Wersal. Etykieta na dworze Króla Słońce / Daria Galateria

Ludwik XIV miał swoistą obsesję na punkcie etykiety. Nierespektowanie lub niewłaściwe przestrzeganie jej zasad groziło utratą dotychczasowej pozycji i przywilejów. Wersalska etykieta była rodzajem gry. Określała stosunki i hierarchiczną zależność między poszczególnymi członkami dworu króla Francji. Była ważnym elementem wersalskiego widowiska. Wystudiowane ruchy, teatralne gesty i powtarzalność codziennych ceremoniałów wprowadzały ład i porządek, a każdy znał przynależne mu miejsce w dworskiej hierarchii. Etykieta stwarzała okazję do intryg, pozwalała na realizację własnych ambicji lub polityki rodu, otwierała lub zamykała drogę do kariery, awansów i pieniędzy.

Oto książka, która przybliża zasady dworskiej etykiety w Wersalu, dopracowane i rozbudowane za czasów Ludwika XIV. Jest osobliwą kroniką codziennego życia wersalskiego dworu, spisaną przez pryzmat zasad rządzących zachowaniem i rozkładem dnia mieszkańców pałacu, który w czasach Króla Słońce był zamieszkały przez dwór liczący blisko tysiąc osób i drugie tyle służby. Sama znajomość etykiety i zasad dotyczących porządku pierwszeństwa, rang, godności i przywilejów to nie wszystko. Kluczem do dworskiego sukcesu było opanowanie sztuki umiejętnego korzystania z ustanowionego zbioru reguł.

Czy jesteś gotów, Drogi Czytelniku, poznać ten sekret?

Pierwsza część książki nakreśla okoliczności i powody wprowadzenia rozbudowanej etykiety, opartej w dużej mierze na zasadach ceremoniału ustanowionych przez Katarzynę Medycejską. Druga część to alfabetyczny zbiór haseł dotyczących wersalskich zwyczajów i obyczajów. Jest to jednak zbiór osobliwy, jego autorka bowiem jest daleka od podawania prostych definicji. Każde z haseł, hojnie urozmaicone błyskotliwymi i zabawnymi anegdotami, zawiera objaśnienie konkretnej zasady lub ceremoniału.

DAWNO TEMU W WERSALU

Wiejska posiadłość...

Stare i nowe przywileje

Mezalianse na dworze

Dworscy pamiętnikarze

Saint-Simon i pozostali

Snobizmy

ETYKIETA NA CO DZIEŃ

Apartament

Apartament w Wersalu

Baldachim

Bale

Biskup par

Biskup par i akademik

Błękit

Brevet d’affaires

Brevet de retenue

Całowanie w rękę

Cordon bleu

Czapka

Czarny szal

Dama d’atour

Dama łoża królowej

Damy siedzące na stojąco

Diuk z patentem

Dla

Druga dama do towarzystwa

Dzieci Francji

Dzieci honorowe

Dzwonek

Eminencja

Fiolet

Garde-meuble korony

Gobelet

Gondolierzy

Goniec królowej

Grandowie Hiszpanii

Gry

Guwernantka dzieci Francji

Guwerner dzieci Francji

Historiografowie króla

Hołd lenny

Honory

Honory Luwru

Honory płaszcza

Incognito

Intendent maszynerii królewskich

Kapelusz

Kardynałowie

Kareta delfiny

Kareta króla

Kareta ministra stanu

Kaseta

Kielich z Najświętszym Sakramentem

Klerycy z kaplicy

Koszula

Kotary łożnicy

Królewska serweta

Królewski balwierz

Królewski chirurg

Królewski płaszcz

Królewski tapicer

Królewskie buty

Królewskie cięcie

Królewskie gęsie pióro

Królewskie narodziny

Królewskie spojrzenie

Książęta krwi

Księstwo dziedziczone w linii żeńskiej

Kucharz z kuchni przybocznej

Kuchnia przyboczna

Kwartalna służba

Kwesta

Laska marszałkowska

Lichtarz

Lit de repos

Ława kościelna

Łoże królowej

Madame le Grand

Madame Troisième

Mademoiselle

Małe i wielkie wejścia

Mały ceremoniał

Małżeństwo z osobą niższego stanu

Marszałkowie Francji

Meudon

Miejsce przy stole

Monsieur le Grand

Monsieur le Premier

Nadworni lekarze

Najjaśniejsza Wysokość

Następstwo na urzędzie

Obmywanie dłoni

Obrus komunijny

Odprowadzanie

Okrągły stół

Order Ducha Świętego

Order Świętego Michała

Pałac Ambasadorów

Par z urodzenia

Parasole

Pas na broń

Petit coucher

Pierwsze wejścia

Pierwszy lekarz króla

Pierwszy menuet

Pocałunek

Podawanie serwety

Podkanclerze

Poduszka

Pokojowcy królowej

Pokrowce w karecie

Porządek pierwszeństwa

Pozdrowienia w Wielkiej Izbie

Preceptor w karecie

Prezentacja dziecku w kołysce

Prezentacja na dworze

Przechodzenie przez parquet

Przednie siedzenie w karecie

Przejście pod opiekę mężczyzn

Przyboczny portemanteau królowej

Przywilej opery

Rewerans

Rewerans w mantyli

Robótka

Salve

Składane krzesło

Skrzydła drzwi

Służba sieci łowieckich

Sorbońskie rękawiczki

Sprawdzanie pulsu

Sprzątanie ze stołu

Starszeństwo

Stołek

Stół

Stół honorowy

Stół w mieście

Strażnicy bramy

Stu Szwajcarów

Sukno pod stopy

Szlachcic komnaty

Szlachcic rękawa

Szlachcic w randze posłańca

Szustokor z patentem

Taboret

Taboret z łaski

Tren sukni

Tytuły i zwroty grzecznościowe

W kapeluszu i na siedząco

Wejścia do komnaty

Wejścia tylnymi drzwiami

Wieczorne wejścia

Wielki bouteiller Francji

Wielki ceremoniał

Wielki łowczy

Wielki łowczy wilków

Wielkie wejścia do gabinetu

Wjazd ambasadorów

Władcy na wygnaniu

Wnuczka Francji

Woda święcona

Woskowe rzeźby króla

Wprowadzający ambasadorów

Wybrana hostia

Zasada prawej ręki

Żałoba po dzieciach

Żałoba po królowej

NICOLAS ARNOULT, KRÓLEWSKI RYTOWNIK

Bibliografia