Liryka Stanisława Czerniaka jest zjawiskiem wyjątkowym na tle polskiej poezji współczesnej. Mimo że autor należy generacyjnie do pokolenia Nowej Fali, z biegiem lat wykształcił własny, odrębny styl, którego wyznacznikiem jest wdawanie się w poetyckim języku w dyskusję z klasycznymi ujęciami filozoficznymi. Jest to poezja wyrafinowana językowo i intelektualnie, przesycona rozlicznymi aluzjami do kulturowej tradycji Zachodu. Paweł Dybel ukazuje intrygujący obraz tej poezji, wydobywa przenikający ją egzystencjalny dramatyzm, a zarazem jej subtelną ironię i dowcip. W klarowny sposób objaśnia jej „gry językowe” oraz błyskotliwie tropi jej filozoficzne implikacje.
Książka Pawła Dybla o liryce Stanisława Czerniaka, podejmując kwestię relacji filozoficznego języka pojęć do poezji, wpisuje się w jedną z najważniejszych debat we współczesnej humanistyce. Zarazem stanowi ona cenne osiągnięcie interpretacyjne, i to nie tylko na tle dotychczasowych opracowań tej twórczości, ale również rozpraw dotyczących specyficznego gatunku, jakim jest liryka filozoficzna.
Prof. dr hab. Ryszard Nycz
Ta książka to wymowny przykład „krytyki towarzyszącej” (wedle Jerzego Kwiatkowskiego), rozjaśniającej trudne miejsca w wyrafinowanej poetycko i filozoficznie liryce autora Iskry buntu. Interesująco napisana, ze znakomitymi interpretacjami, wprowadza twórczość Czerniaka w obieg narracji literaturoznawczych zarezerwowanych dla poetów Istotnych, a nie przygodnych. To książka pisana dobrymi emocjami – wyczuwa się w niej kulturę obcowania z tajemnicą poezji, szacunek i sympatię do poety, często zachwyt.
Prof. dr hab. Andrzej Zieniewicz
ROZDZIAŁ I
FILOZOFIA I POEZJA
1. Wstęp. Co to znaczy „liryka filozoficzna”?
2. Podmiot liryczny i autor
3. Zmysł poetycki i filozofia
4. Dyskurs filozofii i poezji
Rozdział II
O CZYM NIE MOŻNA MÓWIĆ, O TYM NALEŻY PISAĆ WIERSZE
1. Droga poetycka Stanisława Czerniaka
2. W stronę Przybosia
3. Poezja jako laboratorium języka i idei
4. Autor i jego „inny siebie”, czyli gra poety z samym sobą
5. O czym nie można mówić, o tym należy pisać wiersze
6. Ja poetyckie jako fikcyjne podwojenie siebie. Inspiracje Plessnerowskie
7. Poezja i „nagie że” istnienia
Rozdział III
POETYCKIE GRY ZE ŚMIERCIĄ
1. Poezja jako zapisywanie rozpaczy
2. Filozofowanie poezją, czyli świat na opak
3. Mit nazwiska i „mowa” zwierząt
4. Poetyckie gry ze śmiercią
5. Rozrywka w parku „Nicość” i poetyckie spory o istnienie świata
6. Odlepienie od świata i wiewiórka
Bergmana
ROZDZIAŁ IV
DRUGIE DNO SNU
1. Piramidy i sny o własnej nieobecności
2. Psychoanalityczne inspiracje
3. Spotkania ze śmiercią w snach i powroty w dzieciństwo
4. Samowyobcowanie ja, ciało i „mnie”
5. Powroty do początku świata. Zmartwychwstanie ciał
ROZDZIAŁ V
SCEPTYCZNY STOICYZM, KOANY I DRUGI FORTEPIAN POEZJI
1. (Nie)istnienie poezji i koany
2. Poeta klawisz i cela wiersza. Sztuka skracania słów
3. Współczesność jako świat rzeczy, które zawładnęły ludźmi
4. Poezja jako gra z bytem w niebyt
Nota bibliograficzna
Bibliografia
Indeks nazwisk
Summary