Teksty ezoteryczne w mediach w świetle krytycznej analizy dyskursu / Anna Sokół-Klein

Autorka podjęła mało eksplorowaną, lecz ważną problematykę. Celem publikacji jest bowiem analiza prasowego i telewizyjnego dyskursu ezoterycznego przeprowadzona na tle kontekstu społeczno-psychologicznego. W pracy zostały postawione pytania o to, dlaczego w XXI w. wzrosło zainteresowanie magią i medycyną niekonwencjonalną, jaki wpływ ma na to sytuacja ekonomiczna kraju i co sprawia, że ludzie wierzą wróżkom i bioenergoterapeutom. Materiał został pozyskany z 31 numerów czasopism, takich jak: „Wróżka”, „Gwiazdy mówią...”, „Nieznany Świat” i „Uzdrawiacz” z lat 2008-2012 oraz z emisji 13 programów telewizyjnych, m.in.: „Wróżki”, „Tajemnice losu” i „Ręce, które leczą”.

Warstwa teoretyczna pracy ujawnia wręcz erudycję Autorki, która przedstawia nie tylko ustalenia terminologiczne, ale ze znawstwem odnosi się do nich, prezentując własne stanowisko. Z kolei zgromadzone w części analitycznej przykłady pełnią nie tylko funkcję egzemplifikacyjną ustaleń teoretycznych, ale i poznawczą jednocześnie, wzbogacają one również wywód, czyniąc go wiarygodniejszym i bardziej interesującym.

Z recenzji prof. dr hab. Małgorzaty Karwatowskiej  UMCS w Lublinie

Wstęp 9

1. Stan badań 13

1.1. Krytyczna analiza dyskursu 13

1.1.1. Tekst a dyskurs 13

1.1.2. Analiza dyskursu i krytyczna analiza dyskursu 15

1.2. Teksty dotyczące wróżb i magii 19

2. Założenia metodologiczne 25

2.1. Dyskurs 25

2.1.1. Dyskurs – przegląd definicji 25

2.1.2. Dyskurs – tekst w kontekście 30

2.1.3. Interakcyjny model dyskursu 30

2.2. Krytyczna analiza dyskursu 31

2.2.1. KAD – przegląd najważniejszych definicji 32

2.2.2. Krytyczna analiza dyskursu jako pole badań interdyscyplinarnych 32

2.2.3. Krytyczne ujęcie w KAD 36

3. Psychologiczno-społeczny kontekst ezoteryzmu 39

3.1. Ezoteryzm 39

3.1.1. Definicja ezoteryzmu 39

3.1.2. Źródła ezoteryzmu 42

3.1.3. Zainteresowanie ezoteryzmem w XXI wieku – dane statystyczne 43

3.1.4. Formy ezoteryzmu a chrześcijaństwo 61

4. Klasyfikacja i charakterystyka analizowanych czasopism ezoterycznych 65

4.1. Podział czasopism ze względu na ich dominantę tematyczną 66

4.1.1. Czasopisma o wróżbiarskiej dominancie tematycznej 66

4.1.2. Czasopismo, którego dominantą tematyczną są tajemnicze i niewyjaśnione naukowo zjawiska 68

4.1.3. Czasopismo w całości poświęcone alternatywnym metodom leczenia 69

4.2. Podział czasopism ze względu na szatę graficzną 70

4.2.1. Czasopisma o bogatej i atrakcyjnej szacie graficznej 70

4.2.2. Czasopisma o uboższej szacie graficznej 74

5. Charakterystyka ezoterycznych gatunków prasowych i telewizyjnych 81

5.1. Charakterystyka wybranych gatunków gazet ezoterycznych 81

5.1.1. Horoskop 82

5.1.1.1. Kosmogram a horoskop gazetowy 83

5.1.1.2. Konstrukcja i tematyka horoskopów 85

5.1.2. Definicja, struktura i tematyka listów do redakcji 95

5.1.3. Definicja, struktura i tematyka artykułów poradnikowych 105

5.1.4. Definicja i budowa reklamy o tematyce ezoterycznej 117

5.1.4.1. Reklama działalności wróżek i uzdrawiaczy 117

5.1.4.2. Reklama produktów leczniczych 121

5.1.4.3. Elementy wizualne reklam o charakterze ezoterycznym 122

5.2. Charakterystyka ezoterycznych gatunków telewizyjnych 124

5.2.1 .„Wróżki” i „Tajemnice losu” – interaktywne programy rozrywkowe 126

5.2.1.1. Konstrukcja programów 127

5.2.1.2. Strona wizualna programów 136

5.2.2 .„Ręce, które leczą” 139

5.2.2.1. Konstrukcja programu 142

5.2.2.2. Strona wizualna programu 151

6. Analiza językowa ezoterycznego dyskursu prasowego i telewizyjnego 155

6.1. Poradnictwo jako forma władzy 156

6.1.1. Cechy poradnictwa w mediach 156

6.1.2. Władza w relacji doradca–radzący się 161

6.2. Perswazja a manipulacja 164

6.2.1. Perswazja i manipulacja – przegląd ważniejszych definicji 164

6.2.2. Perswazja i manipulacja jako przykład asymetrycznej relacji nadawczo-odbiorczej 172

6.3. Analiza językowa prasowego dyskursu ezoterycznego 176

6.3.1. Sposoby oddziaływania o charakterze perswazyjno-manipulacyjnym 176

6.3.1.1. Argumentacja 176

6.3.1.2. Środki leksykalne 182

6.3.1.3. Środki morfologiczne kształtujące relacje nadawczo-odbiorcze 192

6.3.2. Sposoby oddziaływania o charakterze manipulacyjno-perswazyjnym 200

6.3.2.1. Argumentacja 200

6.3.2.2. Środki leksykalne 207

6.3.2.3. Środki stylistyczne 212

6.4. Analiza językowa ezoterycznego dyskursu telewizyjnego 223

6.4.1. Sposoby oddziaływania o charakterze perswazyjno-manipulacyjnym 224

6.4.1.1. Argumentacja 224

6.4.1.2. Środki leksykalne 226

6.4.1.3. Środki morfologiczne kształtujące relacje nadawczo-odbiorcze 237

6.4.2. Sposoby oddziaływania o charakterze manipulacyjno-perswazyjnym 238

6.4.2.1. Psychologiczne sposoby oddziaływania na odbiorcę 238

6.4.2.2. Językowe sposoby oddziaływania na odbiorcę 243

6.4.2.2.1. Argumentacja 243

6.4.2.2.2. Środki stylistyczne 247

6.4.2.2.2.1. Stylistyczna wartość środków słowotwórczych 247

6.4.2.2.2.2. Środki stylistyczno-składniowe 250

6.4.2.2.2.3. Leksykalne środki stylistyczne 267

Zakończenie 271

Wykaz skrótów 277

Bibliografia 279