[Dzięki tej publikacji] mamy możliwość na nowo odkrywać J. Woronieckiego, dostrzec ponadczasowość i aktualność jego poglądów w zakresie wychowania i edukacji. Poglądy dominikanina w tych kwestiach Autor publikacji konfrontuje z realiami ówczesnego szkolnictwa oraz z myślą pedagogiczną zarówno z okresu aktywności uczonego, jak i współczesną. (…) Przez zestawienia dokonane w recenzowanej pracy - z jednej strony myśli dominikanina, z drugiej zaś realiów panujących w ówczesnej szkole, czytelnik może też dostrzec ciągłość sporu, toczącego się w społeczeństwach europejskich o kształt edukacji i wychowania młodego pokolenia. (…) R. Polak przedstawia czytelnikom publikację, która może być ważnym głosem w dyskusji nad kształtem programów szkolnych i wychowawczych w naszych czasach.
(Z recenzji dr. hab. Jarosława Cabaja)
Spis treści
Wprowadzenie............................................................. 9
Rozdział I
Etapy rozwoju intelektualno–moralnego dzieci i młodzieży a rodzice i wychowawcy...... 11
Okres wczesnego dzieciństwa ................................................................ 12
Od wczesnego dzieciństwa do okresu pokwitania............................................. 16
Okres samodzielności życiowej wychowanka......................... 24
Rozdział II
Uczeń oraz szkoła i nauczyciel, a wychowanie i wykształcenie ........ 27
Szkolnictwo prywatne czy publiczne?........................................................ 27
Rola i zadania szkoły w procesie wychowawczym................ 34
Programy szkolne i ich rola w procesie kształcenia i wychowania uczniów ...... 38
Koordynacja przedmiotów nauczania. Stosunek do herbartyzmu ................................... 40
Wiedza „książkowa” a wiedza praktyczna.......................................... 42
Wzorzec osobowy nauczyciela...................................................................................... 49
Cechy osobowe wychowawców szkolnych......................................... 71
Kary i nagrody jako środki wychowawcze.............................................. 87
Wychowanie do cnót społecznych w szkole................................ 109
Uczestnictwo uczniów w życiu społecznym szkoły............................................ 113
Szkoły wyższe i ich znaczenie w nauce i kulturze........................................... 121
Rozdział III
Nauczanie literatury i jej znaczenie dla wiedzy i kultury moralnej ucznia............................ 141
Nauka języka polskiego........... 141
Nauka interpunkcji i starannego pisania.......................................... 159
Kształtowanie postaw patriotycznych przez literaturę.......................................................... 164
Dyskusje wokół doboru odpowiedniej literatury do użytku młodzieży szkolnej.................. 173
Literatura obca na lekcjach języka polskiego w szkołach ............................. 182
Promowanie wartościowych dzieł literackich wśród młodzieży jako metoda walki z czytelnictwem tzw. literatury brukowej ........................................ 187
Wiedza o języku polskim w szkołach ponadpodstawowych. Egzaminy ze znajomości języka polskiego na studia wyższe ............................................................ 202
Łacina jako przedmiot nauczania....................................................................... 211
Konieczność nauczania retoryki w polskich szkołach .......................................................... 224
Propedeutyka filozofii i logika w ramach edukacji humanistycznej ........................... 233
Rozdział IV
Wychowanie i kształcenie religijne dzieci i młodzieży ............................ 237
Religia katolicka jako przedmiot nauczania szkolnego ...................................................... 237
Postulat przygotowania dobrych podręczników do nauczania religii ..................... 244
Podręczniki do katechezy................................................................................................. 248
Życiorysy świętych i ich rola w nauczaniu religii......................................... 256
Wychowanie liturgiczne dzieci i młodzieży.................................................... 267
Zakończenie................................................................. 287
Bibliografia.................................................................... 289
Summary.................................................................... 329
Indeks osobowy..................................................... 331