List żelazny w polskim postępowaniu karnym / Dariusz Drajewicz

List żelazny zwany także listem zaręcznym, listem bezpieczeństwa, listem konwojowym, listem glejtowym lub glejtem (łac. salvus conductus; niem. freies Geleit, Geleitsbrief, sicheres Geleit; ang. convoy letter, letter of safe conduct, safe conduct, safe passage, writ of protection; franc. lettre de securité; ros. ochrannaja gramota) oznacza tradycyjnie dokument zapewniający bezpieczeństwo osobiste podczas przejazdu i pobytu na danym terytorium. List żelazny posiada dwoistą naturę. W prawie międzynarodowym stanowi dokument, wydawany zazwyczaj obywatelowi państwa wrogiego, który pozwala mu na bezpieczny przejazd przez swoje terytorium. W aspekcie prawa karnego procesowego list żelazny stanowi instytucję zapewniającą wolność osobistą temu, wobec którego toczy się postępowanie karne, jeśli ten spełni ustawowe przesłanki.

List żelazny w polskim postępowaniu karnym to publikacja, której przedmiotem jest instytucja listu żelaznego w prawie karnym procesowym. Instytucja ta spełnia istotną rolę w postępowaniu karnym. Z jednej strony, list żelazny pozwala zabezpieczyć obecność oskarżonego na potrzeby postępowania, a w konsekwencji ułatwia jego przeprowadzenie z poszanowaniem naczelnych zasad procesu karnego, z drugiej strony, pozwala oskarżonemu przebywającemu za granicą na udział w postępowaniu karnym bez obawy pozbawienia wolności.

W poszczególnych rozdziałach dokonuje się omówienia zagadnień odnoszących się do:

• procesu kształtowania się listu żelaznego w postępowaniu karnym w ujęciu prawno- historycznym,
• obecności instytucji listu żelaznego w obcych postępowaniach karnych, w tym przepisach państw niemieckojęzycznych,
• charakteru i funkcji listu żelaznego na tle naczelnych zasad postępowania karnego,
• przesłanek wydania i odwołania listu żelaznego,
• zakresu rodzajowego postępowań, w których dozwolone jest wydanie listu żelaznego,
• instytucji listu żelaznego warunkowego, to jest listu żelaznego połączonego z poręczeniem majątkowym,
• postępowania w przedmiocie wydania i odwołania listu żelaznego,
• gwarancji listu żelaznego,
• instytucji quasi-listu żelaznego.

Ponadto Autor dokonuje oceny listu żelaznego. Wskazuje na zalety tejże instytucji w zakresie urzeczywistnienia naczelnych zasad procesowych, w tym prawa do obrony, jak również zwraca uwagę na zadania, jakie spełnia ta instytucja w przedmiocie ochrony interesów pokrzywdzonego. W pracy zawarto także uwagi krytyczne i postulaty de lege ferenda, odnoszące się w szczególności do zakresu zaskarżalności orzeczeń w przedmiocie listu żelaznego i zakresu gwarancji ochrony, jakiej udziela ta instytucja, oraz katalogu podmiotów objętych tą ochroną.

Publikacja adresowana jest w szczególności do praktyków: sędziów, prokuratorów, adwokatów, radców prawnych, funkcjonariuszy organów ścigania oraz do środowiska akademickiego i tych wszystkich, którzy zajmują się postępowaniem karnym zawodowo, jak też i pozostałych osób zainteresowanych tą tematyką.