Przeznaczenie natury. Co prawa biologii mówią o naszym miejscu we Wszechświecie / Michael Denton

Przeznaczenie natury to fascynująca, oryginalna w treści oraz imponująca rzetelnością i zakresem wiedzy Autora książka z zakresu biologii i filozofii przyrody. Biochemik Michael J. Denton, po skrupulatnej analizie osiągnięć ostatnich lat w naukach przyrodniczych, przedstawia dowody na rzecz twierdzenia, że kosmos jest w szczególny sposób dostosowany do istnienia życia na Ziemi oraz do istnienia organizmów, których biologia jest bardzo podobnie zaprojektowana do naszego gatunku – homo sapiens. Autor odwołuje się przy tym do dawnej, teleologicznej wizji pochodzenia rodzaju ludzkiego, według której człowiek jest szczytowym osiągnięciem natury. Każdy rozdział książki prezentuje czytelnikowi kolejne zadziwiające i szczegółowe dane naukowe na poparcie tej tezy.

Przeznaczenie natury to próba odpowiedzi na niezwykle aktualne i kontrowersyjne wśród naukowców pytanie: czy gatunek typu homo sapiens jest jedynym możliwym przejawem inteligentnego życia we Wszechświecie?

Ta książka powinna zainicjować nowy etap w dyskusji dotyczącej kwestii istnienia potencjalności wpisanej w przyrodę. Jest tym dla nauk biologicznych, czym były wcześniejsze pozycje pisane z perspektywy fizyki i odwołujące się do zasady antropicznej i kwestii projektu dla kosmologii. Fascynujące i ważna praca.

- John C. Polkinghorne, autor książek „Nauka i stworzenie. Poszukiwanie zrozumienia”

Jest to książka o doniosłym znaczeniu naukowym: oryginalna w treści i o dalekosiężnych konsekwencjach. To – w rzeczy samej – spekulatywna filozofia przyrody najwyższej próby. Będzie gratką dla filozofów, ponieważ okazuje się ze wszech miar interesująca, a także dla biologów, ponieważ prawdopodobnie nigdy nie czytali niczego podobnego. Natomiast zwykli czytelnicy będą ją sobie cenić z jeszcze innego, ważniejszego powodu – dlatego, że znajdą w niej to, co powinni znajdować w każdej książce poświęconej życiu (a co rzadko znajdujemy): odzyskane na powrót uczucie zdumienia i zachwytu, które wydawało im się beznadziejnie utracone.

- David Berlinski, autor książki Szatańskie urojenie. Ateizm i jego pretensje naukowe.

Michael Denton w swojej pasjonującej książce przedstawia szczegółowo, jak nauka prowadzi nas nieubłaganie w kierunku nieoczekiwanego wniosku – że Wszechświat został celowo zaprojektowany dla ludzi. Od praw fizyki, przez chemię, do biologii; od właściwości wody aż po cechy ognia – Denton dowodzi, że celem kosmosu jest ludzkie życie. Praca o ogromnych konsekwencjach dla nauki i dla teologii.

- Michael Behe, autor książki Czarna skrzynka Darwina

Michael J. Denton – australijski biochemik. Ukończył wydział medyczny na Bristol University, a na King’s College uzyskał doktorat z biochemii. W latach 1990–2015 Denton był zatrudniony na wydziale biochemii Univeristy of Otago w Nowej Zelandii. W 1985 r. wydał słynną książkę pt. „Kryzys teorii ewolucji”. Tematem tej publikacji, która nie straciła wiele na aktualności pomimo upływu wielu lat od jej wydania, stała się próba ustalenia, jakie świadectwa empiryczne potwierdzają teorię ewolucji. Autor argumentował w niej tezę, że zmiany ponadgatunkowe są jedynie uogólnieniem, które nie ma potwierdzenia w faktach. W 2016 r. wydał książkę pt. „Teoria ewolucji. Kryzysu ciąg dalszy”, w której kontynuował krytykę neodarwinizmu i wskazywał na pojawienie się w nauce nowych mocnych argumentów w tej sprawie. Denton prowadził wiele wykładów na uniwersytetach na całym świecie oraz nie tylko wydawał monografie naukowe, lecz także napisał wiele artykułów publikowanych w tak specjalistycznych czasopismach, jak: „Nature”, „Biochemical Journal”, „Nature’s Genetics”, „The Journal of Theoretical Biology” czy „Biology and Philosophy”. Michael J. Denton jest agnostykiem krytykującym kreacjonizm za brak uzasadniających go świadectw empirycznych.

Seria Inteligentny Projekt to pierwsza tak ambitna i bogata propozycja na polskim rynku wydawniczym, w ramach której ukazują się książki dotyczące teorii inteligentnego projektu – Intelligent Design (ID).

Autorzy zastanawiają się: czy różnorodność życia na Ziemi może być wyjaśniona wyłącznie przez procesy czysto przyrodnicze? Czy złożone struktury biologiczne mogły powstać drogą przypadku i konieczności, bez udziału inteligencji? Czy Ziemia jest tylko jedną z wielu niczym niewyróżniających się planet?

Teoria inteligentnego projektu jest ogólną teorią rozpoznawania projektu. Rozpoznawanie projektu ma szerokie zastosowanie w takich dziedzinach nauki, jak kryminalistyka, historia, kryptografia, astronomia i inżynieria. Seria Inteligentny Projekt pokazuje, że koncepcja ID powinna być stosowana również w zagadnieniach pochodzenia i rozwoju różnych form życia, a także w próbie zrozumienia nas samych.

Podziękowania 13

Do czytelnika 17

Prolog 31

Część I Życie 35

Rozdział 1 Harmonia sfer 37

Biocentryczne dostrojenie 44

Od fizyki do biologii 50

Rozdział 2 Życiodajna ciecz 53

Niezbędność cieczy 60

Wyjątkowe właściwości termiczne wody 61

Napięcie powierzchniowe 68

Alkahest 69

Lepkość i dyfuzja 71

Lepkość i układ krwionośny 74

Płyny nienewtonowskie 77

Lepkość lodu 78

Gęstość wody 78

Najnowsze odkrycia 80

Zbieżność goni zbieżność 80

Ochrona przed przegrzaniem 83

Wnioski 86

Rozdział 3 Dostosowanie światła 89

Widmo promieniowania elektromagnetycznego 95

Promieniowanie słoneczne 97

Pochłanianie promieniowania przez wodę 102

Życie niezależne od światła 107

Dostosowanie do widzenia 108

Ograniczenia instrumentalne 109

Ograniczenia mikrooptyczne 112

Widzenie poza spektrum wzrokowym 115

Wnioski 118

Rozdział 4 Dostosowanie pierwiastków i Ziemi 119

Budowa i grupy pierwiastków 125

Kosmiczna i biologiczna obfitość pierwiastków 128

Biologiczne znaczenie promieniotwórczości 130

Tektonika płyt 135

Tarcza magnetyczna 138

Krzemiany i glina 139

Właściwości minerałów 141

Gaja 143

Dostosowanie Ziemi 146

Inne układy planetarne 150

Wnioski 154

Rozdział 5 Dostosowanie węgla 155

Związki organiczne 161

Atom węgla 163

Wiązania kowalencyjne 164

Różnorodność związków węgla 166

Słaba reaktywność i metastabilność związków węgla 167

Zakres temperatur w chemii organicznej 170

Wiązania słabe 172

Wnioski 176

Rozdział 6 Życiodajne gazy 185

Utlenianie 187

Reaktywność tlenu 187

Rozpuszczalność tlenu 189

Ciśnienie atmosferyczne 194

Dwutlenek węgla 199

Wydalanie 199

Regulacja kwasowości 200

Fotosynteza 206

Podsumowanie 207

Wnioski 208

Rozdział 7 Podwójna helisa 211

Sztuczne życie 218

Magia samoreplikacji 221

Budowa DNA 223

Metastabilność 227

Upakowanie DNA 228

Odzyskiwanie informacji 229

RNA 231

Inne możliwe rozwiązania 234

Inne zasady 235

Dostosowanie kodu 237

Wnioski 243

Rozdział 8 Nanomanipulatory 245

Różnorodność i uniwersalność białek 252

Budowa białek 253

Czy przyroda mogła wybrać inne aminokwasy? 256

Zwijanie się białek 258

Względna siła słabych i mocnych wiązań 262

Cud samoregulacji: allosteryczność 264

Czy mogą istnieć inne białka 266

RNA 266

Czy nanotechnologia może stanowić alternatywę dla białek? 267

Niezrównane maszyny molekularne 269

Zdolność białek do rozpoznawania DNA 269

Wnioski 274

Rozdział 9 Dostosowanie metali 277

Przewodzenie elektronów 285

Transport tlenu 286

Manipulowanie tlenem 288

Molibden 291

Szybkie przekazywanie informacji 292

Magnez 293

Wnioski 295

Rozdział 10 Dostosowanie komórki 297

Lipidy 304

Błona komórkowa 306

Przyleganie komórek 309

Pełzanie 313

Osmoza 316

Równowaga energetyczna 319

Czy komórki są inteligentne? 320

Wnioski 324

Rozdział 11 Homo sapiens: panujący nad ogniem 329

Kluczowe przystosowania 336

Język 336

Wzrok 338

Ręka 339

Ogień i wymiary ludzkiego ciała 340

Ogień a rozmiary Ziemi 343

Mięśnie i ruch 344

Szybkość przewodzenia nerwów 348

Wielkość aksonów 349

Względna wielkość narządów 351

Inercja 351

A jeśli nie Homo sapiens? 354

Mózg człowieka 356

Sztuczna inteligencja 359

Homo mathematicus 340

Niedoskonałości 363

Wnioski 355

Część II Ewolucja 365

Rozdział 12 Drzewo życia 367

Vestiges of the Natural History of Creation i ewolucja kierowana 374

Problem kierunku 380

Dostosowanie DNA do ewolucji kierowanej 382

Bliskość całego życia w przestrzeni sekwencji DNA 383

Ucieczka przed kontrolą doboru naturalnego 386

Mutacja ukierunkowana i rozwój 387

Ukierunkowana zmiana sekwencyjna 388

Ograniczenia w przestrzeni sekwencji 389

Inne źródła ukierunkowania 391

Mechanizmy typu lamarckowskiego 393

Kwestia spontaniczności mutacji 394

Drzewo życia 395

Torbacze i inne sobowtóry 396

Molekularne wskazówki dotyczące kierunku ewolucji 398

Pochodzenie życia 402

Tryb ewolucji 407

Wnioski 410

Rozdział 13 Zasada pełności 411

Różnorodność życia 418

Różnorodność w obrębie typów 420

Możliwe przypadki pełności? 421

Wszystkie możliwe oczy? 423

Rozmiar organizmów 425

Dostarczanie tlenu 427

Ruch i nogi 431

Luki w Scala Naturae 432

Ograniczenia 434

Ograniczenia ewolucyjne 435

Dostosowanie Ziemi 437

Wnioski 438

Rozdział 14 Marzenie z Asilomar 439

Wczesne nadzieje i obawy 445

Dłubanina 448

Złożoność integracyjna 449

Teoria „worka fasoli” 451

Genetyka a rozwój nicienia 458

Redundancja 461

Złożoność białek 464

Drobne zmiany 466

Konieczność ewolucji kierowanej 468

W stronę trzeciej nieskończoności 469

Mechanizmy kombinatoryczne 469

Ku mierze złożoności 472

Mózg 473

Trzecia nieskończoność 476

Rozdział 15 Oko homara 479

Oko homara 485

Oko przegrzebka 488

Żaby jajożyworodne 491

Płuco ptaka 493

Ewolucja ludzkiego mózgu 495

Czy organizmy mogą kierować własną ewolucją? 496

Wnioski: długi łańcuch zbieżności 501

Inne światy i obce życie 506

Niepowodzenie drogi empirycznej 508

Niepowodzenie drogi teoretycznej 514

Dostosowanie do istnienia życia 518

Dostosowanie do pojawiania się życia 520

Argument za projektem 521

Falsyfikacja 523

Czy jesteśmy sami? 525

Wnioski 526

Epilog 529

Dodatek: Dodatkowe dowody dostosowania składników życia 535

1. Cukry i glikogen 537

2. Lipidy 540

3. Fosforany 543

4. Kwas octowy 546

5. Bufory 547

6. Bufor wodorowęglanowy 551

7. Rozpoznawanie DNA przez białka 556

Bibliografia 563

Indeks osób 579

Indeks rzeczowy 583