„ku czci plemienia świecącego w nocy". Za snem, za jawą, za pacierzem… / Tadeusz Nowak

21. tom z serii Poezje

Wieś, będąca źródłem twórczości Nowaka, została utracona. Bezpowrotnie. […] Co może zrobić poeta, by ocalić własne plemię? Musi wymyślić miejsce, w którym jasność tego plemienia będzie świecić pełnym światłem. Odnajduje je w słowie, w wytworzonym przez siebie świecie. Inaczej mówiąc, odzyskać tę wieś można tylko poprzez artystyczną pamięć i wyobraźnię, przekształcając ją w prywatny – ale uniwersalny – mit, artystyczny mit kulturowy, wyposażony zewnętrznie z całą drobiazgowością i pieczołowitością w realne bytowe kształty i realne, żywe postaci. […] W przedziwny sposób z archaicznym ludowym animizmem, totemizmem nawet – miesza się w twórczości Nowaka […] chrystianizm, gdyż w centrum najgłębszych Nowakowych wyobrażeń i przekonań religijno-metafizycznych tkwi misterium Golgoty, które ogarnia tutaj cały świat istot żywych […]. Nowakowe sacrum – a więc cały Nowakowy wszechświat – przeniknięte jest cierpieniem. […] Nowak jest jednym z najbardziej religijnych poetów polskich, chociaż z żadną określoną religią nie można jego poezji utożsamić, ani w całości z niej wywieść. Znajduje się ta poezja jakby na przecięciu wielu religii, ukrywa wewnątrz wiele religijnych nawarstwień. Wyraża przeżycia stanowiące jądro i być może podstawę wszystkich religii. Numinosum, będące, wedle nowszych religioznawców, fundamentem wszelkiego religijnego sacrum.

Stanisław Balbus

Stanisław Balbus

Tadeusz Nowak (11 XI 1930 – 10 VIII 1991)

I Przed psalmem

(1955–1966)

Mojego rodu gość

Ballada prowincjonalna

Północne bębny

Królestwo

(Schyleni w sobie wiekuiście…)

Mały psalm Azjaty

Wigilijne trzody

Spokój

Ballada o bożym darze

Wół

Woda przynosi

Z głową uciętą podniesioną

Wielki widok na szyję

Inna ryba

Skazani I

Krótka szyja

Koniki stepowe

Narzędzia żalu

Bramy czułości

II Psalmy

(1964–1973)

Psalm o nożu w plecach

Psalm o wodach czystych

Psalm polny

Psalm braterski

Psalm wigilijny

Psalm gościnny

Psalm kaleki

Psalm wilczy

Psalm nad śnieg bielszy

Psalm poraniony

Psalm poweselny

Psalm suchotniczy

Psalm wielkopostny

Psalm stajenny

Psalm zabandażowany

Psalm o chorych nogach

Psalm snu naszego

Psalm o śnie kalekim

Psalm makowy

Psalm miłosny

Psalm miłosierny

Psalm o berle

III Psalmy nowe

(1973–1978)

Psalm pchli

Psalm bez odpowiedzi

Psalm o śmiechu

Psalm nałęczowski

Psalm śmietnikowy

Psalm litościwy

Psalm zaręczynowy

Psalm sielankowy

Psalm brzozowy

Psalm dymny

Psalm modlitewny

Psalm o zabitym wrogu

Psalm o kaszy

Psalm człowieczy

Psalm boży

Psalm o nadziei

Psalm o dolinie

Psalm bez winy

IV Pacierze

(1978–1988)

Pacierz zaklinający

Pacierz naszej pamięci

Pacierz prywatny

Pierwszy pacierz azjatycki

Pierwszy pacierz diabelski – białomorski

Drugi pacierz diabelski – cmentarny

Szósty pacierz diabelski – dymny

Siódmy pacierz diabelski – gwiezdny

Dziesiąty pacierz diabelski – prywatny

Trzynasty pacierz diabelski – sporyszowy

V Pieśni bezsenne

(1987–1991)

Pieśń z pisanej trawy

Pieśń bzowa

Pieśń o polnym dzwonie

Pieśń o Balladach i romansach

Pieśń o pisaniu wierszy

Pieśń o trawiastym i o rzecznym śnie

Pieśń sienna

Pieśń o innym świecie

Pieśń o staruszkach i aniołach

Jan Błoński

Psalm o nożu w plecach

Stanisław Balbus

Tadeusza Nowaka „Psalm zabandażowany”

Stanisław Balbus

Fragmenty

Fragment 1: [Bóg, człowiek, natura]

Fragment 2: [Wszechcierpiący świat]

Fragment 3: [Gog i Magog]

Dorota Siwor

Czytać głęboko

Nota edytorska

Alfabetyczny spis wierszy