Szaleństwo w operze / Marcin Bogucki

„Teatr to dom wariatów, ale opera – to dopiero oddział dla nieuleczalnie chorych!”. Słowa, których autorem był rzekomo Hugo von Hofmannsthal, stały się dla Marcina Boguckiego inspiracją do napisania książki o motywie szaleństwa w operze od XVII do początku XX wieku. Jej główną część stanowią studia historyczne, w których autor prezentuje, jak motyw szaleństwa był w poszczególnych stuleciach opracowywany muzycznie. Aby zaznaczyć dzisiejszą perspektywę, Bogucki każdy z rozdziałów rozpoczyna od analizy współczesnego utworu nawiązującego do dzieła z epoki. Swe rozważania uzupełnia zagadnieniami teoretycznymi: W jaki sposób szaleństwo można rozumieć jako chorobę nowoczesną? W jaki sposób opera była powiązana z nowoczesną estetyką? W jaki sposób dotychczas opisywano historię motywu szaleństwa w operze? Dzięki interdyscyplinarnej perspektywie książka pokazuje operę wielowymiarowo – jako „teatr anatomiczny duszy”, będący w dawnych wiekach ważnym medium nie tylko artystycznym, ale i społecznym.

WSTĘP

Śpiewaczka w opałach

Czy opera jest miejscem przyjaznym dla kobiet?

Druga śmierć opery i spojrzenie wstecz

SZALEŃSTWO – NOWOCZESNOŚĆ – OPERA

Szaleństwo i nowoczesność

Opera i nowoczesność

Opera i szaleństwo

LAMENT I POCZĄTKI SCENY SZALEŃSTWA W OPERZE XVII WIEKU

Nimfa w szpitalu psychiatrycznym

Narodziny operowego lamentu

Scena szaleństwa i commedia dell’arte

La finta pazza

Dwie Dydony

Między opresją a emancypacją kobiet

SZALEŃSTWO W OPERZE XVIII WIEKU – MOTYW ORLANDA

Szaleńcy z wizytą w teatrze

Początki operowego szaleństwa we Francji

Roland i précieuses

Orlando heroiczny, pastoralny i komiczny

Humanizacja szaleństwa

SZALEŃSTWO W OPERZE XIX WIEKU – SZALONE Z MIŁOŚCI

Polityka genderowa kosmicznej diwy

Nina i kultura sentymentalna

Uzdrowione lunatyczki

Niebezpieczne szaleństwo kobiet

Romantyczki i histeryczki

OPERA I HISTERIA – INSPIRACJE PSYCHOANALITYCZNE NA PRZEŁOMIE XIX I XX WIEKU

Wagner est une névrose

Historia histerii

Elektra jako wiedeńska histeryczka

Od scen szaleństwa do szalonych oper

ZAKOŃCZENIE

Callas jako Medea

Koniec wielkiej tradycji

NOTA BIBLIOGRAFICZNA

BIBLIOGRAFIA

PODZIĘKOWANIA

PRZYPISY