Alfabetyczność / Henryk Bereza

Henryk Bereza (1926−2012) był jednym z najważniejszych krytyków literackich w Polsce w XX wieku. Towarzyszył – też dosłownie, będąc blisko wielu twórców – pisarzom od lat 50. do końca życia. Łamał konwenanse, był niezależny od wpływów politycznych i akademickich, niejednokrotnie też szokował swoimi ocenami. Bohdan Zadura w dniu pogrzebu powiedział: „Przez sześćdziesiąt lat Henryk był czymś najlepszym, co mogło – a przecież nie musiało – przydarzyć się całej młodej polskiej literaturze”.

Alfabetyczność jest swoistym kompendium, przedstawiającym szerokość pracy krytycznej Henryka Berezy, która z czasem ewoluowała w samodzielną twórczość literacką. Jest dowodem na to, że można oddać się literaturze całym sobą, niezależnie od konsekwencji, z czystej miłości do słowa. Jest również swoistym dziennikiem zmian, które zachodziły w literaturze polskiej powojennej do czasów najnowszych. Na łamach tej książki odnaleźć będzie można teksty poświęcone takim pisarzom jak: Jarosław Iwaszkiewicz, Jery Andrzejewski, Stanisław Piętak, Leopold Buczkowski, Marek Hłasko, Edward Stachura, Wiesław Myśliwski, Marian Pilot, Janusz Głowacki, Andrzej Łuczeńczyk, Janusz Rudnicki, Krystyna Sakowicz, Adam Wiedemann… i wielu innych.

Magdalena Rabizo-Birek, portret krytyka

Część I

Człowiek

pisanie

artyzm

unikalność

pisarskość

Duch

ziemia pisarza

wyobraźnia

dyskursywność

Przeszłość

wobec tradycji literackiej

Sycyna

aksjologia

Wrażliwość

o czytaniu

służbizm

jołopizm

krytyka

uwagi o prozie

Część II

Nurt chłopski

powojenna proza wsi

nurt chłopski w prozie

wyznania

odzyskane źródła

dopowiedzenie drugie

repetycja

Rewolucja artystyczna

dopowiedzenie

niedyskursywność

błazenada

baranoja

Varia historyczne

proza polska o wojnie

reprezentacja prozy

powieść. opowiadanie. reportaż

literatura polska po wojnie

literatura dwudziestolecia

prozaiczne początki

powtórzenie

komplikacje

literatura medialna

dodatek

część III

Pisarze zagraniczni, książki

Tomasz Mann, Doktor Faustus

Olav Duun, Ragnhilda

Robert Musil, Niepokoje wychowanka Törlessa

Virginia Woolf, Pani Dalloway

James Joyce, Dublińczycy

Hermann Broch, Lunatycy / Śmierć Wergilego

Albert Paris Gütersloh, Słońce i księżyc

Michaił Bułhakow, Mistrz i Małgorzata

Tarjei Vesaas, Pałac lodowy

William Faulkner, Wściekłość i wrzask

Jorge Luis Borges, Fikcje / Alef

Jean-Paul Sartre, Drogi wolności

Albert Camus, Dżuma

Camilo José Cela, Ul

Carson McCullers, Zegar bez wskazówek

Gabriel García Márquez, Sto lat samotności

Thomas Bernhard

Juan Carlos Gómez

Pisarze polscy, o nich

Jerzego Andrzejewskiego dramat postaw moralnych

droga (Leopold Buczkowski)

Maria Dąbrowska

własność (Janusz Głowacki)

najlepszość (Łukasz Gorczyca)

nowy duch i forma nowa (Marek Hłasko)

Iwaszkiewicz

niejednoznaczność (Wilhelm Mach)

stabilność (Czesław Miłosz)

odkrycie (Tadeusz Nowak)

Stanisław Piętak

tradycja u Stryjkowskiego

trwałość (Julian Stryjkowski)

Varia okolicznościowe

wartość literatury

włoscy poloniści

nagroda im. Stanisława Piętaka

pryncypium. łaska

konkurs LSW na debiut

odpowiedź grzesznika

przypis

lament

„pożegnanie pierwsze”

część I V

Funebralia

własny pogrzeb na szczęście

pożegnanie

wspominki

więzi

toast (1)

szkoła

zęby

istnienie

jubileusz szefa

(ostatni) list do Adama Wiedemanna

toast (2)

obrachunek

refleksyjność

wybraniec

pryncypia

(ostatni) list do Krystyny Sakowicz

toast (3)

oniriada

Bolimów

życie

Paweł Wiktor Ryś, krytyk zbuntowany, krytyk aktualny

nota redaktorska

Przypisy