"Banita" Józefa Ignacego Kraszewskiego to fascynująca powieść historyczna, osadzona w burzliwych czasach panowania Stefana Batorego. Na tle surowych rządów króla, który po zwycięskich wojnach z Moskwą stara się wzmocnić królewską władzę w Rzeczypospolitej, rozgrywa się dramatyczna historia Samuela Zborowskiego – awanturnika i banity. Wspierany przez magnackie rody Wielkopolski, Zborowski staje na czele opozycji przeciw reformom Batorego i jego zaufanemu kanclerzowi, Janowi Zamoyskiemu. Intrygi, zamachy i narastający konflikt prowadzą do dramatycznego finału, w którym banita zostaje schwytany, a na jego losie zapada wyrok, który ma być przestrogą dla wszystkich warchołów. To opowieść o władzy, ambicji i nieuniknionym starciu z autorytetem państwa.