Kontrola wykonywania zadań i nadzór nad jednostkami samorządu terytorialnego / Maciej Berek, Joanna Wyporska-Frankiewicz, Elżbieta Jarzęcka-Siwik

W poradniku szczegółowo zaprezentowano zagadnienia związane z kontrolą Najwyższej Izby Kontroli oraz rządową kontrolą i nadzorem nad działalnością samorządu terytorialnego. W poszczególnych rozdziałach omówiono system kontroli i nadzoru nad działalnością samorządu terytorialnego, organy je sprawujące oraz zasady ogólne jego funkcjonowania, a w szczególności:

Zagadnienia dotyczące kontroli Najwyższej Izby Kontroli wobec jednostek samorządu terytorialnego, w tym m.in.:

• podmiotowy i przedmiotowy zakres kontroli NIK,
• ocenę działalności podmiotów samorządowych, jej kryteria, ograniczenia i sposób dokonywania oraz metodykę kontroli oraz dokumenty upoważniające do przeprowadzenia kontroli,
• prawa i obowiązki stron postępowania kontrolnego, a także wystąpienia pokontrolne oraz zaskarżanie jej wyników.

Zagadnienia dotyczące rządowej kontroli działalności i nadzoru nad działalnością samorządu terytorialnego, w tym m.in.:

• zakres i formy nadzoru sprawowanego przez organy administracji rządowej oraz przez Prezesa Rady Ministrów i wojewodę,
• nadzór nad uchwałami i zarządzeniami organów samorządu terytorialnego i postępowanie w przypadku powtarzającego się naruszania Konstytucji lub ustaw,
• uprawnienia organów administracji rządowej wobec samorządu terytorialnego w sytuacjach nadzwyczajnych.

Książka zawiera aktualną regulację prawną, uzupełnioną o przepisy dotyczące COVID-19 w zakresie zmian dotyczących terminów procesowych związanych z prowadzoną kontrolą w czasie stanu pandemii.

   Adresaci:
Publikacja przeznaczona jest zarówno do pracowników organów administracji publicznej, którzy na co dzień stykają się z omawianą problematyką w praktyce, jak i do adwokatów, radców prawnych, sędziów i prokuratorów. Zainteresuje również pracowników Najwyższej Izby Kontroli oraz organów administracji rządowej sprawujących nadzór i kontrolę.

Wykaz skrótów .................................................................................. 9
Wstęp ................................................................................................... 11
Rozdział I
System kontroli i nadzoru nad działalnością samorządu
terytorialnego .................................................................................... 13
1. Pozycja ustrojowa samorządu terytorialnego ..................... 13
2. Kontrola i nadzór – ustalenia pojęciowe ............................. 26
3. Organy kontroli i nadzoru ..................................................... 31
4. Ogólne zasady kontroli i nadzoru ........................................ 33
Rozdział II
Zakres kontroli państwowej wobec jednostek samorządu
terytorialnego .................................................................................... 38
1. Pozycja ustrojowa Najwyższej Izby Kontroli ...................... 38
1.1. Status prawny NIK .......................................................... 38
1.2. Istota i cel kontroli państwowej sprawowanej
przez NIK ......................................................................... 43
1.3. Funkcje kontroli państwowej ........................................ 47
2. Podmiotowy i przedmiotowy zakres kontroli NIK
w odniesieniu do samorządu terytorialnego ...................... 51
2.1. Uwagi ogólne .................................................................... 51
2.2. Jednostki kontrolowane z sektora samorządu
terytorialnego ................................................................... 53
2.3. Przedmiot kontroli NIK w samorządzie
terytorialnym ................................................................... 58
3. Ocena działalności podmiotów samorządowych
w kontrolach NIK .................................................................... 63
3.1. Uwagi ogólne .................................................................... 63
3.2. Kryteria kontroli NIK ..................................................... 65
3.2.1. Kryterium legalności ............................................ 66
3.2.2. Kryterium gospodarności ................................... 67
3.2.3. Kryterium celowości ............................................ 69
3.2.4. Kryterium rzetelności ......................................... 70
3.3. Ograniczenia w ocenie działalności samorządu
terytorialnego ................................................................... 71
3.4. Sposób dokonywania oceny kontrolowanej
działalności w samorządzie terytorialnym ................. 73
4. Metodyka kontroli .................................................................. 77
4.1. Uwagi ogólne .................................................................... 77
4.2. Planowanie kontroli ........................................................ 78
4.3. Przygotowanie kontroli .................................................. 83
5. Postępowanie kontrolne NIK ................................................ 88
5.1. Uwagi ogólne .................................................................... 88
5.2. Dokumenty upoważniające do przeprowadzenia
kontroli .............................................................................. 91
5.3. Obowiązki i prawa stron postępowania kontrolnego ... 94
5.4. Wystąpienie pokontrolne ............................................... 104
5.5. Zaskarżanie wyników kontroli ..................................... 107
6. Informowanie o wynikach kontroli i realizacja
wniosków pokontrolnych ....................................................... 112
6.1. Zakres obowiązku upubliczniania dokumentów
dotyczących wyników kontroli ..................................... 112
6.2. Informacja o wynikach kontroli ................................... 114
6.3. Upublicznianie wyników kontroli ................................ 117
Rozdział III
Rządowa kontrola działalności i nadzór nad działalnością
samorządu terytorialnego ............................................................... 121
1. Nadzór sprawowany przez organy administracji
rządowej .................................................................................... 121
1.1. Zakres i forma realizacji nadzoru
– zagadnienia ogólne ...................................................... 121
1.2. Zakres nadzoru sprawowanego przez Prezesa
Rady Ministrów oraz wojewodę .................................... 128
2. Nadzór nad uchwałami i zarządzeniami organów
samorządu terytorialnego ...................................................... 130
3. Kompetencje organów administracji rządowej
w przypadku powtarzającego się naruszania
Konstytucji RP lub ustaw przez organy samorządu
terytorialnego .......................................................................... 136
4. Ustanawianie zarządu komisarycznego .............................. 142
5. Uprawnienia organów administracji rządowej
wobec samorządu terytorialnego w sytuacjach
nadzwyczajnych ....................................................................... 145
6. Zarządzenia zastępcze w sprawach wygaśnięcia
mandatu lub rozwiązania stosunku pracy .......................... 148
7. Rządowa kontrola zadań z zakresu administracji
rządowej wykonywanych przez samorząd terytorialny .... 151
7.1. Przedmiot kontroli .......................................................... 151
7.2. Cel i kryteria kontroli ..................................................... 153
7.3. Podmioty uprawnione do prowadzenia kontroli ........ 156
7.4. Przygotowanie i przystąpienie do kontroli .................. 157
7.5. Wyłączenie kontrolera .................................................... 163
7.6. Przebieg kontroli. Uprawnienia i obowiązki
kontrolera oraz kontrolowanego ................................... 168
7.7. Dokumenty pokontrolne ................................................ 179
Załączniki ........................................................................................... 189
Tematy kontroli realizowane przez NIK w podmiotach
samorządowych w 2017 r. ...................................................... 189
Tematy kontroli realizowane przez NIK w podmiotach
samorządowych w 2018 r. ...................................................... 195
Wzór legitymacji służbowej kontrolera NIK ............................ 199
Wzór upoważnienia do przeprowadzenia kontroli ................. 200
Bibliografia ......................................................................................... 203
Wykaz aktów prawnych ................................................................... 208
Autorzy ................................................................................................ 211