Modelowanie źródeł finansowania inwestycji komunalnych a efektywność wydatków publicznych / Magdalena Zioło

Książka jest jednym z pierwszych opracowań, które w sposób kompleksowy podejmuje problematykę inwestycji komunalnych i źródeł ich finansowania. Po lekturze publikacji Czytelnik zdobędzie wiedzę przydatną w życiu zawodowym w zakresie:
- istoty i uwarunkowań realizacji inwestycji komunalnych oraz badania ich efektywności,
- ryzyka związanego z inwestowaniem w sektorze publicznym,
- źródeł i technik finansowania wydatków inwestycyjnych gmin,
- metodyki oceny źródeł finansowania inwestycji komunalnych i kryteriów ich wyboru,
- błędów i barier w procesie finansowania inwestycji komunalnych,
- modeli finansowania wydatków inwestycyjnych gmin.

Publikacja w sposób wieloaspektowy prezentuje problematykę oceny efektywności środków publicznych wydatkowanych w sektorze publicznym, zwracając uwagę na relację pomiędzy źródłami finansowania a efektywnością wydatków alokowanych na inwestycje.

W opracowaniu wiele miejsca poświęcono zagadnieniom dotyczącym:
- problematyki pomiaru efektywności wydatków publicznych,
- czynników finansowych i pozafinansowych mających wpływ na efektywność wydatków gmin,
- poszukiwania możliwości zwiększania efektywności wydatków inwestycyjnych gmin.

Książka zawiera bogaty przegląd rozwiązań europejskich i międzynarodowych dotyczących finansowania budżetu majątkowego z wykorzystaniem źródeł zwrotnych.

Publikacja prezentuje praktyczne przykłady zastosowań metod i technik analitycznych do badania efektywności wydatków inwestycyjnych gmin. Wskazuje możliwości zastosowania metod wspomagania decyzji w procesie wyboru źródeł finansowania inwestycji komunalnych.

Rozwiązania przedstawione w książce wypełniają lukę na rynku wydawniczym w zakresie problematyki kształtowania źródeł finansowania wydatków inwestycyjnych z uwzględnieniem ich efektywności. Prezentowana w opracowaniu procedura diagnozowania relacji pomiędzy efektywnością wydatków publicznych i źródłami ich finansowania ma charakter uniwersalny i może znaleźć zastosowanie we wszystkich jednostkach samorządu terytorialnego.

Wstęp 7

Rozdział 1

Inwestycje komunalne jako kategoria ekonomiczna 13

1.1. Istota inwestycji komunalnych i motywy ich podejmowania 13

1.1.1. Inwestycje komunalne jako problem badawczy ekonomii 13

1.1.2. Przesłanki realizacji inwestycji w sektorze publicznym na tle wybranych teorii ekonomicznych 24

1.1.3. Inwestycje komunalne jako przedmiot gminnej polityki inwestycyjnej 33

1.2. Ryzyko inwestycji komunalnych i sposoby jego minimalizowania 42

1.2.1. Kategorie ryzyka towarzyszące inwestycjom komunalnym 42

1.2.2. Instrumenty ograniczające ryzyko inwestycji komunalnych 49

1.3. Badanie efektywności inwestycji komunalnych 54

1.3.1. Cele, zasady i uwarunkowania oceny efektywności inwestycji komunalnych 54

1.3.2. Metody oceny efektywności finansowej 58

1.3.3. Metody oceny efektywności ekonomicznej 62

Rozdział 2

Systematyka źródeł finansowania inwestycji komunalnych 67

2.1. Rodzaje źródeł finansowania inwestycji gmin 67

2.1.1. Wewnętrzne źródła finansowania inwestycji gmin 75

2.1.2. Zewnętrzne źródła finansowania inwestycji gmin 85

2.2. Złożone formy finansowania 102

2.2.1. Partnerstwo publiczno-prywatne i project finance 102

2.2.2. Sekurytyzacja aktywów 110

2.3. Ograniczenia wykorzystania zwrotnych źródeł finansowania przez gminy 112

2.3.1. Limity zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego w Polsce 112

2.3.2. Modele i instrumenty kontroli długu samorządowego 118

2.3.3. Miękkie i twarde ograniczenia budżetowe i ich wpływ na zadłużenie gminy 130

Rozdział 3

Źródła finansowania inwestycji komunalnych a efektywność wydatkowania środków pieniężnych 137

3.1. Efektywność wydatków publicznych ze szczególnym uwzględnieniem wydatków inwestycyjnych 137

3.1.1. Pojęcie i metody pomiaru efektywności wydatków publicznych 137

3.1.2. Finansowe i pozafinansowe czynniki kształtujące efektywność wydatków gmin 151

3.1.3. Narzędzia racjonalizacji wydatków inwestycyjnych gmin 160

3.2. Procedura wyboru źródeł finansowania inwestycji komunalnych 168

3.2.1. Wstępna selekcja źródeł finansowania 168

3.2.2. Wybór źródeł finansowania 177

3.2.3. Monitoring źródeł finansowania 187

3.3. Metodyka oceny źródeł finansowania inwestycji komunalnych 192

3.3.1. Wybrane metody i wskaźniki analizy finansowej 192

3.3.2. Wybrane metody ilościowe 203

3.3.3. Wybrane metody jakościowe 210

Rozdział 4

Finansowanie inwestycji komunalnych - badanie ankietowe gmin województwa zachodniopomorskiego 217

4.1. Formy realizacji inwestycji komunalnych i metodyka badania 217

4.2. Struktura finansowania inwestycji gmin i sposoby jej racjonalizacji 222

4.2.1. Identyfikacja źródeł finansowania wydatków inwestycyjnych gmin ze szczególnym uwzględnieniem roli źródeł zwrotnych 222

4.2.2. Racjonalna struktura finansowania wydatków inwestycyjnych gmin - próba diagnozy 225

4.2.3. Możliwości racjonalizacji struktury finansowania inwestycji komunalnych 227

4.3. Wybór źródeł finansowania inwestycji komunalnych i zjawiska dysfunkcyjne towarzyszące procesowi 230

4.3.1. Analizy wspomagające wybór zwrotnych źródeł finansowania 230

4.3.2. Determinanty wyboru zwrotnego źródła finansowania 234

4.3.3. Bariery wykorzystania i błędy w procesie wyboru źródeł finansowania inwestycji komunalnych 237

4.4. Wnioski z badań ankietowych 249

Rozdział 5

Źródła finansowania wydatków inwestycyjnych gmin a poziom ich efektywności. Studium analityczno-badawcze gmin województwa zachodniopomorskiego w latach 2002-2010 253

5.1. Metodyka badania 253

5.2. Analiza wybranych źródeł finansowania wydatków inwestycyjnych gmin województwa zachodniopomorskiego w latach 2002-2010 263

5.2.1. Analiza dochodów własnych 263

5.2.2. Analiza zwrotnych źródeł finansowania 273

5.2.3. Analiza wskaźników zadłużenia gmin województwa zachodniopomorskiego 282

5.2.4. Wnioski 289

5.3. Analiza współzależności pomiędzy źródłami finansowania a efektywnością wydatków inwestycyjnych gmin 292

5.3.1. Wykorzystanie miary syntetycznej w procesie grupowania gmin według kryterium źródeł finansowania ich wydatków inwestycyjnych w latach 2004-2009 292

5.3.2. Ocena efektywności wydatków inwestycyjnych gmin z wykorzystaniem metody DEA (Data Envelopment Analysis) 300

5.3.3. Wykorzystanie funkcji regresji wielorakiej do identyfikacji zależności pomiędzy źródłami finansowania a efektywnością wydatków inwestycyjnych gmin województwa zachodniopomorskiego 306

5.4 Kształtowanie źródeł finansowania wydatków inwestycyjnych gmin z wykorzystaniem metody AHP (Analytical Hierarchy Process) 310

5.4.1 Źródła finansowania i kryteria ich wyboru w ujęciu badań empirycznych 310

5.4.2 Macierz pierwszeństwa kryteriów oraz macierze preferencji wobec źródeł finansowania 313

5.4.3 Wybór źródła finansowania w oparciu o wskaźniki preferencji 317

Rozdział 6

Modelowe ujęcie źródeł finansowania wydatków inwestycyjnych gmin 319

6.1. Rodzaje modeli finansowania wydatków inwestycyjnych 319

6.1.2. Charakterystyka gmin modelu aktywnego 335

6.1.3. Charakterystyka gmin modelu umiarkowanego 338

6.1.4. Charakterystyka gmin modelu pasywnego 340

6.2. Efekty i warunki wdrożenia modeli finansowania wydatków inwestycyjnych gmin 344

6.2.1. Uwarunkowania realizacyjne w procesie modelowania źródeł finansowania wydatków inwestycyjnych 344

6.2.2. Przesłanki i pożądane rezultaty modelowania 345

Zakończenie 349

Bibliografia 355

Spis tabel 373

Spis rysunków 381

Aneks 1 - Ankieta 383

Aneks 2 - Wartości miary syntetycznej gmin województwa zachodniopomorskiego 391

Aneks 3 - Efektywność (DEA) wybranych kategorii wydatków inwestycyjnych gmin województwa zachodniopomorskiego 395