Czarownice, mieszczki, pokutnice. Gdańskie szkice herstoryczne / Michał Ślubowski

Ile wiemy o dawnych gdańszczankach? Czy znamy losy Elżbiety Koopman-Heweliusz? Czy wiemy, kogo nazywano Bałtycką Syreną i kim były pokutnice?

Książka wydobywa z mroków historii losy wielu gdańszczanek: zakonnic, służących, naukowczyń, prostytutek, artystek, badaczek i rzekomych wiedźm. Pokazuje także tło epoki związane z pracą, zdrowiem, statusem społecznym czy modą. Ostatni rozdział poświęcony jest współczesnym gdańszczankom, które zawodowo lub prywatnie pielęgnują dziedzictwo Gdańska i tworzą tożsamość swojego miasta.

Wstęp 5

I. Pokutnice Marii Magdaleny i siostry świętej Brygidy 11

1. Jeśli wykorzenicie prostytucję 14

2. Czy w średniowieczu istniała antykoncepcja? 19

3. Ucieczka z ulicy Różanej 25

4. Pod opieką Marii Magdaleny 27

5. Święta Brygida – mistyczka, wizjonerka, feministka? 34

6. Brygidki na Starym Mieście 37

7. Dwa żywioły 42

8. Dalsze niepokoje 46

II. Nie pozwolisz żyć czarownicy, czyli o gdańskich wiedźmach 49

1. Czarownice, czyli zło ponad podziałami 55

2. Przed gdańską Temidą 57

3. Spektakl na Targu Węglowym 67

4. Wiedźmy z Ujeściska i Oliwy 69

5. Ostatnia spalona czarownica – tylko która? 74

6. Gdańsk, miasto (prawie) bez stosów 76

III. Ślubny niezbędnik gdańskiej mieszczki 82

1. Kandydat i zaręczyny 84

2. Biała suknia? W życiu! 88

3. O ustawach antyzbytkowych 90

4. Ślub i wesele 96

5. Jaki alkohol podać na weselu 99

IV. Pani na Gwiezdnym Zamku. Elżbieta Koopman-Heweliusz 104

1. Z Amsterdamu do Gdańska 105

2. Gdańscy synowie Uranii 107

3. Jan Heweliusz – browarnik, rajca i astronom 110

4. Żona i matka 113

5. Uczona astronomka 115

6. Ostatnie dzieło Heweliuszów 117

7. Pod sklepieniem św. Katarzyny 118

V. Konstancja, Bałtycka Syrena 120

1. Dom, rodzina i francuski sekretarz 120

2. Muzycznie jest nad podziw utalentowana 122

3. Tajemnicza dedykacja z Mediolanu 124

4. Przed królem i królewiczem 125

5. Żona i matka, czyli kobiecość XVII wieku 127

6. Konstancja – lokalna gwiazda 128

VI. Gdańsk i gdańszczanki w XVIII wieku 130

1. Wieża z włosów, pióra, kwiaty i wstążki 143

2. Jedwab na krynolinie 148

3. W miejscach publicznych, na przechadzce lub w teatrze 152

4. Najlepszą rzeczą w człowieku jest pies 160

5. Ananas liryczny, czyli Anna Renata Breyne 164

6. Towarzystwo młodych dam 167

7. Potęga kobiecego umysłu. Luiza Kulmus-Gottsched 174

VII. Stary Gdańsk, współczesne gdańszczanki 191

Bibliografia 210

Źródła ilustracji 215