Archeologia wspólnotowa – poznając przeszłość, nie zapominając o teraźniejszości / Opracowanie zbiorowe

Archeologia wspólnotowa obejmuje w swoim polu dwa istotne aspekty, niewykluczające się nawzajem: możliwość realizowania działań nastawionych na badanie materialnych śladów przeszłości, przy uwzględnieniu oczekiwań oraz potrzeb współcześnie żyjących ludzi. Słowem, archeologia wspólnotowa wychodzi naprzeciw współczesnym poglądom, według których dziedzictwo kulturowe (archeologiczne) jest dobrem (zasobem) – można je, a nawet więcej: należy rozsądnie wykorzystywać dla dobra współczesnych i przyszłych pokoleń. Mając to na względzie, w książce Archeologia wspólnotowa – poznając przeszłość, nie zapominając o teraźniejszości przedstawiono problematykę archeologii wspólnotowej i skonceptualizowano jej treść i formę. Rozważania te dopełnione zostały przez kwestie dotyczące roli i znaczenia współpracy pomiędzy archeologią a lokalnymi wspólnotami. Opisano też reprezentatywne projekty i prace terenowe, ukazujące różne wymiary współpracy pomiędzy archeologią a społeczeństwem. Zamierzeniem redaktorów tomu było zebranie najnowszych i oryginalnych prac, powstałych w polskim środowisku naukowym, które odnoszącą się do współpracy i włączania lokalnych wspólnot w prace naukowe oraz ochronę dziedzictwa kulturowego. Jest to pierwsza tego rodzaju publikacja na polskim rynku wydawniczym.

Idea uspołecznienia archeologii – zasadniczy cel, jaki stawiają sobie redaktorzy tomu i jego autorzy – to pomysł godny uznania nie tylko jeśli chodzi o upowszechnienie interesującej nas dyscypliny. Jak wynika z lektury tekstów, zawiera w sobie znacznie wzbogacony walor poznawczy, tkwiący już w samych założeniach archeologii wspólnotowej. Zawarte bowiem w tytule sformułowanie „poznając przeszłość, nie zapominając o teraźniejszości” oznacza nie tylko odniesienie do najnowszych, często tragicznych wydarzeń, które pamiętamy, lecz komunikuje o tym, że ukierunkowana perspektywicznie teraźniejszość stanowi pryzmat, za pośrednictwem którego postrzegamy przeszłość i dla której ją poznajemy.
z recenzji prof. dr. hab. Henryka Mamzera

Tom zgromadził wybitnych polskich badaczy tworzących zręby archeologii wspólnotowej i nadających kierunek przyszłym badaniom w jej zakresie. Niniejsza praca jest pokłosiem dojrzałej, a zarazem oryginalnej refleksji i podejmowanych zgodnie z nią badań empirycznych.
z recenzji prof. dr hab. Danuty Minty-Tworzowskiej

Dawid Kobiałka, Kornelia Kajda, Arkadiusz Marciniak, Archeologia wspólnotowa – poznając przeszłość, nie zapominając o teraźniejszości.

Wprowadzenie

CZĘŚĆ I

DEMOKRATYZACJA PRZESZŁOŚCI – ARCHEOLOGIA WSPOLNOTOWA

W TEORII I PRAKTYCE

Michał Pawleta, Archeologia wspólnotowa jako przejaw społecznego zaangażowania dyscypliny w teraźniejszość

Anna Izabella Zalewska, Prospołeczna i uspołeczniana archeologia destrukcji i wojen. Wartość uobecniania materialnych przestróg w trosce o przyszłość i o dziedzictwo jako świadomą interakcję

CZĘŚĆ II

W TROSCE O DZIEDZICTWO

Dawid Kobiałka, Kornelia Kajda, Arkadiusz Marciniak, Marcin Krzepkowski, Archeologia wspólnotowa. Polskie doświadczenia projektu CARE

Patrycja Filipowicz, Projekt CARE – społeczny wymiar i konsekwencje badań w Biadkach

CZĘŚĆ III

ARCHEOLOGIA I SPOŁECZEŃSTWO: POLSKIE DOŚWIADCZENIA

Bogdan Przybyła, W poszukiwaniu tożsamości kulturowej na Ziemiach Zachodnich. Archeologia wspólnotowa w działaniach Łobeskiej Fundacji Archeologicznej

Łukasz Miechowicz, Wspólnota przeszłości. Społeczny wymiar archeologii w Chodliku

Hanna Kowalewska-Marszałek, Katarzyna Radziwiłko, Archeologia wspólnotowa

w poznawaniu własnego dziedzictwa: Góry Wysokie, gm. Dwikozy, pow. sandomierski

Aleksandra Krupa-Ławrynowicz, Olgierd Ławrynowicz, Wspólnotowy wymiar etnoarcheologicznych badań niedawnej przeszłości. Doświadczenia z Jury Krakowsko-Częstochowskiej

Dawid Kobiałka, Przemysław Zientkowski, Archeologia wspólnotowa w miejscu kaźni – działania partycypacyjne w chojnickiej Dolinie Śmierci

Noty o autorach

Spis ilustracji