Strajk studencki w Łodzi styczeń – luty 1981 r. Okruchy pamięci, zapisy źródłowe, ikonografia / Konrad Banaś, Marcin Gawryszczak, Krzysztof Lesiakowski

Inspiracją do przygotowania niniejszej książki były opinie dawnych uczestników strajku. Dobór osób, które udzieliły relacji, nie był przypadkowy, ale założony plan uzyskania i stworzenia reprezentatywnej próby, w której znajdą się przedstawiciele strony studenckiej i ówczesnej władzy, obok liderów strajkowych, np. z Międzyuczelnianej Komisji Porozumiewawczej, będą też tzw. zwyczajni uczestnicy strajku, a obok przedstawicieli UŁ pojawią się reprezentanci pozostałych łódzkich uczelni: AM, PŁ, PWSM i PWSSP, został zrealizowany tylko częściowo. Niestety, dotarcie do przedstawicieli ówczesnej władzy państwowej, a także politycznej, z wielu względów było utrudnione lub niemożliwe. Zdjęcia, znajdujące się w książce, zostały tak dobrane, aby poprzez ich pryzmat, równolegle do części zawierającej relacje i dokumenty, dało się opowiedzieć historię łódzkiego strajku. Specyfika źródła ikonograficznego pozwalała uwypuklić niezwykle charakterystyczne dla strajku studenckiego motywy, które trudno oddać w opisie – duże nagromadzenie młodych ludzi na małej przestrzeni, momenty wielkich emocji i wyciszenia, np. na modlitwie, różne formy aktywności strajkowej, które przenikały się z narastającym zmęczeniem. Publikowane zdjęcia pozwalają też wyjść poza swoisty dotychczasowy kanon, tzn. koncentrowanie się na tym, co działo się w budynku Wydziału Filologicznego UŁ. Książka poszerza wiedzę i podtrzymuje pamięć o łódzkim strajku studenckim z 1981 r. Jest ona także dobrym przykładem współpracy różnych środowisk i pokoleń, połączonych wspólną myślą – w tym wypadku uchronienia przed zapomnieniem istotnej karty walki polskiej młodzieży akademickiej o wolność swojego środowiska i całej Polski.

Wstęp  ---9

I. Strajk studencki ze stycznia – lutego 1981 r. w relacjach ---15

Edward Chudzik  ---17

Grzegorz Gaworski  ---22

Paweł Gniazdowski  ---27

Marek Janaszkiewicz  ---32

Piotr Kociołek  ---36

Zbigniew Koszałkowski  ---41

Biruta Lewaszkiewicz–Petrykowska  ---46

Małgorzata Litwińczuk–Lenczewska  ---50

Maciej Maciejewski  ---55

Wiesław Maciejewski  ---58

Andrzej Mękarski  ---63

Wiktor Miler  ---68

Zbigniew Natkański  ---74

Józef Niewiadomski  ---79

Jan Olczyk  ---82

Kazimierz Olejnik  ---85

Henryk Pawlikiewicz  ---90

Marek Perliński  ---94

Ryszard Podladowski  ---98

Jacek Pytel  ---104

Maria i Krzysztof Straus  ---108

Bogusław Święcicki  ---113

Wiesław Urbański  ---118

Wojciech Walczak  ---124

Marian Wróblewski  ---126

Stanisław Zaręba  ---130

Zbigniew Żołnierczyk  ---134

II. Strajk studencki ze stycznia – lutego 1981 r. w dokumentach ---143

Nr 1. 1980 wrzesień 28, Łódź – Oświadczenie w sprawie zawiązania się Międzyuczelnianego Komitetu Założycielskiego Niezależnego Związku Studentów Łodzi  ---145

Nr 2. 1980 wrzesień 29, Łódź – Informacja na temat początków tworzenia niezależnej organizacji studenckiej w Łodzi  ---146

Nr 3. 1980 r. październik 1, Łódź – Informacja o podjęciu działalności na UŁ przez Komitet Założycielski Niezależnego Związku Studentów Łodzi  ---147

Nr 4. 1980 r. październik 2, Łódź – Informacja na temat nowych inicjatyw organizacyjnych w środowisku studenckim  ---149

Nr 5. 1980 październik 3, Łódź – Informacja o nowych inicjatywach organizacyjnych w środowisku młodzieżowym  ---150

Nr 6. 1980 r. październik 6, Łódź – Wstępna lista postulatów NZS PŁ przedstawiona władzom tej uczelni  ---150

Nr 7. 1980 r. październik 7, Łódź – Komunikat z prac Międzyuczelnianego Komitetu Założycielskiego Niezależnego Związku Studentów Łodzi  ---151

Nr 8. 1980 r. październik 16, Łódź – Oświadczenie w sprawie kierunków działalności Niezależnego Związku Studentów Łodzi  ---152

Nr 9. 1980 r. październik 22, Łódź – Informacja o sytuacji wśród studentów uczelni łódzkich  ---153

Nr 10. 1980 r. październik 23, Łódź – Sytuacja w szkole filmowej i powstanie „Ruchu Odnowy Uczelni”  ---154

Nr 11. 1980 r. grudzień 1, Łódź – Informacja o sytuacji w kręgach partyjnych i młodzieżowych na łódzkich uczelniach  ---155

Nr 12. 1980 r. grudzień 7, Łódź – Akcja „Solidarnego Czekania” w szkole filmowej  ---156

Nr 13. 1981 r. styczeń 6, Łódź – Wniosek Uczelnianego Komitetu Założycielskiego Niezależnego Zrzeszenia Studentów PŁ w sprawie rehabilitacji osób usuniętych z uczelni z powodów politycznych po marcu 1968 r.  ---157

Nr 14. 1981 r. styczeń [7], Łódź – Informacja o sytuacji na Wydziale Prawa i Administracji UŁ  ---158

Nr 15. 1981 r. styczeń 7, Łódź – Protokół uzgodnień przyjęty na Wydziale Prawa i Administracji UŁ  ---159

Nr 16. [1981 r. styczeń 8], Łódź – Komitet Solidarnego Czekania o początkach akcji protestacyjnej na UŁ  ---161

Nr 17. 1981 r. styczeń 8, Łódź – Pierwszy dzień „Solidarnego Czekania” na Wydziale Prawa i Administracji UŁ i jeden z pierwszych strajkowych wierszy studentów  ---162

Nr 18. 1981 styczeń 10, Łódź – Informacja dotycząca rozwoju akcji „Solidarnego Czekania” na UŁ  ---163

Nr 19. 1981 r. styczeń 12, Łódź – Notatka służbowa por. Tomasza Grosmana dotycząca sytuacji w środowisku studenckim  ---164

Nr 20. 1981 r. styczeń 20, Łódź – Notatka ze spotkania z TW „Adam Czarny” w sprawie narastania napięcia w środowisku łódzkich studentów  ---165

Nr 21. 1981 r. styczeń 21, Łódź – Komunikat o rozpoczęciu rozmów Studenckiego Komitetu Jedności z Komisją Międzyresortową  ---166

Nr 22. 1981 r. styczeń 22, Łódź – Stanowisko KU PZPR w UŁ po fiasku pierwszych rozmów z Ministerstwem Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki  ---167

Nr 23. 1981 r. styczeń 22, Łódź – Komunikat Komitetu Gotowości Strajkowej PŁ z zapowiedzią podjęcia strajku okupacyjnego  ---168

Nr 24. 1981 r. styczeń 23, Łódź – Informacja operacyjna przekazana przez TW „Markowicz” o sytuacji strajkowej w Łodzi  ---169

Nr 25. 1981 r. styczeń [23], [Łódź] – Apel strajkujących studentów UŁ o pomoc żywnościową  ---170

Nr 26. 1981 r. styczeń 24, Łódź – Informacja ppor. Andrzeja Brolika dotycząca Adama Sobolewskiego, studenta PWSFTViT, współzałożyciela NZS w Łodzi i twórcy oczekiwanego filmu Grudzień poświęconego rewolcie robotniczej na Wybrzeżu w grudniu 1970 r.  ---171

Nr 27. 1981 r. styczeń 24, Łódź – Informacja o rozpoczęciu strajku przez studentów Akademii Medycznej w Łodzi  ---173

Nr 28. 1981 r. styczeń 24, Łódź – Komunikat biskupa ordynariusza łódzkiego Józefa Rozwadowskiego w sprawie modlitwy w kościołach za strajkujących studentów  ---174

Nr 29. 1981 styczeń [24], Łódź – Komunikat Studenckiego Komitetu Jedności o powstaniu Międzyuczelnianej Komisji Porozumiewawczej  ---175

Nr 30. 1981 r. styczeń [24], Łódź – Apel do uczelni w kraju o delegowanie swoich przedstawicieli do Międzyuczelnianej Komisji Porozumiewawczej  ---176

Nr 31. 1981 r. styczeń 25, Łódź – Komunikat o rozpoczęciu działalności przez Międzyuczelnianą Komisję Porozumiewawczą  ---177

Nr 32. 1981 r. styczeń 26, Łódź – Informacja dotycząca rozszerzania się strajku studenckiego obaw Wydziału Nauki i Oświaty KŁ PZPR, że kierownictwo nad akcją przejmie Ogólnopolski Komitet Założycielski NZS  ---178

Nr 33. [1981 r. styczeń 26], [Łódź] – Oświadczenie Rektora PŁ prof. Edwarda Galasa w sprawie podjęcia akcji strajkowej przez Komitet Gotowości Strajkowej PŁ  ---179

Nr 34. 1981 r. styczeń 26, Łódź – Odezwa Komitetu Gotowości Strajkowej PŁ w sprawie sondażu na temat przystąpienia do akcji strajkowej  ---180

Nr 35. 1981 r. styczeń 26, Łódź – Informacja o podjęciu „Solidarnego Czekania” przez studentów PWSM  ---181

Nr 36. 1981 r. styczeń 27, Łódź – Informacja dla Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej o rozpoczęciu strajku przez studentów AM w Łodzi  ---182

Nr 37. 1981 styczeń 28, Łódź – Wystąpienie ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki prof. Janusza Górskiego w czasie posiedzenia Senatu UŁ  ---184

Nr 38. 1981 r. styczeń 28, Łódź – Informacja SZSP zawierająca stanowisko tej organizacji wobec aktualnej sytuacji w środowisku studenckim  ---197

Nr 39. 1981 r. styczeń 28, Kraków – Poparcie studentów Krakowa dla strajkujących studentów w Łodzi  ---200

Nr 40. 1981 styczeń 29, Łódź – Protokół z nadzwyczajnego posiedzenia Senatu AM poświęconego omówieniu postulatów studenckich  ---201

Nr 41. 1981 r. styczeń 29, Łódź – Oświadczenie MKZ NSZZ „Solidarność” w Łodzi o wsparciu studenckiej akcji strajkowej  ---203

Nr 42. 1981 r. styczeń 29, Łódź – Uchwała Rady Wydziału Elektrycznego PŁ w sprawie postulatów strajkowych studentów  ---204

Nr 43. 1981 r. styczeń 29, Warszawa – Informacja ministra Janusza Górskiego o sytuacji strajkowej w Łodzi i taktyce delegacji rządowej w czasie zaczynających się rozmów ze strajkującymi  ---206

Nr 44. 1981 r. styczeń [30], Łódź – Informacja KU PZPR w PŁ dotycząca sytuacji strajkowej  ---207

Nr 45. 1981 r. styczeń 30, Łódź – Porozumienie zawarte przez UKS AM w Łodzi z władzami wojewódzkimi  ---209

Nr 46. 1981 r. styczeń 31, Łódź – Informacja KU PZPR w PŁ o sytuacji strajkowej na politechnice  ---211

Nr 47. [1981 r. styczeń], [Łódź] – Anonim traktujący o akcji „Solidarnego Czekania” studentów UŁ  ---213

Nr 48. [1981 r., styczeń], Łódź – Wykaz studentów organizujących strajk w Instytucie Historii UŁ  ---214

Nr 49. 1981 r. luty 1, Łódź – Rozpowszechniane przez MKZ NSZZ „Solidarność” oświadczenie MKP w sprawie wystąpień ministra Janusza Górskiego w telewizji  ---215

Nr 50. 1981 r. luty 1, Łódź – Rozpowszechniane przez MKZ NSZZ „Solidarność” oświadczenie pracowników UŁ w sprawie wystąpień ministra Janusza Górskiego w telewizji  ---216

Nr 51. 1981 r. luty 2, Łódź – Informacja KU PZPR w PŁ o sytuacji strajkowej na politechnice  ---217

Nr 52. 1981 r. luty 2, Warszawa – Wystąpienie ministra Janusza Górskiego w czasie posiedzenia Rady Ministrów  ---218

Nr 53. 1981 r. luty 3, Łódź – Ustalenia między Uczelnianym Komitetem Strajkowym AM w Łodzi a Komisją Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej  ---222

Nr 54. 1981 r. luty 3, Łódź – Ustalenia między Uczelnianym Komitetem Strajkowym AM w Łodzi a Komisją Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej oraz Urzędem Miasta Łodzi  ---225

Nr 55. 1981 r. luty 3, Łódź – Oświadczenie Senatu PWSM po wystąpieniu telewizyjnym
ministra Janusza Górskiego  ---227

Nr 56. 1981 r. luty 3, Łódź – Porozumienie regulujące funkcjonowanie PWSM w czasie strajku okupacyjnego  ---228

Nr 57. [1981 r. luty 3], Łódź – Odpowiedź Biura Prasowego Komitetu Strajkowego PŁ na zarzuty, że strajk studencki jest inspirowany z zewnątrz  ---229

Nr 58. 1981 r. luty 7, Łódź – Dyskusja w czasie posiedzenia Senatu UŁ (fragment)  ---231

Nr 59. 1981 r. luty 8, Poznań – Odezwa Komitetu Strajkowego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza z poparciem dla strajkujących studentów Łodzi  ---239

Nr 60. 1981 r. luty 11, Łódź – Stanowisko Rady Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego wobec strajku studentów  ---240

Nr 61. 1981 r. luty 12, Łódź – Oświadczenie przedstawiciela Ministerstwa Kultury i Sztuki w sprawie kryzysu w rozmowach z UKS w PWSM  ---245

Nr 62. [1981 r. luty 12], Łódź – Postulaty przedstawione przez studentów Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych  ---246

Nr 63. 1981 r. luty 13, [Warszawa] – Ocena sytuacji strajkowej w Łodzi przedstawiona przez przedstawiciela KŁ na naradzie rektorów i pierwszych sekretarzy komitetów uczelnianych PZPR  ---248

Nr 64. [1981 r. luty 13], [Warszawa] – Plan zintensyfikowania działań polityczno-propagandowych aparatu partyjnego wobec strajku studenckiego w związku ze zamianą na stanowisku premiera rządu  ---251

Nr 65. 1981 r. luty 13, Łódź – Wyciąg z protokołu nr 7/80/82 Rady Wydziału Mechanicznego dotyczącego aktualnej sytuacji na PŁ  ---252

Nr 66. 1981 r. luty 16, Łódź – Potępienie przez SZSP z Instytutu Historii UŁ postępowania MKP  ---255

Nr 67. 1981 r. luty [16], Łódź – List Łódzkich Zakładów Pracy do premiera gen. Wojciecha Jaruzelskiego w sprawie przyśpieszenia podpisania porozumienia kończącego strajk studencki  ---256

Nr 68. 1981 r. luty 17, Łódź – Protokół posiedzenia Rady Wydziału Lekarskiego AM w Łodzi  ---257

Nr 69. 1981 r. luty [17], [Warszawa] – Stanowisko ministra ds. Współpracy ze Związkami Zawodowymi Stanisława Cioska w sprawie rejestracji NZS  ---259

Nr 70. 1981 r. luty 18, Łódź – Porozumienie łódzkie (fragmenty)  ---260

Nr 71. 1981 r. luty 20, Łódź – Słowo biskupa ordynariusza łódzkiego Józefa Rozwadowskiego w związku z zakończeniem strajku studenckiego  ---268

Nr 72. 1981 r. luty 20, Warszawa – List ministra Janusza Górskiego do rektorów w sprawie okoliczności podpisania porozumienia z MKP w dniu 18 II 1981 r.  ---269

Nr 73. [1981 r. luty], Łódź – Komunikat Komendy Wojewódzkiej MO w Łodzi dotyczący wydalenia z Polski Lenki Cvrckowej („Lindy Winsh”)  ---271

Nr 74. 1981 r. marzec 9, Łódź – Komunikat kurii diecezjalnej w Łodzi dotyczący opieki duszpasterskiej w czasie strajku  ---272

Nr 75. 1981 r. marzec 31, Łódź – Informacja TW „Zenith”, dotycząca przebiegu strajku w różnych budynkach łódzkich uczelni  ---273

III. Strajk studencki ze stycznia – lutego 1981 r. w ikonografii ---277

IV. Postscriptum. Sytuacja w łódzkim środowisku studenckim po strajku ze stycznia – lutego 1981 r.  ---397

Wykaz skrótów  ---408

Bibliografia ---410