Moja Historia Eseju / Jan Tomkowski

W czasach, gdy coraz rzadziej czytamy wiersze, a dramatów nie czytamy już prawie w ogóle, gdy powieść staje się coraz częściej komercyjnym czytadłem, warto zwrócić uwagę na esej. To taki osobliwy gatunek literacki, w którym autor jest zwykle tematem, bohaterem i narratorem utworu. A zatem historia eseju to siła rzeczy również historia eseistów, ich walki o niezależność, o prawo do własnej wizji świata i człowieka.

W książce jest ich aż trzydziestu. Są wśród nich najwięksi pisarze XIX wieku, tacy jak choćby Cyprian Norwid, są najwybitniejsi twórcy powojennej emigracji, jak Gustaw Herling-Grudziński, Czesław Miłosz czy Józef Wittlin, a także najznakomitsi autorzy krajowi, Zbigniew Herbert, Paweł Jasienica i Jarosław Marek Rymkiewicz. W ich wykonaniu esej nie jest na pewno marginesem literatury, lecz prawdziwym dziełem sztuki, a często i arcydziełem. Jak się zdaje, eseiści to zwykle artyści niepokorni, zbuntowani, niepoprawni.

Taka jest również „Moja historia eseju” – subiektywna, prywatna, może nawet kontrowersyjna.

Od Autora
Pamiętnik artysty (Cyprian Norwid)
W zimie jeździć nie lubię (Kazimierz Chłędowski)
Cena niezależności (Julian Kaliszewski)
W starych murach i w Bibliotece (Wiktor Gomulicki)
Wielki talent w kasynie (Józef Weyssenhoff)
W cieniu drzewa pomarańczowego (Zenon Przesmycki – Miriam)
Polska od Stryja do Gdyni (Antoni Chołoniewski)
Widok spod góry książek (Tadeusz Boy Żeleński)
Śródziemnomorski dom (Stanisław Łoś)
Kompozycja z pejzaży, ludzi i zdarzeń (Jarosław Iwaszkiewicz)
Znacząca niepopularność (Jerzy Stempowski)
Szept Montaigne`a (Jan Parandowski)
Własnym krokiem w Wenecji (Józef Wittlin)
Godzina z królem (Stanisław Mackiewicz)
Dyskretny komentator (Mieczysław Brahmer)
Za ciemne morze (Adam Ważyk)
Zauważenia życiowe (Tadeusz Breza)
Historia pisana małą literą (Paweł Jasienica)
Ucho niedźwiedzia (Bolesław Miciński)
Obowiązki i przyjemności (Czesław Miłosz)
Twierdza Nowy Świat (Paweł Hertz)
Więcej niż temat (Gustaw Herling-Grudziński)
Tańczący z trudnościami (Konstanty Jeleński)
Pismo chińskie (Wisława Szymborska)
Święto eseju (Zbigniew Herbert)
Jak zawsze, ku drobiazgom zbiegam… (Ludwik Bohdan Grzeniewski)
Pod znakiem Hermesa (Jerzy Prokopiuk)
Narracja i magia (Jarosław Marek Rymkiewicz)
Adoracja i odrzucenie (Wojciech Karpiński)
Na ławeczce w Woroneżu (Grzegorz Kozyra)