Zarządzanie kosztami podmiotów gospodarczych w okresie dekoniunktury / Wiesława Caputa, Danuta Szwajca

Postępujący proces globalizacji przyczynia się do rosnącej współzależności gospodarek narodowych. Stąd też załamanie gospodarcze, jakie nastąpiło w gospodarce światowej w 2008 r., odnosi się zarówno do szczebla globalnego, regionalnego, jak i pojedynczego przedsiębiorstwa.
Spowolnienie wzrostu gospodarczego ma miejsce również w Polsce. Dało się ono odczuć w trojaki sposób, poprzez:
- osłabienie kursu złotego,
- wyraźny spadek dynamiki produkcji oraz
- ograniczenie dostępności akcji kredytowych zarówno wobec kredytobiorców indywidualnych, jak i instytucjonalnych.

Wskazane wyżej zjawiska, osłabiając kondycje ekonomiczno-finansową wielu przedsiębiorstw, wymusiły konieczność podejmowania działań ukierunko­wanych na poszukiwanie szans na przetrwanie. Konsekwencją tego jest nie tylko redefinicja celów, lecz również poszukiwanie nowych koncepcji, me­tod i instrumentów zarządzania, szczególnie w obszarze kosztów.

Problemom tym poświęcono niniejsze opracowanie, które z uwagi na szerokie spektrum zagadnień koncentruje się na:
- zachowaniu i zmianie wartości przedsiębiorstw w okresie dekoniunktury,
- koncepcjach, metodach i instrumentach zarządzania kosztami,
- wpływie dekoniunktury na poziom i strukturę kosztów pracy,
- koncepcjach budowania kapitału klienta
- instrumentach zarządzania ryzykiem w okresie dekoniunktury.

Wprowadzenie 9

Część I
Zachowania przedsiębiorstw w okresie dekoniunktury

1. Orientacja międzynarodowa małych i średnich przedsiębiorstw w okresie dekoniunktury gospodarczej – Renata Sękowska 13
1.1. MSP ? z perspektywy pięciu lat członkostwa Polski w Unii Europejskiej 13
1.2. Doświadczenia europejskich przedsiębiorstw w drodze do internacjonalizacji w świetle badań literaturowych 18
1.3. Determinanty internacjonalizacji MSP 20
Bibliografia 25

2. Konsolidacja jako forma ograniczania kosztów przedsiębiorstw w okresie kryzysu gospodarczego – Alina Gorczyńska 27
2.1. Redukcja kosztów jako szansa na przetrwanie lub rozwój przedsiębiorstw w warunkach kryzysu gospodarczego 27
2.2. Możliwości redukcji kosztów w ramach konsolidacji przedsiębiorstw 29
2.3. Konsolidacja jako forma ograniczania kosztów na przykładzie Mediatel 31
Bibliografia 34

3. Zależność krajów rozwijających się od korporacji transnarodowych – koszty i korzyści – Eric Ambukita 37
3.1. Korporacja transnarodowa i jej istota 37
3.2. Motywy i formy międzynarodowej działalności korporacji transnarodowych 40
3.3. Koszty i korzyści zależności 45
Bibliografia 49

Część II
Zarządzanie kosztami w okresie dekoniunktury

1. Zarządzanie kosztami gospodarowania zasobami wiedzy w przedsiębiorstwie – Jan Ostoj 53
1.1. Wiedza jako zasób 53
1.2. Gospodarowanie zasobem wiedzy – alokacja 54
1.3. Efektywność gospodarowania zasobem wiedzy 58
Bibliografia 70

2. Controlling finansowy jako narzędzie zarządzania kosztami przedsiębiorstwa – Wiesław Janik 71
2.1. Controlling w budowaniu wartości przedsiębiorstwa 71
2.2. Istota controllingu finansowego 72
2.3. Wielopoziomowy rachunek wyników 74
2.4. Strategiczna karta dokonań 77
Bibliografia 80

3. Sposoby redukcji kosztów w warunkach kryzysu gospodarczego – Maria Sierpińska, Arkadiusz Kustra 81
3.1. Metody obniżki kosztów w przedsiębiorstwach 81
3.2. Koszty wynagrodzeń 83
3.3. Koszty zużycia materiałów, energii i usług obcych 86
3.4. Koszty finansowe 88
3.5. Wpływ poziomu przychodów na koszty 89
Bibliografia 91

4. Koncepcja systemu doradczego wspomagającego szacowanie kosztów projektów innowacyjnych – Przemysław Misiurski, Ryszard Knosala 93
4.1. Pojęcie innowacji 93
4.2. Istota i rodzaje innowacji 94
4.3. Koszty generowane przez projekty innowacyjne 95
4.4. Koncepcja systemu doradczego wspomagającego szacowanie kosztów projektów innowacyjnych 97
Bibliografia 101

5. Zarządzanie kosztami w zakładzie opieki zdrowotnej – Bogusław Jędrzejas 103
5.1. Koszty w procesie kształtowania świadczeń zdrowotnych 103
5.2. Rachunek kosztów jako źródło informacji o kosztach ZOZ 104
5.3. Ewidencja kosztów na potrzeby zarządzania ZOZ 105
Bibliografia 111

6. Dylematy związane ze stosowaniem kosztowych metod kalkulacji cen transferowych – Danuta Langer 113
6.1. Zasada swobody umów a preferowane metody kalkulacji cen transferowych 113
6.2. Istota metody rozsądnej marży (?koszt plus?) 115
6.3. Kosztowe uwarunkowania metody rozsądnej marży (?koszt plus?) 117
6.4. Narzut marży brutto w metodzie rozsądnej marży (?koszt plus?) ? dylematy 120
Bibliografia 124

Część III
Wpływ dekoniunktury na poziom i strukturę kosztów pracy

1. Koszty pracy a konkurencyjność gospodarki – Mariusz Zieliński 129
1.1. Pojęcie kosztów pracy i konkurencyjności 129
1.2. Składniki kosztów pracy 130
1.3. Koszty pracy jako wskaźnik konkurencyjności gospodarki 132
1.4. Analiza kosztów pracy w Polsce na tle wybranych krajów Unii Europejskiej 133
Bibliografia 138

2. Koszty pracy a regulacja rynku pracy – Franciszek Grzesiok 139
2.1. Specyfika nakładów pracy 139
2.2. Kosztowa funkcja płacy 141
2.3. Instytucjonalne determinanty kosztów pracy 143
2.4. Płaca minimalna – ekonomiczne i społeczne konsekwencje 145
2.5. Koszty pracy a problem delokalizacji 149
Bibliografia 154

3. Koszty personalne a kapitał intelektualny – Maria Paździor 157
3.1. Istota kosztów pracy 157
3.2. Koszty pracy a inwestycja w kapitał ludzki 159
Bibliografia 164

4. Wpływ dekoniunktury gospodarczej na zatrudnienie w publicznej służbie zdrowia – Grażyna Storoniak-Palczak 165
4.1. Zatrudnieniowe implikacje spadkowej fazy cyklu koniunkturalnego 165
4.2. Podstawowe modele racjonalizacji zatrudnienia w destabilizacyjnych warunkach gospodarki 166
4.3. Ocena poziomu zatrudnienia w publicznej placówce szpitalnej w okresie osłabienia koniunktury gospodarczej 168
4.4. Diagnoza stanu według wyników studiów empirycznych 170
Bibliografia 175

Część IV
Budowanie kapitału klienta w okresie dekoniunktury

1. Total Productive Maintenance w procesie budowania kapitału klienta – Wiesława Caputa 179
1.1. Logika klienta jako podstawa budowania wartości przedsiębiorstwa 179
1.2. Strategia Kaizen w procesie kreowania kapitału klienta 182
1.3. tpm w strategii Kaizen 184
1.4. TPM w praktyce przedsiębiorstw 187
Bibliografia 195

2. Koszty budowania lojalności klienta ? Danuta Szwajca 197
2.1. Etapy budowania lojalności klienta 197
2.2. Koszty pozyskiwania klientów 199
2.3. Koszty utrzymywania klientów 202
Bibliografia 207

3. Proces kształtowania efektywnych relacji z klientami przedsiębiorstwa – Ewa Stawiarska 209
3.1. Zbudowanie struktury organizacyjnej opartej na procesach – niezbędne działanie procesu kształtowania efektywnych relacji z klientami przedsiębiorstwa 209
3.2. Stworzenie strategii i planów marketingowych nakierowanych na najbardziej zyskowne segmenty rynku 211
3.3. Analiza kosztowa utrzymywanych relacji z klientami 213
3.4. Zakwalifikowanie klientów do „grup zyskowności” 214
3.5. Stworzenie strategii relacji z wyłonionymi grupami klientów – piąta czynność procesu kształtowania efektywnych relacji z klientami przedsiębiorstwa 216
3.6. Działania poprawiające rentowność klientów 217
Bibliografia 219

4. Wartość dla właścicieli a wartość dla klienta – metodyka analizy kosztów – Ewa Kulińska 221
4.1. Kategoria wartości 221
4.2. Wartość dla klienta, wartość dla przedsiębiorstwa 224
4.3. Metodyka analizy kosztów 227
Bibliografia 230

Część V
Instrumenty zarządzania ryzykiem w okresie dekoniunktury

1. Analiza dyskryminacji jako metoda oceny ryzyka upadłości przedsiębiorstwa – Arkadiusz Wawiernia 233
1.1. Formalne warunki upadłości przedsiębiorstwa 233
1.2. Wybrane modele upadłości przedsiębiorstwa 236
1.3. Polskie modele predykcji upadłości przedsiębiorstwa 240

2. Wpływ koncentracji zasobów finansowych na ryzyko i koszt kapitału w procesie inwestycyjnym – Aneta Michalak 245
2.1. Ryzyko wynikające z koncentracji zasobów finansowych ? wprowadzenie 245
2.2. Ryzyko finansowania o skutkach dla kapitałodawcy 246
2.3. Ryzyko finansowania o skutkach dla kapitałobiorcy 248
2.4. Ryzyko finansowania o skutkach dla kapitałobiorcy i kapitałodawcy 249
2.5. Koszt kapitału na tle koncentracji zasobów finansowych w procesie inwestycyjnym 251
Bibliografia 253

3. Ubezpieczenia jako metoda restytucji zasobów – Izabela Jonek-Kowalska, Arkadiusz Wawiernia 255
3.1. Istota ubezpieczeń 255
3.2. Różnorodność rozumienia ubezpieczeń 257

Część VI
Zmiana wartości przedsiębiorstw w okresie dekoniunktury

1. Wpływ kryzysu na strukturę kosztów spółek z indeksu WIG-Spożywczy i WIG-Budownictwo – Artur Paździor 265
1.1. Klasyfikacje kosztów 265
1.2. Zmiany w strukturze kosztów własnych sprzedanych produktów spółek giełdowych z indeksu WIG-Spożywczy 267
1.3. Zmiany w strukturze kosztów własnych sprzedanych produktów spółek giełdowych z indeksu WIG-Budownictwo 270
Bibliografia 273

2. Wartość przedsiębiorstwa w warunkach dekoniunktury – Ewa Jabłońska-Kośmider 275
2.1. Wartość przedsiębiorstwa 275
2.2. Kapitał intelektualny jako źródło wartości przedsiębiorstwa 277
2.3. Kapitał intelektualny w warunkach recesji 278
Bibliografia 280

3. Ocena wpływu kryzysu gospodarczego na poziom kosztów i wyniki finansowe przedsiębiorstw na przykładzie branży paliwowej i telekomunikacyjnej – Izabela Jonek-Kowalska 281
3.1. Koszty i wyniki podstawowej działalności przedsiębiorstw ? ujęcie teoretyczne 281
3.2. Recesja a koszty i wyniki finansowe przedsiębiorstw 283
3.3. Koszty i wyniki finansowe przedsiębiorstw branży paliwowej i telekomunikacyjnej w dobie kryzysu gospodarczego 284
Bibliografia 290

4. Wybrane aspekty wyników finansowych przedsiębiorstw branży odzieżowej w okresie dekoniunktury ? Iwetta Pardela, Paweł Nowodziński 291
4.1. Istota i elementy wyniku finansowego 291
4.2. Działalność Próchnik SA 292
4.3. Analiza struktury i dynamiki danych wpływających na wynik finansowy przedsiębiorstwa Próchnik SA w latach 2006-2008 293
4.4. Ocena rentowności działalności spółki Próchnik SA 295
Bibliografia 299