"Pasaże: budowle, galerie, którym brak strony zewnętrznej. Jak snom" – pisał Walter Benjamin. Pasaż jest formą paryskiej architektury, typową dla drugiej połowy XIX wieku. Symbolizuje pewien świat: stanowi jedynie przejście, przestrzeń dostrzeganą w nieskończonym ruchu, pełną przyciągających oko przedmiotów. Dla Rutkowskiego pasaż staje się nową formą literacką, równie pojemną jak powieść. Dzięki pasażom możliwe jest przechodzenie od świata faktów historycznych do aury mitycznego miasta, a barwny język ożywia dokument. W pisanych z pasją tekstach aktualność jest częścią przeszłości, fantazja – elementem refleksji. I vice versa. Krzysztof Rutkowski jest pisarzem, historykiem, krytykiem literackim, eseistą, dziennikarzem. Mieszka w Paryżu, skąd regularnie przysyła swoje myśli i uwagi o przygodach duszy i ciała człowieka współczesnego. Jego teksty, publikowane w "Gazecie Wyborczej", a następnie w "Rzeczpospolitej", zebrano w trzech tomach cyklu "Paryskie pasaże". (pozostałe dwa tomy: Raptularz końca wieku i Śmierć w wodzie. Proza). W 1998 roku doczekały się one wydania w języku francuskim, a w 1999 w języku niemieckim.
Otwarcie
Część pierwsza: pasaże uliczne w których mowa o Tajemnicach Paryża, o dzielnicy Le Marais, czyli o Bagnie, o pałacach, o markizach i nędznikach, o szczynie,
brudzie, epidemiach, o trupach w Sekwanie i planach ratowania miasta od zagłady od czasów prefekta Rambuteau do Haussmanna, o powstawaniu wewnętrznego
krwiobiegu krytych ulic, o paryskiej cyganerii od Murgera przez Baudelaire’ a do Jarry’ego oraz o zwykłych kloszardach
Część druga: pasaże podejrzane w których mowa o rozmaitych wystawach w Luwrze, Centrum Pompidou, Grand Palais i kilku innych paryskich galeriach dużych i małych, o tym, jak dusza z ciała wyleciała, o wywoływaniu duchów, o obecności
szatana, o czarnej magii, o białych kwiatach Matisse’a, obsesjach Toulouse-Lautreca, labiryntach Borgesa, o damskiej bieliŸnie oraz wielu innych
rzeczach godnych uwagi i podziwu
Część trzecia: pasaże modne w których mowa o krawcach, perfumach, kremach i napojach wzmacniających, o zdrowiu, o pieniądzach, winie i karze, o seksie, sektach i o wielu innych rzeczach zakazanych oraz czynach zdrożnych z największą lubością przez Francuzów popełnianych
Część czwarta: pasaże diabelskie w których mowa o dziejach nieba i piekła, o przepustkach do raju, o francuskich intelektualistach wymyślających skomplikowane systemy, a potem duszących własne żony na jawie i we
śnie, o miałkich biesach zalęgłych w duszach wielkich pisarzy, czyli obecności złego w mieście
Próba wyjścia