Dziedzictwo we współczesnym świecie: kultura - natura - człowiek / Opracowanie zbiorowe

Ambitnym celem, jaki postawiono w tej publikacji, jest wielowymiarowa konceptualizacja dziedzictwa we współczesnym świecie, pozostająca w zgodzie z zasadami rozwoju zrównoważonego. Odbywa się to poprzez analizę wielorakich sposobów funkcjonowania dziedzictwa w różnych obszarach życia społecznego, ekonomicznego czy środowiskowego.

Przedstawione rozważania koncentrują się wokół czterech ważnych zagadnień: 1. czym jest dziedzictwo, 2. jak jest ono tworzone i wytwarzane, 3. czyje jest dziedzictwo, oraz 4. jakie strategie są aktualnie wobec dziedzictwa podejmowane. Dyskusje dotyczą więc zarówno zagadnień społecznego, partycypacyjnego i ekologicznego wymiaru poszczególnych aspektów dziedzictwa, jak i problematyki ochrony oraz zarządzania dziedzictwem, a także kwestii wykorzystywania go do celów rozwojowych, ekonomicznych i ideologicznych. Zagadnienia te znajdują się w centrum aktualnie prowadzonych debat na świecie w ramach tak zwanych heritage studies (studiów nad dziedzictwem), publikacja zaś stanowi ważny wkład w tę dyskusję.

Autorzy proponują rodzaj otwartego forum dyskusyjnego: równoważne miejsce zajmują tu zarówno rozważania akademickie na temat dziedzictwa, jak i jego praktyczne i instytucjonalne ujęcia oraz aplikacje. Realizacja tak postawionych celów stała się możliwa dzięki udziałowi szerokiego grona autorów reprezentujących środowiska naukowe, instytucje publiczne, prywatne czy pozarządowe.

W książce widoczne jest nowatorskie podejście, wymagające mądrego i racjonalnego zarządzania dziedzictwem dla potrzeb współczesnych oraz przyszłych pokoleń, oraz włączania w te procesy wszystkich zainteresowanych stron. Takie podejście wiąże się z holistycznym oraz krytycznym i pogłębionym namysłem nad obecnością dziedzictwa w różnych obszarach życia.

Z przedstawionych tekstów wynika, że redaktorzy założyli sobie ambitny cel; chodziło zarówno o wypracowanie wspólnych perspektyw teoretycznych, jak i działań praktycznych, i w ten sposób zniwelowanie istniejących podziałów, takich jak dziedzictwo kulturowe i naturalne, dziedzictwo odległej i niedawnej przeszłości, i wreszcie dziedzictwo jako przedmiot badań naukowych i praktycznych działań społecznych. Wypracowanie integracyjnego charakteru publikacji znajduje swoje warunkujące podłoże w konstruowaniu przeszłości z punktu widzenia teraźniejszości. By przeszłość w każdej odsłonie: ta odległa i ta całkiem nam bliska, a więc radykalnie różne, mogły znaleźć wspólny mianownik we wspólnym upamiętnieniu każdej z nich, niewątpliwie muszą być postrzegane zarówno w jednym, jak i drugim przypadku z punktu widzenia naszej obecnej teraźniejszości.

Prof. dr hab. Henryk Mamzer

Arkadiusz Marciniak, Michał Pawleta, Kornelia Kajda
Dziedzictwo we współczesnym świecie: wprowadzenie

I. Dziedzictwo w społeczeństwie
Dawid Kobiałka
Społeczna pamięć o dziedzictwie jako forma jego niszczenia: archeologia Zielonego Pałacu
Armin Mikos von Rohrscheidt
Turystyka kulturowa jako forma wpisywania dziedzictwa w kapitał kulturowy jednostki

II. Zintegrowane dziedzictwo kulturowe i naturalne
Ewa Domańska
Gleba cmentarna jako dziedzictwo
Beata Frydryczak
Krajobraz: dziedzictwo zamieszkiwane
Magdalena Konczewska, Paweł Konczewski, Jacek Szczurowski,
Agata Sady
Heterogeniczne dziedzictwo Puszczy Zgorzeleckiej
Maciej Trzeciecki
Osuszanie bagna. Archeologia, przyroda, pamięć i polityka na grodzisku Piotrówka w Radomiu

III. Dziedzictwo uwikłane w system władzy i ideologię
Jacek Woźny
Archeologia i duch nacjonalizmu w nowożytnej Europie
Marta Zawodna-Stephan
Trudne dziedzictwo. Skandal wokół masowych grobów na Leitenbergu
Maksymilian Frąckowiak
Społeczno-polityczne aspekty ekshumacji szczątków niemieckich ofiar II wojny światowej w Polsce
Marta Kania
Dziedzictwo kulturowe, etnopolityka i kształtowanie ideologii narodowej w Ameryce Łacińskiej XIX wieku

IV. Strategie zarządzania dziedzictwem
Andrzej Prinke
Dziedzictwo archeologiczne i jego konteksty: z doświadczeń muzealnika, konserwatora i historyka archeologii
Magdalena Nowak, Stefan Staszewski
Analizy prawne czy interpretacje, czyli które paragrafy pozwalają na faktyczną ochronę zabytków archeologicznych
Agata Karwecka, Agnieszka Krawczewska
Cel i konserwatorskie metody zarządzania dziedzictwem archeologicznym
Sławomir Toczek
Kategoria autentyczności w procesie włączania dziedzictwa kulturowego w lokalne strategie rozwoju. Przykład neolitycznych kopalni w Krzemionkach

Noty o autorach
Spis ilustracji
Indeks nazwisk