Ku stochastycznemu paradygmatowi ekonomii dobrobytu / Stanisław Maciej Kot

Głównym celem badań prezentowanych w niniejszej monografii jest wypracowanie teoretycznych podstaw stochastycznego paradygmatu ekonomii dobrobytu. Jako bazę tego paradygmatu postulujemy – w sposób aksjomatyczny – uporządkowaną trójkę (X, u, W), w której X jest zmienną losową opisującą rozkład dochodów (wydatków) danego społeczeństwa, u jest społeczną funkcją oceniającą rozkład dochodów (SFOD), natomiast W = u(X) jest zmienną losową opisującą rozkład dobrobytu przypisany rozkładowi dochodów w tym społeczeństwie. W ogólnym przypadku rozważane zmienne losowe będą mieć rozkłady ciągłe, co nie wyklucza posługiwania się rozkładami skokowymi, zwłaszcza w odniesieniu do rozkładów w próbie.

Zaproponowana w pracy koncepcja stochastycznych skal ekwiwalentności pozwala na efektywne porównywanie dobrobytu w przypadku heterogeniczności populacji gospodarstw domowych, bez przyjmowania krępujących założeń. Pokonanie choćby już tylko tych dwóch „niemożności” paradygmatu dotychczasowego sprawia, że proponowany paradygmat stochastyczny może się okazać ważną ofertą metodologiczną.

W niniejszej pracy autor zaproponował kierunek badań, które według przekonania mogą doprowadzić do wypracowania nowego paradygmatu badawczego ekonomii dobrobytu. Zasadnicze pytanie, jakie się tu pojawia, to czy istnieje potrzeba zmiany dotychczasowego paradygmatu tej dziedziny?

Całość pracy podzieliliśmy na dwie części: teoretyczną i empiryczną. Część teoretyczna obejmuje rozdziały od I do IV. Na część empiryczną składają się rozdziały V i VI.

Wstęp; 9
Część I
Podstawy teoretyczne
Rozdział I
Podstawowe dylematy ekonomii dobrobytu; 15
1.1. Uwagi wprowadzające; 15
1.2. Ekonomia a etyka; 17
1.2.1. Ekonomia pozytywna (deskryptywna) a ekonomia normatywna; 17
1.2.2. Ekonomia normatywna a filozofia polityczna; 19
1.3. Etyczne aspekty nierówności ekonomicznych i ubóstwa; 20
1.4. Ekonomia dobrobytu; 24
1.4.1. „Stara” i „nowa” ekonomia dobrobytu; 24
1.4.2. Funkcja dobrobytu społecznego Bergsona–Samuelsona; 26
1.4.3. Twierdzenia Harsanyiego; 27
1.5. Teoria wyboru społecznego; 29
1.5.1. Twierdzenie Arrowa „o niemożliwości”; 30
1.5.2. Podstawy informacyjne; 31
1.5.3. Teoria wyboru społecznego a utylitaryzm; 32
1.6. Uwagi końcowe; 34
Rozdział II
Praktyczne aspekty pomiaru dobrobytu społecznego; 35
2.1. Informacje o indywidualnych funkcjach użyteczności a funkcja dobrobytu społecznego; 35
2.2. Pomiar dobrobytu w ramach mikroekonomicznej teorii rynku; 43
2.3. Pomiar dobrobytu w ekonomicznej teorii rozkładów dochodów; 46
2.3.1. Dobrobyt społeczny a nierówności w rozkładzie dochodów; 46
2.3.2. Funkcja dobrobytu społecznego a nierówności w rozkładzie dochodów; 51
2.3.3. Pomiar awersji do nierówności; 55
2.3.4. Uproszczone funkcje dobrobytu społecznego; 56
Rozdział III
Stochastyczne ujęcie dobrobytu społecznego; 61
3.1. Podejście stochastyczne a deterministyczne; 61
3.2. Baza stochastycznego paradygmatu badań dobrobytu; 63
3.3. Parametryczne rozkłady dobrobytu; 66
3.4. Wyznaczanie parametrów rozkładu dobrobytu na podstawie parametrów rozkładu dochodów; 72
3.4.1. Wyznaczanie parametrów rozkładu dobrobytu przy założeniu ? = 1; 72
3.4.2. Wyznaczanie parametrów rozkładu dobrobytu przy założeniu ? = 1; 73
3.4.3. Wyznaczanie parametrów rozkładu dobrobytu przy założeniu ograniczeń na parametr ? awersji do nierówności; 77
3.5. Problem wyboru parametrycznego wariantu społecznej funkcji oceniającej dochód; 82
3.6. Kalibracja społecznej funkcji oceny dochodu z parametrem awersji do nierówności ? ? 1; 84
Rozdział IV
Stochastyczne skale ekwiwalentności; 87
4.1. Deterministyczne skale ekwiwalentności; 87
4.1.1. Sformułowanie problemu skal ekwiwalentności; 87
4.1.2. Parametryczne skale ekwiwalentności stosowane w praktyce; 92
4.1.3. Arbitralność deterministycznych skal ekwiwalentności i problem ważenia; 95
4.2. Koncepcja stochastycznych skal ekwiwalentności; 98
4.3. Statystyczne aspekty stochastycznych skal ekwiwalentności; 103
4.3.1. Identyfi kacja stochastycznych skal ekwiwalentności; 103
4.3.2. Estymacja stochastycznych skal ekwiwalentności; 105
4.3.3. Estymacja stochastycznych skal ekwiwalentności na podstawie teoretycznych modeli rozkładu dochodów; 113
Część II
Zastosowania
Rozdział V
Stochastyczne skale ekwiwalentności dla Polski; 123
5.1. Materiał statystyczny 123
5.2. Wyniki estymacji nieparametrycznych skal ekwiwalentności dla Polski w 2005 roku; 125
5.3. Wyniki estymacji parametrycznych skal ekwiwalentności dla Polski w 2005 roku; 140
5.4. Zmiany stochastycznych skal ekwiwalentności dla Polski w latach 1993–2005; 145
5.5. Zmiany rozkładów wydatków ekwiwalentnych w Polsce w latach 1993–2005; 153
Rozdział VI
Rozkłady dobrobytu w Polsce; 163
6.1. Teoretyczny rozkład wydatków; 163
6.2. Rozkład dobrobytu przy założeniu ? = 1; 167
6.3. Rozkład dobrobytu przy założeniu ? = 1; 171
6.4. Rozkład dobrobytu dla ? szacowanego metodą „środka przedziału”; 183
6.5. Zastosowanie kalibrowanych funkcji SFOD do porównywania dobrobytu; 193
Zakończenie; 197
Literatura; 201