Umowa ubezpieczenia grupowego. Aspekty prawne / Mariusz Fras

Mariusz Fras doktor nauk prawnych, pracownik naukowy w Katedrze Prawa Cywilnego i Prawa Prywatnego Międzynarodowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego, wykładowca prawa cywilnego i ubezpieczeniowego; adwokat; autor kilkudziesięciu opracowań z dziedziny prawa cywilnego i ubezpieczeniowego oraz międzynarodowego prawa ubezpieczeń gospodarczych.

Monogra?a przedstawia kompleksowo umowy ubezpieczenia grupowego w aspekcie prawnym. Zawiera pogłębioną analizę obecnego stanu prawnego, a także wyjaśnienie problemów praktycznych, które ujawniają się na tle stanów faktycznych związanych z umowami ubezpieczenia grupowego.
W książce omówiono m.in.:
pojęcie i istotę ubezpieczenia grupowego,
charakter prawny ubezpieczenia,
zawarcie oraz wygaśnięcie umowy ubezpieczenia grupowego,
obowiązki informacyjne stron stosunku prawnego,
dochodzenie roszczeń z umowy ubezpieczenia grupowego,
rozwiązania przyjmowane w prawie francuskim i niemieckim, które powszechnie uznawane są za modelowe regulacje prawa ubezpieczeniowego.

Objęcie tych zagadnień jedną monogra? ą umożliwia rozpoznanie wielu istotnych zagadnień wiążących się z: istotą tych umów i ich charakterem prawnym, ich rodzajami, źródłami prawa znajdującymi zastosowanie co do tych umów, zawarciem umów grupowych, wykonywaniem praw i obowiązków z nich wynikających, wygaśnięciem stosunku ubezpieczenia grupowego lub jego kontynuacją, poszukiwaniem łączników dla umów grupowych z elementem zagranicznym, wreszcie problematyką jurysdykcyjną tych umów, a wreszcie szczególne przyjrzenie się prawu jednolitemu umów ubezpieczenia grupowego PEICL .
Prof. zw. dr hab. Stanisława Kalus

Publikacja przeznaczona jest przede wszystkim dla prawników zajmujących się kwestiami ubezpieczeniowymi, pracowników zakładów ubezpieczeń oraz pośredników ubezpieczeniowych. Będzie pomocnym źródłem dla studentów studiów prawniczych i ekonomicznych chcących pogłębiać wiedzę w zakresie prawa ubezpieczeniowego.

Wykaz skrótów 13
Wstęp 19
Rozdział 1 Zagadnienia wstępne 25
1. Geneza i rozwój umowy ubezpieczenia grupowego 25 1.1. Wprowadzenie 25 1.2. Geneza umów ubezpieczenia grupowego we Francji 27 1.3. Geneza umów ubezpieczenia grupowego w Niemczech 30 1.4. Geneza umów ubezpieczenia grupowego w Polsce 32 2. Podstawy prawne umowy ubezpieczenia grupowego 37 2.1. Źródła prawa powszechnie obowiązującego regulujące umowę ubezpieczenia grupowego 37 2.2. Regulacje soft law dotyczące umowy ubezpieczenia grupowego 47 3. Pojęcie i istota umowy ubezpieczenia grupowego 51 3.1. Pojęcie umowy ubezpieczenia 51 3.2. Pojęcie umowy ubezpieczenia grupowego 55 4. Umowa ubezpieczenia grupowego w systematyce umów ubezpieczenia bezpośredniego 66 4.1. Uwagi wstępne 66 4.2. Umowy ubezpieczenia grupowego a ubezpieczenia szkód i na sumy stałe oraz ubezpieczenia majątkowe i osobowe 67 4.3. Umowy ubezpieczenia grupowego a ubezpieczenia odnoszące się do dużych ryzyk i ryzyk masowych 76 5. Funkcje umowy ubezpieczenia grupowego 79 5.1. Wprowadzenie 79 5.2. Funkcja ochrony ubezpieczeniowej 80 5.3. Funkcja oszczędnościowa 87 5.4. Funkcja zabezpieczająca 89
Rozdział 2 Charakter prawny umowy ubezpieczenia grupowego 96
1. Pojęcie "grupy" w umowie ubezpieczenia grupowego 96 1.1. Defi nicja "grupy" w prawie ubezpieczeniowym 96 1.2. Zagadnienie grup "otwartych" 104 1.3. "Grupa" jako podmiot ochrony ubezpieczeniowej 106 2. Podmioty stosunku prawnego umowy ubezpieczenia grupowego 109 2.1. Uwagi wstępne 109 2.2. Ubezpieczyciel 109 2.3. Ubezpieczający i organizator grupy 110 2.4. Ubezpieczony i przystępujący 120 3. Pojęcie interesu ubezpieczeniowego w umowie ubezpieczenia grupowego 125 4. Charakter prawny umowy ubezpieczenia grupowego 136 4.1. Uwagi wprowadzające 136 4.2. Koncepcja unitarna 137 4.2.1. Założenia koncepcji unitarnej 137 4.2.2. Umowa ubezpieczenia grupowego a umowa na rachunek osoby trzeciej 138 4.2.3. Umowa ubezpieczenia grupowego a zastrzeżenie świadczenia na rzecz osoby trzeciej 147 4.3. Koncepcja rozproszonego stosunku ubezpieczeniowego 150 4.4. Koncepcja dualistyczna 165
Rozdział 3 Zawarcie umowy ubezpieczenia grupowego i przystąpienie do umowy ubezpieczenia 175
1. Przystąpienie do umowy ubezpieczenia grupowego 175 2. Obowiązki informacyjne na etapie poprzedzającym przystąpienie do ubezpieczenia grupowego 194 2.1. Wprowadzenie 194 2.2. Obowiązek deklaracji ryzyka 194 2.3. Obowiązek informacyjny w umowie ubezpieczenia grupowego 202
Rozdział 4 Wykonywanie praw i obowiązków wynikających z ubezpieczenia grupowego 224
1. Zmiana treści stosunku ubezpieczenia grupowego 224 1.1. Przesłanki zmiany treści stosunku ubezpieczeniowego 224 1.2. Obowiązek informacyjny związany ze zmianą treści stosunku ubezpieczeniowego 231 1.3. Zmiana treści stosunku ubezpieczeniowego w kontekście ubezpieczeń grupowych 233 2. Składka w ubezpieczeniu grupowym 238 2.1. Uwagi wprowadzające 238 2.2. Treść obowiązku zapłaty składki 239 2.3. Zwrot składki 247 2.4. Skutki braku zapłaty składki 252 3. Dochodzenie roszczeń wynikających z umowy ubezpieczenia grupowego 261
Rozdział 5 Wygaśnięcie stosunku ubezpieczenia grupowego Kontynuacja ubezpieczenia 274
1. Niektóre przyczyny wygaśnięcia stosunku ubezpieczenia grupowego 274 2. Skutki wygaśnięcia stosunku ubezpieczenia grupowego 286 3. Kontynuacja umowy ubezpieczenia 290
Rozdział 6 Umowa ubezpieczenia grupowego w międzynarodowym prawie ubezpieczeń gospodarczych 300
1. Prawo właściwe dla umowy ubezpieczenia grupowego 300 1.1. Wprowadzenie 300 1.2. Źródła prawa kolizyjnego 303 1.2.1. Stan prawny w okresie poprzedzającym wejście w życie obowiązujących regulacji 303 1.2.2. Stan prawny po wejściu w życie rozporządzenia z dnia 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym I) 304 1.3. Prawo właściwe dla umowy ubezpieczenia 306 1.3.1. Wprowadzenie 306 1.3.2. Pojęcie umowy ubezpieczenia Zagadnienie kwalifikacji 307 1.3.3. Łącznik umiejscowienia ryzyka w unijnym prawie kolizyjnym 310 1.3.4. Prawo właściwe dla umowy ubezpieczenia dużych ryzyk 312 1.3.4.1. Pojęcie umowy ubezpieczenia dużych ryzyk 312 1.3.4.2. Wybór prawa 315 1.3.4.3. Prawo właściwe w braku wyboru prawa 316 1.3.5. Prawo właściwe dla umowy ubezpieczenia ryzyk masowych 317 1.3.5.1. Pojęcie umowy ubezpieczenia ryzyk masowych 317 1.3.5.2. Prawo właściwe dla umów ubezpieczenia obejmujących ryzyka masowe umiejscowione poza terytorium państw członkowskich 318 1.3.5.3. Prawo właściwe dla umów ubezpieczenia obejmujących ryzyka masowe umiejscowione na terytorium państw członkowskich 321 1.4. Prawo właściwe dla umowy ubezpieczenia grupowego 323 1.4.1. Wprowadzenie 323 1.4.2. Umowa ubezpieczenia grupowego a zagadnienie kwalifikacji 326 1.4.3. Poszukiwanie prawa właściwego dla umowy ubezpieczenia grupowego 331 1.4.4. Prawo właściwe do oceny naruszenia obowiązków przedkontraktowych na tle umowy ubezpieczenia grupowego 347 1.4.5. Zakres statutu kontraktowego umowy ubezpieczenia 353 1.4.6. Przepisy wymuszające swoje zastosowanie 355 2. Jurysdykcja w sprawach związanych z umową ubezpieczenia grupowego 360 2.1. Wprowadzenie 360 2.2. Zakres zastosowania przepisów szczególnych dotyczących ubezpieczenia 361 2.3. Jurysdykcja w przypadku roszczeń kierowanych przeciwko ubezpieczycielowi 365 2.4. Jurysdykcja w przypadku roszczeń kierowanych przez ubezpieczyciela 374 2.5. Umowy jurysdykcyjne 378 3. Prawo jednolite o umowie ubezpieczenia grupowego 384 3.1. Geneza Principles of European Insurance Contract Law (PEICL) 384 3.2. Zakres zastosowania i wewnętrzna systematyka PEICL 388 3.3. Umowa ubezpieczenia grupowego w PEICL 394 3.3.1. Uwagi wprowadzające 394 3.3.2. Charakter przepisów odnoszących się do umów ubezpieczenia grupowego w PEICL 396 3.3.3. Definicja umowy ubezpieczenia grupowego w PEICL 399 3.3.4. Powinności informacyjne w umowie ubezpieczenia grupowego 407 3.3.5. Wygaśnięcie umowy ubezpieczenia grupowego i prawo do indywidualnej kontynuacji ubezpieczenia 411
Zakończenie 415
Bibliografia 425