W książce tej próbuję zdać relację z przesunięć estetycznych i programowych w ostatnich trzech dekadach, uzupełniając obraz liryki zaangażowanej, opisanej przeze mnie we Wspólnym mianowniku (2020), o jego drugie skrzydło: neoliberalną, centrową poezję nowego mieszczaństwa, wyrosłą z buntu przeciwko polityczności literatury i alegorycznym językom wysokiego modernizmu. Część pierwszą poświęcam w większości twórcom uznanym w późnych latach dziewięćdziesiątych za towarzyszy lub
bezpośrednich spadkobierców „brulionu” (Śliwka, Sośnicki, Siwczyk, Wolny-Hamkało). Mierzę się w niej z problemami stabilizowania się i kostnienia wiersza około- i postbrulionowego. Jest to model poezji, który splótł indywidualistyczną perspektywę i ironiczny dystans z apokryficzną tęsknotą za metafizyką. Chociaż z początku stwarzał szansę uwolnienia jednostkowego głosu od obciążeń etycznych i politycznych, z czasem stał się wykładnią zachowawczej filozofii rodzącej się właśnie klasy średniej. W drugiej części książki skupiam się na poetyckich i krytycznoliterackich konsekwencjach zwrotu politycznego sprzed dekady. Staram się prześledzić zmiany związane ze zdynamizowaniem form podawczych wiersza i zwiększeniem ich politycznego potencjału (u Pietrek, Góry czy Taranka), ale też opisać ostatnie spory wokół liryki, a więc strategie społecznego angażowania się lub klerkowskich uników w samej krytyce.
Jakub Skurtys (ur. 1989) – krytyk i historyk literatury; pracuje w Instytucie Filologii Polskiej na Uniwersytecie Wrocławskim; naukowo zajmuje się historią awangardy, studiami nad codziennością oraz związkami literatury i ekonomii; autor książki krytycznoliterackiej Wspólny mianownik. Szkice o poezji i krytyce po 2010 roku oraz wyborów wierszy Agnieszki Wolny-Hamkało Zerwane rozmowy. 105 wierszy na inne okazje i Jarosława Markiewicza Aaa!... (wraz z Dawidem Kujawą i Rafałem Wawrzyńczykiem). Współpracuje z „Odrą”, „Małym Formatem” i „Wizjami”.
Wstęp. Całość i resztka
Mieszczanin polski, czyli apokryfy codzienności
Na bezdrożach autentyzmu. Krzysztof Śliwka i lata dziewięćdziesiąte
Nie miejsce i nie czas. Pasaże Adama Wiedemanna
Sztuka stania w miejscu. Po(d)stawy Sośnickiego
Derrida spotyka Audena. Gościnność Sośnickiego
Historia J., czyli o późnych tomach Jerzego Jarniewicza
Zerwane rozmowy. O wierszach Agnieszki Wolny-Hamkało
Od apokryfisty do mieszczucha. Przesilenia Siwczyka
Mediana z banalnym tryptykiem. Powroty do Siwczyka
Apokryf zatopionego miasta. O trzech tomach Macieja Roberta
Autentyczność i pozór. O poezji Jakobe Mansztajna
Poezja i krytyka po zwrocie politycznym
Cząsteczki. Mikrologiczna lektura poematu Nie
Poza (i) wiersz. Życie jako hipoteza repetytorium Macieja Taranka
Cena narracji. Kryminalne gry z poezją Kiry Pietrek
Polityczne i estetyczne czytanie „poety zaangażowanego”. Pierwsze lektury Szczepana Kopyta
Strategie niezaangażowania, czyli jak przeczekać zwrot polityczny
Miłosz strikes back. Powrót poety politycznego
Słowo na nowe milenium. Widma terroryzmu w poezji najnowszej
Bibliografia prac cytowanych
Nota edytorska
Summary
Indeks osobowy