Kanon i obrzeża / Tatiana Czerska, Inga Iwasiów

Przypomnijmy sobie, jakimi drogami biegła (biegnie) dyskusja o kanonie w Polsce? Po pierwsze, zapoczątkowało ją demokratyczne otwarcie po 1989 roku, ponowne zespolenie literatury krajowej i emigracyjnej, zniesienie cenzury, wygaśnięcie podziału na pierwszy i drugi obieg. Po drugie, decentralizacja i organizacja życia według nowych zasad. Po trzecie, włączenie się w dyskusje żywe w tym czasie w innych miejscach. Po czwarte, potrzeba asymilowania wartości świata zewnętrznego i zachowania tradycji. Można takie wyliczenie kontynuować, każdy artykuł tego tomu zajmuje się różnymi aspektami poruszeń wokół kanonów, jakie obserwujemy i współkształtujemy. Jest jednak dla mnie jasne, iż problem ten nie należy do sfery teorii czystej; przeciwnie – jego natura to prowadzony na różnych poziomach, różnymi językami polilog. Tym, co wspólne – dla mnie – pozostaje wyłaniająca się spod spodu, niezmiernie istotna, perspektywa równoprawności, nastawienie na wysłuchanie wszystkich, zgoda co do tego, iż każdy głos jest cenny. Nie w samym dyskursie – także w świecie, jakbyśmy go (jako „tekstowego” czy „rzeczywistego”) nie rozumieli.

Inga Iwasiów, Wstęp

I. KANONY - TEORIE, ŻYCIE LITERACKIE I LITERATURA

Jerzy Święch, Burze wokół kanonu/kanonów
German Ritz, Kanon i historia literatury widziane z zewnątrz
Maciej Michalski, Kanon i obrzeża w humanistycznym dyskursie naukowym na przełomie wieków
Dorota Kozicka, Wołanie o kanon? Znamienne wątki dyskusji metakrytycznych na przełomie wieków
Andrzej Skrendo, Kanon i lektura
Krzysztof Uniłowski, Elitarni, popularni, głównonurtowi, niszowi. Między obiegami współczesnego życia literackiego
Piotr Śliwiński, Kanon, hipoteza konieczna
Arkadiusz Bagłajewski, Od "zaniku centrali" do "centrali"
Leszek Szaruga, Kanon jako przestrzeń porozumienia
Joanna Orska, Sztuka na rynku

II. KANONY POSZCZEGÓLNE

Agnieszka Czyżak, Kanon Mistrzów - stereotypy i przewartościowania
Tomasz Mizerkiewicz, Marginalizacje ponowoczesnego śmiechu w polskiej prozie współczesnej
Marta Wyka, Konwicki i Pilch (albo centrum i pogranicza jako możliwość literacka)
Joanna Zach, Gombrowicz w "Ziemi Urlo", czyli o hierarchoo
Jerzy Kazimierski, Funkcjonowanie kanonu w "Filozofii przypadku" Stanisława Lema
Piotr Michałowski, Republika fantazmów i kanony anarchii. O poezji, która nie chce być historią

III. INNE KANONY

Grzegorz Dziamski, Kanon w ujęciu postmodernistycznym. Przykład filmu
Andrzej Zawadzki, Metafora ornamentu w dyskursie filozoficznym: od Kanta do Vattimo
Arleta Galant, Autobiografia na kanon
Błażej Warkocki, Skradziony list, czyli homoseksualna tajemnica wobec kanonu literatury polskiej
Zbigniew Kopeć, "Inny" w oczach cudzych i własnych
Libor Martinek, Problematyka tożsamości w życiu i twórczości Renaty Putzlacher
Jarosław Błahy, Spór obrzeży i kanonów w ciele i dziele Leo Lipskiego
Konrad C. Kęder, Cetrum jako proces
Anna Ciciak, "Harry Potter" a lektury szkolne. Uczeń w multimedialnej pajęczynie