Pamięć zbiorowa o wojnie na Pacyfiku w powojennej Japonii / Maciej Pletnia

Niniejsza książka dotyczy wpływu pamięci zbiorowej o wojnie na Pacyfiku na współczesną japońską tożsamość zbiorową. Autor stara się znaleźć odpowiedź na pytanie, jaka jest rola owej pamięci w budowaniu współczesnej tożsamości Japończyków.

Zastosowana w pracy metodologia czerpie z dorobku antropologii symbolicznej oraz socjologii kulturowej. Zarówno dzięki wykorzystaniu licznych materiałów źródłowych, jak i profesjonalnemu i kompleksowemu podejściu teoretycznemu stanowi ona nowatorskie ujęcie kwestii pamięci zbiorowej we współczesnej Japonii.

Obszerna praca (…) Macieja Pletni jest rezultatem analiz i interpretacji japońskich źródeł medialnych, muzealnych i edukacyjnych dotyczących przedstawiania historii wojen prowadzonych przez Japonię w XX w. Wykorzystano w niej bogatą anglojęzyczną literaturę przedmiotu oraz opracowania metodologiczne z zakresu kulturoznawstwa (…). Stanowi ona poważne osiągnięcie badawcze, na które składa się przede wszystkim analiza i interpretacja programów i podręczników do historii współczesnej Japonii, muzeów historii oraz publikacji prasowych dokumentujących pamięć zbiorową o wojnie prowadzonej przez armię japońską przeciw Chinom i Stanom Zjednoczonym na Pacyfiku. Wyniki oryginalnych badań są poprzedzone profesjonalnym studium metodologicznym z zakresu kulturoznawstwa, w tym zwłaszcza teorii pamięci zbiorowej.

Maciej Pletnia (ur. 1984) – doktor nauk humanistycznych, absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego. Związany z Wydziałem Studiów Międzynarodowych i Politycznych. Jako stypendysta japońskiego Ministerstwa Edukacji (Monbukagakusho) studiował na Uniwersytecie Tokijskim. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się na kwestiach pamięci zbiorowej, nacjonalizmu we współczesnej Japonii oraz na znaczeniu pamięci o wojnie na Pacyfiku dla stosunków międzynarodowych w regionie Azji Wschodniej.

Wstęp

1. Pamięć zbiorowa jako syntagma kultury narodowej

1.1. Tożsamościowa rola kultury. Syntagmatyczny wymiar elementów kultury symbolicznej

1.2. Rola pamięci zbiorowej w konstruowaniu i rekonstruowaniu tożsamości narodowych

1.3. Pamięć a mit narodowotwórczy

2. Procesy konstrukcji i rekonstrukcji pamięci o wojnie na Pacyfiku w powojennej Japonii

2.1. Konstruowanie wizji wojennej przeszłości w pierwszych dekadach od zakończenia wojny. Wyodrębnienie się oraz umocnienie czterech powojennych mitów

2.2. Emanacja pamięci przeciwnej. Przemiany w postrzeganiu wojny na Pacyfiku od roku 1970

2.3. Pamięć o wojnie na Pacyfiku jako instrument japońskiej polityki wewnętrznej i zagranicznej. Japońska polityka historyczna na przełomie XX i XXI wieku

3. Ofiary czy zbrodniarze? Ścieranie się dominującego nurtu pamięci z pamięcią przeciwną

3.1. Hiroszima jako mit. Japońska powojenna tożsamość jako tożsamość ofiary

3.2. Bohaterowie czy zbrodniarze? Kryzys tożsamości ofiary a wyodrębnienie się pamięci przeciwnej

3.3. Dyskurs medialny a postrzeganie wojennej przeszłości. Inkorporacja elementów pamięci przeciwnej do dominującego nurtu pamięci

4. Instytucjonalny wymiar pamięci zbiorowej jako narzędzie konstruowania współczesnej japońskiej kultury i tożsamości narodowej

4.1. Instytucjonalna pamięć zbiorowa a procesy narodowotwórcze. Charakterystyka japońskiego systemu edukacji

4.2. Reprodukcja czy manifestacja? Rola edukacji historycznej w procesie przekazywania dominującej wizji pamięci o wojnie na Pacyfiku

4.3. Złudzenie realności. Japońskie muzea wojenne jako czynnik umacniania tożsamości i kultury narodowej

Zakończenie. Pamięć ofiary jako syntagma współczesnej japońskiej kultury

Bibliografia

Indeks nazwisk