Od konfliktów do rzezi. Polacy i Ukraińcy na Kresach II Rzeczpospolitej / dr Renata Pomarańska

Temat dawnych Kresów Rzeczypospolitej budzi obecnie wiele skojarzeń, ale dominuje wspomnienie ostrego konfliktu o znamionach wojny domowej, któremu w momentach szczególnego nasilenia towarzyszą nieludzkie wprost zbrodnie. Takie obrazy przywołują w pamięci i wyobraźni współczesnych Polaków nazwy kresowych miejscowości:

Batoh, gdzie w 1652 r. z rozkazu Bohdana Chmielnickiego zbuntowani kozacy wymordowali ok. 3500 polskich jeńców;

Humań, w którym w 1768 r. w okresie tzw. koliszczyzny zgładzono w okrutny sposób kilkadziesiąt tysięcy Polaków i Żydów, nie szczędząc przy tym kobiet i dzieci;

Wołyń, który jest miejscem budzącym żywe wspomnienie banderowskiego ludobójstwa, zainicjowanego przez nacjonalistów ukraińskich w 1943 r.

W niniejszej monografii Autorka szuka przyczyn waśni kresowych, które często przeobrażały się w ludobójstwo. Aby na nie wskazać, odwołuje się do teorii konfliktów społecznych, teorii cywilizacji Feliksa Konecznego oraz teorii podłoża historycznego Ludwika Krzywickiego i Kazimierza Dobrowolskiego. Książka łączy w sobie wyniki badań z zakresu socjologii, nauk politycznych, stosunków międzynarodowych i historii. Wpisuje się zatem w nurt cenionych współcześnie badań interdyscyplinarnych".

Jak pisze prof. zw. dr hab. Lesław H. Haber: "Niezaprzeczalnym walorem książki jest jej innowacyjne ujęcie konfliktu społecznego w odniesieniu do rzeczywistości kresowej i z uwzględnieniem teorii naukowych mogących pomóc w wytłumaczeniu zjawisk społecznych, które zachodziły na Kresach przez wieki w sposób jedynie im przynależny. Publikacja wpisuje się w obecnie jeden z najważniejszych trendów badawczych, jakim jest interdyscyplinarność".

Z kolei zdaniem dr. hab. Ryszarda Michalaka, prof. Uniwersytetu Zielonogórskiego: "Monografia spełnia wysokie standardy metodologiczne i merytoryczne. W wymiarze utylitarnym winna posłużyć decydentom polskiej polityki zagranicznej jako zbiór argumentów na rzecz rozliczenia zbrodni ludobójstwa wołyńskiego i małopolskiego oraz neutralizowania odradzającego się szowinizmu ukraińskiego. Naturalnie, odbiorcami książki będą też wszystkie osoby interesujące się tematyką kresową".