje rzeczywistość | str. 66
5. Ogólne obowiązki administratora | str. 68
6. Eksport danych na zlecenie administratora | str. 70
7. Warunki stosowania rozdziału V RODO | str. 71
8. Co na to SCC? | str. 72

Rozdział 3

Relacje pomiędzy administratorem, procesorem i subprocesorem – co zweryfikować w związku z transferem danych (Magdalena Czaplińska) | str. 75

1. Wprowadzenie | str. 75
2. Obowiązki weryfikacji przy transferach | str. 76
3. Weryfikacja podmiotu przetwarzającego na poziomie standardowych klauzul umownych | str. 81
4. Weryfikacja procesora na gruncie RODO | str. 83
5. Warunki formalne powierzenia przetwarzania danych osobowych przy transferach | str. 85
6. Zgoda na podpowierzenie | str. 88

Rozdział 4

Przesłanki legalnego transferu danych osobowych
(Michał Czarnecki, Tomasz Osiej) | str. 89

1. Wstęp | str. 89
2. Ogólna zasada przekazywania | str. 90
3. Decyzja stwierdzająca odpowiedni stopień ochrony | str. 92
4. Prawnie wiążący i egzekwowalny instrument między organami lub podmiotami publicznymi | str. 96
5. Wiążące reguły korporacyjne | str. 96
6. Standardowe klauzule umowne przyjęte przez Komisję Europejską | str. 100
7. Standardowe klauzule umowne przyjęte przez organ nadzorczy i zatwierdzone przez Komisję | str. 104
8. Zatwierdzony kodeks postępowania | str. 104
9. Zatwierdzony mechanizm certyfikacji | str. 107
10. Zabezpieczenia stosowane pod warunkiem uzyskania zezwolenia organu nadzoru | str. 108
11. Przekazywanie lub ujawnienie niedozwolone na mocy prawa Unii Europejskiej | str. 110
12. Wyjątki w szczególnych sytuacjach | str. 110
13. Podsumowanie | str. 112

Rozdział 5

Kryteria uznawania odpowiedniego stopnia ochrony danych osobowych w państwie trzecim (Arwid Mednis)   115

1. Zakres przedmiotowy i podmiotowy oceny stopnia ochrony danych osobowych | str. 115
2. Kryteria oceny poziomu ochrony | str. 118
3. Analiza odpowiedniego stopnia ochrony danych w państwie trzecim | str. 122

3.1. Uwagi wprowadzające | str. 122

3.2. Ocena praworządności | str. 122

3.3. Organ nadzorczy | str. 127

3.4. Zobowiązania międzynarodowe | str. 129

4. Dokumenty uzupełniające | str. 129
5. Przegląd okresowy | str. 130
6. Uwagi końcowe | str. 131

Rozdział 6

Zastosowanie decyzji Komisji Europejskiej jako podstawy transferu danych osobowych (Iga Małobęcka-Szwast) | str. 133

1. Wprowadzenie | str. 133
2. Zakres zastosowania i charakter prawny decyzji stwierdzających odpowiedni stopień ochrony | str. 135
3. Skutki prawne decyzji stwierdzającej odpowiedni stopień ochrony | str. 141
4. Procedura przyjmowania i wymogi formalne decyzji | str. 143

4.1. Uwagi wprowadzające | str. 143

4.2. Wybór państwa trzeciego lub organizacji międzynarodowej | str. 144

4.3. Ocena odpowiedniego stopnia ochrony | str. 145

4.4. Procedura sprawdzająca (art. 93 ust. 2 RODO) | str. 149

4.5. Treść i wymogi formalne decyzji | str. 150

5. Dotychczasowe decyzje Komisji | str. 151
6. Monitorowanie, okresowy przegląd i rewizja decyzji stwierdzającej odpowiedni stopień ochrony | str. 156
7. Rola krajowych organów nadzorczych i prawa jednostki związane ze stosowaniem decyzji Komisji | str. 159
8. Praktyczne aspekty dokonywania transferu danych na podstawie decyzji stwierdzającej odpowiedni stopień ochrony | str. 163

Rozdział 7

Podstawy i istota Transfer Impact Assessment (Agnieszka Krzyżak, Paweł Litwiński) | str. 167

1. Pojęcie Transfer Impact Assessment– próba zdefiniowania | str. 167
2. Podmioty zobowiązane do wykonania TIA | str. 171
3. Struktura Transfer Impact Assessment | str. 172
4. Analiza prawodawstwa obcego | str. 175

4.1. Cel i istota badania prawodawstwa w ramach TIA | str. 175

4.2. Etap I: identyfikacja prawa państwa trzeciego | str. 176

4.3. Etap II: identyfikacja aktów prawnych i ich treści | str. 179

4.4. Etap III: praktyka stosowania prawa w państwie
trzecim | str. 182

4.5. Przydatne źródła informacji | str. 183

4.6. Istotna przeszkoda – język | str. 184

5. Analiza sytuacji socjokulturowej i inne ważne kryteria niezbędne dla kompletności analizy | str. 186

5.1. Wpływy socjokulturowe w kontekście badania państwa trzeciego | str. 186

5.2. Uwarunkowania polityczne i sytuacja geopolityczna | str. 188

6. Podsumowanie | str. 190

Rozdział 8

Wpływ wyroku Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Schrems II na decyzje krajowych organów nadzorczych w sprawach transferowych (Damian Karwala) | str. 191

1. Uwagi wprowadzające – znaczenie sprawy Schrems II | str. 191
2. Sprawy „101 dalmatyńczyków” i pierwsze decyzje organu austriackiego | str. 193
3. Pozostałe decyzje i stanowiska organów w sprawach „101 dalmatyńczyków” | str. 196
4. Decyzje organów nadzorczych w innych sprawach transferowych | str. 204
5. Decyzja organu irlandzkiego w sprawie Meta (Facebook) Ireland i rekordowa kara finansowa | str. 207
6. Podstawowe wnioski wynikające z decyzji i stanowisk organów nadzorczych | str. 210

Rozdział 9

Zastosowanie standardowych klauzul umownych przy transferach danych (Piotr Drobek, Urszula Góral) | str. 215

1. Wstęp | str. 215
2. Standardowe klauzule ochrony danych jako odpowiednie zabezpieczenia przekazywania danych | str. 217
3. Projekt decyzji wykonawczej Komisji Europejskiej | str. 219
4. Decyzja 2021/914 | str. 219
5. Zakres stosowania standardowych klauzul umownych i objęte nimi scenariusze przekazywania danych | str. 221
6. Możliwość modyfikacji standardowych klauzul
   umownych | str. 223
7. Interpretacja standardowych klauzul umownych | str. 223
8. Strony standardowych klauzul umownych (klauzula przystąpienia) | str. 224
9. Prawo właściwe i jurysdykcja | str. 224
10. Klauzula beneficjenta | str. 225
11. Obowiązki stron | str. 226
12. Zabezpieczenia służące ochronie danych | str. 227
13. Korzystanie z usług podwykonawców przetwarzania (podprzetwarzanie) | str. 230
14. Prawa osób, których dane dotyczą | str. 232
15. Dochodzenie roszczeń | str. 236
16. Odpowiedzialność | str. 237
17. Nadzór | str. 240
18. Lokalne prawa i obowiązki w przypadku dostępu przez organy publiczne | str. 240
19. Prawa i praktyki lokalne wpływające na przestrzeganie klauzul | str. 241
20. Obowiązki podmiotu odbierającego dane w przypadku dostępu przez organy publiczne | str. 243
21. Brak zgodności z klauzulami i rozwiązanie umowy | str. 245
22. Podsumowanie | str. 246

Rozdział 10

Zastosowanie wiążących reguł korporacyjnych jako podstawy transferów danych osobowych (Dominika Kuźnicka-Błaszkowska) | str. 248

1. Wprowadzenie | str. 248
2. Charakter wiążących reguł korporacyjnych | str. 249
3. Treść wiążących reguł korporacyjnych | str. 252
4. Postępowanie w sprawie przyjęcia wiążących reguł korporacyjnych przed organem nadzorczym | str. 256
5. Znaczenie wiążących reguł korporacyjnych | str. 260
6. Podsumowanie | str. 262

Rozdział 11

Właściwość organów nadzorczych w sprawach transgranicznych (Agnieszka Grzelak) | str. 264

1. Wprowadzenie | str. 264
2. Pojęcie organu wiodącego | str. 265
3. Przykład z praktyki francuskiej | str. 272
4. Pojęcie organu nadzorczego, którego sprawa dotyczy | str. 273
5. Podejmowanie decyzji w sprawach transgranicznych – mechanizm współpracy i mechanizm spójności | str. 274
6. Wyjątki od zasady właściwości organu wiodącego | str. 277
7. Znaczenie wyroku Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-645/19, Facebook Ireland Limited i inni | str. 281
8. Podsumowanie | str. 283

Rozdział 12

Transfer danych osobowych w praktyce Europejskiej Rady Ochrony Danych (Gabriela Bar, Wojciech Lamik, Rafał Skibicki) | str. 285

1. Wprowadzenie | str. 285
2. Transfer danych według RODO i Maxa Schremsa | str. 286
3. Wytyczne i zalecenia Europejskiej Rady Ochrony Danych | str. 288

3.1. Charakter prawny wytycznych i zaleceń wydawanych przez EROD | str. 288

3.2. Wytyczne EROD w sprawie zastosowania art. 3 RODO w międzynarodowych transferach | str. 290

3.3. Wiążące reguły korporacyjne w praktyce EROD | str. 292

3.4. Artykuł 49 RODO w wytycznych EROD | str. 294

4. Działania EROD po wyroku w sprawie Schrems II i zaleceniach 01/2020 | str. 295

4.1. Przed wyrokiem w sprawie Schrems II | str. 295

4.2. Pierwsze działania po ogłoszeniu wyroku w sprawie Schrems II | str. 296

4.2.1. Oświadczenie EROD | str. 296

4.2.2. Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania w sprawie Schrems II | str. 297

4.3. Zalecenia 01/2020 | str. 297

5. Nowe standardowe klauzule umowne w ocenie EROD | str. 303
6. Certyfikacja jako podstawa transferu w wytycznych
   EROD | str. 305
7. Zalecenia 01/2021 w sprawie odpowiedniego stopnia ochrony przekazywanych danych w „dyrektywie
   policyjnej” | str. 308
8. Podsumowanie | str. 312

Rozdział 13

Brak transferu – jak ustalić, że transfer danych nie
zachodzi (Izabela Kowalczuk-Pakuła, Izabela Tarłowska) | str. 313

1. Wprowadzenie – cienka granica pomiędzy dwoma
   światami | str. 313
2. Brak transferu – brak jednego z trzech elementów | str. 315

2.1. Wprowadzenie | str. 315

2.2. Podmiot przekazujący dane podlega RODO w odniesieniu do danej operacji przetwarzania | str. 315

2.3. Podmiot przekazujący dane ujawnia poprzez przesłanie lub w inny sposób udostępnia dane osobowe podmiotowi odbierającemu dane | str. 316

2.4. Podmiot odbierający dane znajduje się w państwie trzecim, niezależnie od tego, czy podlega RODO na mocy art. 3 tego rozporządzenia | str. 321

3. Inne przykłady sytuacji niebędących transferem danych osobowych do państwa trzeciego | str. 322

3.1. Wprowadzenie | str. 322

3.2. Bodil Lindqvist, czyli kiedy nie ma transferu w ocenie TS | str. 322

3.3. Tranzyt danych osobowych przez państwo trzecie | str. 325

3.4. Spółka matka z siedzibą w państwie trzecim | str. 325

3.5. Kierunek transferu | str. 327

3.6. Relacje wielostopniowe | str. 328

4. Podsumowanie | str. 328

Rozdział 14

Transfer danych osobowych w organach i podmiotach publicznych (Marlena Sakowska-Baryła) | str. 330

1. Wprowadzenie | str. 330
2. Zakres podmiotowy – pojęcie podmiotu lub organu publicznego | str. 331
3. Transfer | str. 334
4. Podstawy transferu danych dokonywanego przez organy i podmioty publiczne | str. 335
5. Instrumenty transferowe, o których mowa w art. 46 ust. 2 lit. a oraz ust. 3 lit. b RODO | str. 339
6. Przekazanie niezbędne ze względu na ważne względy interesu publicznego | str. 343
7. Przekazanie danych z publicznego rejestru | str. 347

Rozdział 15

Punkty przyjmowania wniosków wizowych jako szczególne przypadki transferu danych osobowych w administracji publicznej (Beata Konieczna-Drzewiecka) | str. 351

1. Wprowadzenie | str. 351
2. Wspólnotowy Kodeks Wizowy | str. 356
3. Podsumowanie | str. 361

Rozdział 16

Transfer danych osobowych w przekształceniach korporacyjnych (Bartosz Marcinkowski) | str. 364

1. Wybrane zagadnienia prawne i praktyczne | str. 364
2. Ogólne pojęcie i istota fuzji i przejęć (M&A) | str. 366
3. Typowe etapy transakcji M&A | str. 367
4. Dane osobowe na etapie badania due diligence | str. 369
5. Dane osobowe na etapie potransakcyjnym | str. 376
6. Uwagi końcowe | str. 382

Rozdział 17

Transfery danych osobowych pracowników (Dominika Dörre-Kolasa) | str. 383

1. Uwagi ogólne | str. 383
2. Transfer danych osobowych pracowników | str. 387
3. Administrator, współadministrowanie, powierzenie przetwarzania – wybrane aspekty praktyczne | str. 390
4. Podsumowanie | str. 394

Rozdział 18

Transfery danych osobowych do USA (Piotr Kalina) | str. 396

1. Wprowadzenie | str. 396
2. Decyzja Komisji Europejskiej w sprawie Safe Harbour | str. 397
3. Wyrok Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Schrems I | str. 398
4. Decyzja Komisji Europejskiej w sprawie Privacy Shield | str. 403
5. Wyrok Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Schrems II | str. 405
6. Transfery po wyroku Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Schrems II | str. 415
7. Data Privacy Framework, Executive Order 14086 | str. 417
8. Decyzja Komisji Europejskiej w sprawie Ram Ochrony Prywatności | str. 420
9. Data Privacy Framework | str. 423
10. Podsumowanie | str. 426

Rozdział 19

Transfer danych do Wielkiej Brytanii (Milena Wilkowska) | str. 427

1. Wstęp | str. 427
2. Przygotowanie do brexitu | str. 428
3. Wystąpienie Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej | str. 429
4. Okres przejściowy | str. 431
5. Przygotowanie Wielkiej Brytanii na brexit w kontekście przepisów prawa ochrony danych osobowych | str. 433
6. Decyzja o adekwatności jako środek legalizujący transfer danych | str. 436
7. Opinia EROD w sprawie decyzji o adekwatności | str. 437
8. Decyzja EROD o adekwatności | str. 438
9. Nowe prawo ochrony danych osobowych w Wielkiej Brytanii | str. 440
10. Zasady transferu danych do Wielkiej Brytanii – podsumowanie | str. 442

Rozdział 20

Techniki zwiększające bezpieczeństwo i ochronę danych podczas transferu (Mariola Więckowska) | str. 443

1. Bezpieczeństwo i transmisja danych | str. 443
2. Techniczne i organizacyjne środki bezpieczeństwa transferu danych do państwa trzeciego | str. 447

2.1. Wprowadzenie | str. 447

2.2. Separacja danych | str. 447

2.3. Zarządzanie dostępem | str. 448

2.4. Zarządzanie środowiskami operacyjnymi
zasobów IT | str. 449

2.5. Zdalny dostęp do zasobów | str. 449

2.6. Logowanie i monitorowanie zdarzeń | str. 453

2.7. Aktualizacja sprzętu, oprogramowania i systemów | str. 453

2.8. Bezpieczeństwo sieci | str. 455

2.9. Zarządzanie podatnościami | str. 455

2.10. Tworzenie i rozwój oprogramowania | str. 456

2.11. Licencje | str. 459

2.12. Zabezpieczenie urządzeń | str. 459

2.13. Kryptografia | str. 460

2.14. Bezpieczeństwo infrastruktury sieciowej | str. 461

2.15. Zapora ogniowa następnej generacji (NGFW – Next Generation Firewall) | str. 461

2.16. Unified Threat Management (UTM) – bezpieczeństwo infrastruktury | str. 464

2.17. Rozwiązania Network Access Control (NAC) | str. 467

2.18. Technologie zwiększające prywatność | str. 469

3. Podsumowanie | str. 470

Rozdział 21

Transfer danych poza Europejski Obszar Gospodarczy. Przykładowe stany faktyczne i związane z tym ryzyka (Mirosław Gumularz, Tomasz Izydorczyk) | str. 472

1. Prawne uwarunkowania transferu danych poza EOG | str. 472

1.1. Wstęp | str. 472

1.2. Co jest transferem danych poza EOG | str. 473

1.3. Co nie jest transferem poza EOG | str. 475

1.4. Lista kontrolna – kiedy dochodzi do transferu danych poza EOG | str. 477

2. Ryzyka | str. 478

2.1. Wstęp | str. 478

2.2. Szczególne ryzyka związane z transferem poza EOG | str. 479

2.2.1. Brak jasnego wskazania, kto jest eksporterem | str. 479

2.2.2. Brak jasnego wskazania, kto jest importerem | str. 482

2.2.3. Brak jasnego wskazania obszarów (regionów) data center | str. 482

2.2.4. Skupienie się na fizycznej lokalizacji danych (data center) z pominięciem problemu zdalnego dostępu do danych (jako okoliczność, która może prowadzić do transferu danych) | str. 483

2.2.5. Skupienie się na kwestii zdalnego dostępu do danych z pominięciem ryzyka samej „możliwości” dostępu | str. 484

2.2.6. Przyjęcie błędnej podstawy transferu danych | str. 486

2.2.7. Brak identyfikacji roli i zakresu dostępu po stronie tzw. resellera | str. 488

2.2.8. Brak przejrzystości stosowanych algorytmów anonimizacji danych i w związku z tym utrata kontroli nad wytransferowanymi danymi | str. 488

2.2.9. Brak uwzględnienia okoliczności, że transfer danych może dotyczyć samego backupu | str. 489

2.2.10. Brak jasnego wskazania warunków przeniesienia danych pomiędzy data center (pomiędzy regionami) | str. 490

2.2.11. Brak odpowiedniej szczegółowości klauzul standardowych (SCC) w zakresie transferu danych (np. w zakresie opisu środków technicznych) | str. 490

2.2.12. Wykorzystanie błędnego wariantu SCC w przypadku transferu danych | str. 491

2.2.13. Skupienie się na lokalizacji miejsc przetwarzania danych (data center) z pominięciem prawnych przesłanek transferu danych | str. 492

2.2.14. Brak możliwości weryfikacji faktycznego miejsca przetwarzania danych | str. 492

2.2.15. Brak możliwości przeprowadzenia audytu „na miejscu” podmiotu przetwarzającego | str. 492

2.2.16. Niejasne „rozbicie” kwestii transferu danych dla poszczególnych usług SaaS (np. kalendarz, narzędzie do spotkań online itd.) | str. 493

2.2.17. Brak prawidłowej konfiguracji urządzeń mobilnych (np. synchronizacja prywatnego konta pracownika) i przesyłanie danych poza EOG bez kontroli organizacji | str. 494

2.2.18. Brak prawidłowego uwzględnienia przy szacowaniu ryzyk związanych z transferem kontekstu np. w postaci przekazania informacji prawnie chronionych (np. objętych tajemnicą ubezpieczeniową) | str. 495

2.2.19. Ryzyka związane z możliwością „podsłuchania” ruchu w sieci publicznej (np. w państwie importera) | str. 495

2.2.20. Vendor lock-in w kontekście transferu danych (brak możliwości „wyjścia” z usługi w przypadku nagłej zmiany poziomu ryzyka np. w związku ze zmianą systemu prawnego państwa importera) | str. 496

2.2.21. Brak kontroli zmiany warunków umowy (np. poprzez opublikowanie na WWW); funkcjonalności usługi (np. związanych z wyborem regionów przetwarzania); zakresu importerów; deklaracji co do dodatkowych środków związanych z transferem danych | str. 497

2.2.22. Ryzyko nieświadomego transferu danych pracownika administratora lub nietransparentnych zapisów adhezyjnych umów określanych przez dostawcę | str. 497

3. Podsumowanie | str. 499

Bibliografia | str. 501

O Autorach | str. 509