Pośrednictwo finansowe a rozwój gospodarczy / Tomasz Banasik, Aneta Kosztowniak, Marzena Sobol

Celem opracowania jest analiza i ocena wpływu głównych instytucji pośrednictwa finansowego oraz oferowanych przez nie usług finansowych na sfe­rę realną gospodarki, a także rozwój gospodarczy.

Opracowanie składa się z dziewięciu rozdziałów, w których omówiono infrastrukturę instytucjonalno-prawną systemu pośrednictwa finansowego w Polsce z uwzględnieniem funkcji systemu finansowego oraz jego związków ze wzrostem i rozwojem gospodarczym. Instytucje pośrednictwa finan­sowego przedstawiono z perspektywy poszczególnych segmentów rynku finansowego.

Przekazywana do rąk Czytelnika książka stanowi uzupełnienie krajowej literatury fachowej dotyczącej rynków finansowych, pośrednictwa finansowe­go i rozwoju gospodarczego. Różni się ona od większości wydanych dotychczas publikacji z tego zakresu zintegrowanym podejściem do analizy proce­sów gospodarczych, z położeniem mocnego akcentu na współzależności zachodzące pomiędzy rozwojem instytucji finansowych a funkcjonowaniem realnej sfery gospodarki.

Książka adresowana jest zarówno do studentów kierunku ekonomia, jak również kierunku finanse i rachunkowość oraz zarządzanie, a także do prakty­ków gospodarczych, interesujących się tymi kluczowymi dla gospodarki zagadnieniami.

Wprowadzenie 9

Rozdział 1
System pośrednictwa finansowego - struktura, funkcje, związki ze wzrostem gospodarczym - Urszula Kosterna 13
1.1. Struktura i ogniwa systemu pośrednictwa finansowego 13
1.2. Ujęcie normatywne elementów polskiego systemu pośrednictwa finansowego 16
1.3. Funkcje systemu finansowego 24
1.4. System finansowy a wzrost gospodarczy 26
1.4.1. Ujęcie teoretyczne 26
1.4.2. Kanały oddziaływania systemu finansowego na wzrost gospodarczy 29
1.4.3. System finansowy jako źródło zaburzeń wzrostu gospodarczego 30
Bibliografia 35

Rozdział 2
Polityka pieniężna banku centralnego i jej wpływ na sferę realną gospodarki - Marzena Sobol 39
2.1. Istota polityki pieniężnej 39
2.2. Cele banku centralnego 42
2.3. Narodowy Bank Polski. Cele i zadania 44
2.3.1. NBP jako bank emisyjny 45
2.3.2. NBP jako bank banków 46
2.3.3. NBP jako bank centralny państwa 48
2.3.4. Organy NBP 49
2.4. Strategia polityki pieniężnej NBP i narzędzia jej realizacji 50
2.5. Instrumenty polityki pieniężnej NBP 53
2.6. Niezależność i odpowiedzialność Narodowego Banku Polskiego 56
Bibliografia 57

Rozdział 3
Miejsce banków w systemie pośrednictwa finansowego w Polsce - Marzena Sobol 59
3.1. Struktura systemu bankowego w Polsce 59
3.2. Cele banków komercyjnych 65
3.3. Operacje prowadzone przez banki i ich znaczenie gospodarcze 67
Bibliografia 74

Rozdział 4
Funkcjonowanie rynku papierów wartościowych i jego znaczenie dla wzrostu gospodarczego w Polsce - Ireneusz Pszczółka 75
4.1. Rola rynku kapitałowego w gospodarce wolnorynkowej 76
4.2. Uczestnicy rynku papierów wartościowych 77
4.2.1. Inwestorzy na rynku kapitałowym 77
4.2.2. Emitenci papierów wartościowych 78
4.2.3. Platformy obrotu 79
4.2.4. Instytucje regulujące rynek papierów wartościowych 81
4.3. Główne segmenty rynku papierów wartościowych 82
4.3.1. Rynek akcji w Polsce na tle wybranych rynków zagranicznych 83
4.3.2. Rynek obligacji 86
4.3.2.1. Obligacje sektora publicznego 88
4.3.2.2. Rynek obligacji komunalnych w Polsce 89
4.3.2.3. Atrakcyjność emisji papierów wartościowych na przykładzie obligacji komunalnych 93
4.4. Obligacje sektora prywatnego 95
4.5. Znaczenie koniunktury na rynku papierów wartościowych dla wzrostu gospodarczego 96
Bibliografia 97

Rozdział 5
Fundusze inwestycyjne jako uczestnicy systemu finansowego w Polsce - Tomasz Banasik 101
5.1. Istota funduszy inwestycyjnych 101
5.2. Rodzaje funduszy inwestycyjnych 102
5.3. Teoretyczne aspekty wpływu funduszy inwestycyjnych na rozwój gospodarczy 107
5.3.1. Mobilizowanie oszczędności 107
5.3.2. Rozwój systemu finansowego 107
5.4. Oddziaływanie funduszy inwestycyjnych na rozwój gospodarczy w świetle badań empirycznych 108
5.5. Rozwój rynku funduszy inwestycyjnych i jego znaczenie na polskim rynku finansowym 113
Bibliografia 117

Rozdział 6
Otwarte Fundusze Emerytalne jako uczestnicy systemu finansowego w Polsce - Tomasz Banasik 119
6.1. Otwarte Fundusze Emerytalne jako uczestnicy systemu emerytalnego w Polsce 119
6.2. Społeczne i ekonomiczne aspekty działalności funduszy emerytalnych 123
6.2.1. Społeczne aspekty działalności funduszy emerytalnych 123
6.2.2. Teoretyczne aspekty wpływu funduszy emerytalnych na rozwój gospodarczy 126
6.2.3. Oddziaływanie funduszy emerytalnych na rozwój gospodarczy w świetle badań empirycznych 126
6.3. OFE a rozwój gospodarczy w Polsce 129
Bibliografia 135

Rozdział 7
Rola ubezpieczeń w rozwoju gospodarczym - Krzysztof Ortyński 137
7.1. Ryzyko i ubezpieczenie 137
7.1.1. Pojęcie ryzyka 137
7.1.2. Podstawowe klasyfikacje ryzyk 140
7.1.3. Proces zarządzania ryzykiem 142
7.1.4. Ubezpieczalność ryzyk 145
7.1.5. Cechy ubezpieczenia i reasekuracji 149
7.2. Relacje między rozwojem ubezpieczeń a rozwojem gospodarczym 154
7.2.1. Czynniki popytowe determinujące rozwój ubezpieczeń 154
7.2.2. Rozwój ubezpieczeń w Polsce w latach 2001-2011 158
7.2.2.1. Uwagi wstępne 158
7.2.2.2. Składka przypisana brutto 159
7.2.2.3. Współczynniki gęstości ubezpieczeń, penetracji ubezpieczeń i udziału inwestycji w PKB 160
7.2.2.4. Inwestycje ubezpieczycieli 161
7.2.3. Wpływ ubezpieczeń na rozwój gospodarczy 162
Bibliografia 167

Rozdział 8
Faktoring jako usługa pośrednictwa finansowego wspierająca prowadzenie działalności gospodarczej przedsiębiorstw - Aneta Kosz­towniak 171
8.1. Pojęcie, podmioty oraz istota faktoringu 171
8.2. Proces weryfikacji potencjalnego faktoranta i wymogi dodatkowe faktora 175
8.3. Umowa oraz przedmiot faktoringu 176
8.4. Funkcje faktoringu 181
8.5. Rodzaje faktoringu i przebieg rozliczeń 183
8.5.1. Rodzaje faktoringu w krajowym obrocie gospodarczym 184
8.5.2. Rodzaje faktoringu w międzynarodowym obrocie gospodarczym 189
8.6. Faktoring jako instrument finansowania działalności gospodarczej 191
8.6.1. Adresaci faktoringu - profil potencjalnego przedsiębiorstwa (faktoranta) 191
8.6.2 Zalety i wady zastosowania faktoringu dla faktoranta, faktora oraz dłużnika 192
8.6.3. Faktoring jako instrument zarządzania należnościami oraz kapitałem obrotowym 193
8.6.4. Faktoring jako alternatywny instrument finansowania działalności gospodarczej 195
8.7. Rynek faktoringu w Polsce - ewolucja instytucji faktoringowych zrzeszonych w Polskim Związku Faktorów w latach 2000-2012 198
Bibliografia 201

Rozdział 9
Leasing jako usługa pośrednictwa finansowego i źródło finansowania inwestycji wspierające rozwój gospodarczy - Aneta Kosztow­niak 203
9.1. Pojęcie, przedmiot, istota leasingu 203
9.2. Regulacje prawne dotyczące umowy leasingu 204
9.2.1. Regulacje w prawie międzynarodowym 204
9.2.2. Regulacje w polskim prawie - pojęcie umowy, warunków, praw i obowiązków finansującego oraz korzystającego według Kodeksu cywilnego 205
9.2.3. Zalety i wady leasingu z perspektywy stron transakcji oraz parametry wyboru formy leasingu 210
9.3. Formy leasingu i przebieg transakcji 212
9.4. Podatkowe aspekty leasingu - regulacje w prawie podatkowym oraz bilansowym 216
9.4.1. Opodatkowanie leasingu podatkiem dochodowym 216
9.4.2. Opodatkowanie leasingu podatkiem od towarów i usług (VAT) 218
9.4.3. Leasing w prawie bilansowym 221
9.5. Cele gospodarcze i podatkowe leasingu a inne formy finansowania - analiza przesłanek za wyborem leasingu, jako źródła finansowania przez ko­rzystającego 224
9.5.1. Elastyczność kształtowania zobowiązań wynikających z umowy leasingu 224
9.5.2. Cele podatkowe umowy leasingu a zobowiązania podatkowe 225
9.5.3. Leasing a kredyt - wybór formy finansowania 227
9.6. Rynek leasingu w Polsce - ewolucja instytucji leasingowych zrzeszonych w Związku Polskiego Leasingu w latach 1999-2012 231
Bibliografia 234