Góralki, taterniczki, turystki. Kobiety w literaturze o Tatrach do 1939 roku / Anna Pigoń

Monografia Góralki, taterniczki, turystki. Kobiety w literaturze o Tatrach do 1939 roku stanowi swoistą herstory (terminem tym określa się narracje, które w historycznej refleksji szczególnie uwzględniają kobiety), w której autorka dokonuje próby usytuowania bohaterek i autorek w historii literatury o Tatrach – z punktu widzenia zarówno męskiego wzorca, jak i samodzielnej roli kulturotwórczej, jaką odgrywają. Punktem wyjścia analizy zgromadzonego w monografii materiału, obejmującego okres do 1939 roku, stało się wyodrębnienie najbardziej wyrazistych i charakterystycznych typów kobiet w zależności od odgrywanych przez nie ról społecznych oraz ich rozległych i zróżnicowanych związków z przestrzenią Tatr i Zakopanego. W pracy wskazano następujące typy: góralki, rezydentki oraz gościnie (taterniczki i turystki wysokogórskie, narciarki, kuracjuszki, wczasowiczki). Selekcję zgromadzonego materiału źródłowego – obejmującego utwory etnograficzne, wspomnieniowe i publicystyczne, a także reprezentującą różne obiegi literackie i zróżnicowaną gatunkowo twórczość beletrystyczną – przeprowadzono w odniesieniu do tych reprezentatywnych typów oraz w nawiązaniu do charakterystycznych relacji z przestrzenią wysokogórską i podhalańską, w jakie wchodzą bohaterki. Analiza materiału prowadzi do charakterystyki wyodrębnionych grup, zawierającej ich ewolucję oraz opis funkcji i znaczenia kobiet: po pierwsze, w literaturze o Tatrach – z perspektywy zarówno jej rozwoju, jak i obrazu świata przedstawionego, po drugie, w życiu społecznym, popularyzacji aktywności w przestrzeni oraz budowaniu wizerunku regionu i kształtowaniu się lokalnych mitów.

Wstęp

Rozdział 1. Góralki

Góralki jako bohaterki literackie

Wygląd i strój góralek

Charakter i role społeczne góralek

Dziewczęta i panny

Kochanki

Gospodynie

Matki

Stare góralki

Autochtoniczne postacie magiczne

Góralskie twórczynie

Rozdział 2. Rezydentki

Rozdział 3. Gościnie

Taterniczki i turystki wysokogórskie

Autorki

Relacje z podróży

Popularyzacja i beletrystyka

Publicystyka

Taterniczki i turystki zmitologizowane

Bohaterki literackie

Wygląd i zachowanie taterniczek i turystek

Kobiety na szczytach: w drodze

Narciarki

Zakopane jako przestrzeń sportowa – rys historyczny

Narciarki w literaturze

Wygląd narciarek

Narciarki i sportowczynie – funkcje i charakterystyka

Kuracjuszki

Zakopane jako uzdrowisko – rys historyczny

Literatura „kuracyjna”

Wczasowiczki

Zakopane jako miejscowość wypoczynkowa – rys historyczny

Wczasowiczki – autorki

Wczasowiczki – bohaterki

Styl życia – codzienność wczasowiczek

Wczasowiczki i życie miłosne

Tatrzańska (taternicka?) gra miłości i śmierci

Inne wczasowiczki

Wnioski

Bibliografia

Spis ilustracji

Indeks osób