Mój wiek. Pamiętnik mówiony. Tom 1. Tom 2 / A. Wat

Dla mnie książka Wata jest świadectwem o człowieku XX wieku dla czytelników XXI i XXII wieku, jakiego nie ma w żadnym innym języku.

Czesław Miłosz

Mój wiek to dzieło niegotowe, niedokończone, a naładowane informacjami, sprawami, problemami najważniejszymi dla XX wieku. Opowiadające o ludziach z elit artystycznych i z samego dna społecznego. Rozległy, epicki fresk, obejmujący wydarzenia z wielu burzliwych lat życia autora oraz jego refleksje dotyczące polityki, literatury, filozofii i religii. Ponawia nierozstrzygalne pytania o zło i winę, o Boga i niewiarę... Zaczyna refleksje o bólu, znanym z własnego doświadczenia cielesnym bólu… Mój wiek nadal ma swoje tajemnice, być może zamknięte dla czytelników XX stulecia, a czekające na interpretatorów wychowanych już w XXI wieku.
Małgorzata Czermińska

Nowe wydanie dzieła Aleksandra Wata Mój wiek jest wyjątkowe, tak pod względem formy, jak i poszerzenia właściwego tekstu o różnego rodzaju materiały dodatkowe i uzupełniające. Opracowanie naukowe dzieła zostało uzupełnione o znaczną liczbę nowych przypisów, przygotowanych przez prof. Rafała Habielskiego i prof. Adama Dziadka. Do nowego wydania został dołączony nowo opracowany obszerny aneks obejmujący m.in.:
a) poszerzoną, przygotowaną z udziałem wyżej wymienionych uczonych notę biograficzną Aleksandra Wata;
b) teksty stanowiące komentarz do Mojego wieku, napisane przez prof. Rafała Habielskiego i prof. Adama Dziadka,
c) eseje poświęcone refleksjom związanym z lekturą książki, napisane przez m.in.: Krzysztofa Rutkowskiego, Małgorzatę Czermińską, Stanisława Obirka, Adama Szostkiewicza, Mirosława Chojeckiego, Andrzeja Paczkowskiego i innych;
d) zespół materiałów dotyczących polemiki Aleksandra Wata z Jerzym Giedroyciem, z glosami Andrzeja Wata i Czesława Miłosza, opracowany przez prof. Jana Zielińskiego.
Tym samym nowe wydanie obejmuje znacznie więcej materiału niż pierwotny zapis rozmów Czesława Miłosza z Aleksandrem Watem, spisanych następnie przez Olę Watową. Ostateczny dobór materiałów uzupełniających, ineditów etc. został dokonany w porozumieniu i przy współpracy z gronem wybitnych polskich intelektualistów, specjalistów w dziedzinie historii literatury.

TOM 1

Przedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7
I
Wczesne lata dwudzieste. Grupa „F 24”. Jan Hempel i jego „Nowa
Kultura”. Władysław Broniewski. Bruno Jasieński. Jak powstała
powieść „Palę Paryż” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23
II
Trudności biografii. Blok i „Dźwignia”. Tadeusz Peiper. „Gga”
i antypoezja. Wpływy Rosji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39
III
Demonizm i egzorcyzmy. „Miesięcznik Literacki” . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
IV
Jak się dochodzi do komunizmu? Jak było z cenzurą i policją? . . . . . . . . 79
V
Piszę sztukę na Powszechną Wystawę Krajową. Berlin 1928 . . . . . . . . . . 100
VI
Paryż 1928. Środowisko warszawskie sympatyków komunizmu . . . . . . . 119

VII
Witkacy. Popijawy. Ambasada sowiecka. Wizyty Majakowskiego
w Warszawie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .138
VIII
Rosja, komunizm, patriotyzm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .157
IX
Redagowanie „Miesięcznika Literackiego” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .172
X
Kłopoty z Broniewskim. Legenda „Miesięcznika”. Aresztowanie . . . . . . 188
XI
W Więzieniu Centralnym. Broniewski jako kolega w celi. Wesoła cela
proletariuszy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207
XII
Środowisko w więzieniu. Przyszli ministrowie i ambasadorowie.
Wyjście na wolność. Zwycięstwo Hitlera w Niemczech. „Pod Prąd”
Stawara. Kontakty z partią . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227
XIII
Lata trzydzieste. Wieści z Rosji. Podziały w partii. Komuniści i PPS.
Antysemityzm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246
XIV
O istocie stalinizmu. Praca u Gebethnera. Autorzy. Powieść
Iwaszkiewicza. Złe wróżby. Wrzesień we Lwowie . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267
XV
Lwów. Nowy związek literatów. Borejsza. Szemplińska. Boy-Żeleński.
Redakcja „Czerwonego Sztandaru” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287

XVI
Lwów. Wanda Wasilewska. Emocje Broniewskiego. Pisarze sowieccy.
Kariera Przybosia. Znaki, że będę aresztowany . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309
XVII
Jeszcze jeden garb. Wskazane jest nie być lewicowcem. Dygresja
o Mongolii jako demokracji ludowej. Prowokacja i aresztowanie . . . . . . 329
XVIII
Hrabia Bielski. Cela w zamarstynowskim więzieniu . . . . . . . . . . . . . . .. 350
XIX
Religia w więzieniu. Pociechy filozofii. O gatunkach więzi społecznych. .
Zwięzła definicja marksizmu-leninizmu. Polacy i Ukraińcy . . . . . . . . . . 370
XX
Rozdział XX zostaje opuszczony z powodu wadliwego nagrania.
Nie udało się go odtworzyć. Zawierał on głównie charakterystyki
współwięźniów Ukraińców . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390
XXI
Nowy wódz duchowy celi. Społeczeństwo bezklasowe. Szamańskie
praktyki. Majtełes. W karcerze z Broniewskim. Antysemici . . . . . . . . .. . 391
Przypisy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411

TOM 2

XXII . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5
XXIII
Kijów w słońcu. Cela byłych ludzi. Dzieci w więzieniu. Poezja
i filozofia ściennych napisów. Dalsza podróż. Spotkanie z Moskwą . . . . . 6
XXIV
Na Łubiance. Winegret i winogrona. Łóżko po generale Andersie.
Książki. Rosjanie, Koreańczyk, Polacy. Wspomnienie grozy z dzieciństwa.
Mania Dunajewskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32
XXV
O książkach na Łubiance oraz wspomnienia z wczesnej młodości
(Rozdział ten jest złożony z fragmentów nagrania, osobnego szkicu
znalezionego w papierach Wata i z opracowanej przez niego części
pamiętnika.). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
XXVI
Myśli Dunajewskiego o Rosji. Dygnitarz NKWD jako dobry diadia.
Dzieje Dunajewskiego, czyli otchłań. Upływ czasu w więzieniu . . . . . . . 89
XXVII
O powadze słów. Biuro studiów na Łubiance. O zadartym nosie
intelektualistów i egoizmie rodzinnym. Teoria Einsteina i modlitwa . . . 102

XXVIII
Republika Platona. Czas i święty Augustyn. O turach odczytowych
w PRL. Moskiewskie przedwiośnie i muzyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .119
XXIX
Bach a przyroda. Histerie Dunajewskiego. Przesłuchuje mnie wysoka
osobistość partyjna. Pisanie w boksie. Choroba Dunajewskiego.
Niemcy w Jugosławii. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
XXX
Chudy aparatczyk. Nowa cela. Wiceminister elektryfikacji.
Zawodowiec Intelligence Service. Człowiek z Instytutu Marksa
i Engelsa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
XXXI
Ewakuacja. Znowu z Broniewskim. Czterodniowa podróż wagonem.
Kariera dyrektorów uniwiermagów. Saratow. Stiekłow. Erlich.
Pierwsi urkowie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .176
XXXII
Radosny rumor Rosjan patriotów. O skórze biurokraty. Josek. Majakowski
jako święty. Gruzja. Niemiec mówiący językiem Lutra. Dłuższy traktat
o psychologii pluskiew . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
XXXIII
Mnich heretyk. Żołnierze. Szalony buchalter. Dygresja o erotyce
i życiu osobistym. Ukazuje się diabeł. Nawrócenie. O żydostwie
i chrześcijaństwie. Głód i choroba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .214
XXXIV
Opowiedzcie w Polsce, jak umierał stary Stiekłow. Na sali szpitalnej.
Rozmowy o kapryśnej śpiewaczce koloraturowej. Drugi prawdziwy
człowiek: Dubin. Wyjście z więzienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .233

XXXV
Sowieckie dworce. Podróż pociągiem. W Dżambule. Ałma Ata. Polska
w delegaturze. Tajny sublokator w pokoju Wiktora Szkłowskiego i biuro
scenariuszowe „Mosfilmu” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254
XXXVI
Kazachscy arystokraci. Dwór szlachecki w Ałma Acie. Szczere rozmowy
z rosyjskimi pisarzami. Jak umarła Marina Cwietajewa. O Zoszczence.
Połączenie się z rodziną . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275
XXXVII
O Izaaku Bablu. O inteligencji polskiej. Podróż do Mołotowabadu
i ucieczka.Zdjęcie kalesonów. Powrót do Ałma Aty przez Kokandę
i Taszkient. Polacy jako bogacze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295
XXXVIII
O wojnie żydowskiej. Bogactwa za firankami. Grecja w środku Azji.
Drohojowski. Aresztowania i przesłuchania. Myśliwi. Paustowski
o Stalinie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .314
XXXIX
We dwójkę z Weselym. Śmierć Sznajdera i upadek Zoszczenki. O elegancji
i Tomaszu à Kempis w środku Azji. Wyjazd do Ili. Wśród Żydów polskich.
Początek epopei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .336
Appendix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .357
Przypisy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .385
Aleksander Wat – życie i twórczość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403
Kalendarium. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403
Mój Wat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419
Małgorzata Czermińska, Świadek także mojego wieku . . . . . . . . . . . . . .421
Jerzy Jarzębski, Mój wiek: przygody idei i ciała . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 427
Andrzej Paczkowski, „…diabeł mojej choroby” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 431