Urodzony w Nowym Sączu Carl Menger zrewolucjonizował w 1871 r. ekonomię, kiedy w dziele Zasady ekonomii przedstawił nowatorską teorię wyceny dóbr. Ceny dóbr według Mengera zależą od wartości, jaką konkretnym, marginalnym jednostkom dobra przypisują uczestnicy wymian rynkowych. Ta obserwacja stała się podstawą współczesnej ekonomii. Ponadto specyficzny sposób uprawiania ekonomii, jaki stworzył Menger, zapoczątkował całą osobną tradycję naukową nazywaną austriacką szkołą ekonomii.
Postanowiliśmy uczcić sto pięćdziesiątą rocznicę publikacji przełomowego dzieła Austriaka, wydając książkę, która pokaże, jak dzieło Mengera jest do dziś źródłem żywej, intelektualnej tradycji i inspiruje do badań nad współczesnymi instytucjami gospodarczymi, zagadnieniami teorii ekonomii, metodologią ekonomii i historią gospodarczą. Teksty zebrane w tej książce są dziełem ekonomistów i ekonomistek z różnych pokoleń i z różnych ośrodków badawczych. Z wszystkich rozdziałów płynie jednak jeden wspólny wniosek: Mengerowska rewolucja jest ciągle żywa. I niech tak pozostanie!
SPIS TREŚCI
MATEUSZ MACHAJ
Wstęp: Menger powinien znaleźć się w muzeum
KRZYSZTOF TUROWSKI
Inspiracje filozoficzne Carla Mengera
Wprowadzenie
Skąd wiemy o inspiracjach Mengera?
Metodologia Mengera
Menger wobec filozofii nowożytnej
A. Menger i Mill
B. Menger i Kant
C. Menger i tradycja romantyczno-organicystyczna
Menger i arystotelizm
Zakończenie
NORBERT SLENZOK
Mengerowskie Untersuchungen … a metodologiczny rozwój szkoły austriackiej
Wstęp
Methodenstreit
Menger o metodzie
Menger a następcy
Podsumowanie
WITOLD KWAŚNICKI
Carl Menger – nieświadomy rewolucjonista?
Wstęp
Pojęcie krańcowości u trzech twórców rewolucji marginalistycznej
De-homogenizacja i homogenizacja
Matematyka w ekonomii a rewolucja marginalistyczna
Carl Menger o matematyzacji analizy ekonomicznej
Myślenie w stylu Mengera
Uwagi końcowe – inni ekonomiści o Carlu Mengerze i jego dziele
PRZEMYSŁAW RAPKA
Dług a powstanie pieniądza
Wstęp
Powstanie pieniądza według Mengera
Antropologiczna teoria powstania pieniądza z długu
Dług to forma transakcji
Dlaczego dług nie jest pieniądzem?
Rachunkowość a pieniądz
Problem kalkulacji w pierwszych gospodarkach
Dług jako barter w teorii Mengera
Zakończenie i wnioski
ŁUKASZ JASIŃSKI
Bitcoin z perspektywy Mengera
Wstęp
Kluczowe aspekty teorii pieniądza Mengera
Bitcoin i kwestie związane z jego wartością użytkową
Współwystępowanie różnych rodzajów pieniądza
Bitcoin jako „eksperyment”
Bitcoin jako pieniądz
Podsumowanie
JAKUB BOŻYDAR WIŚNIEWSKI
Spontaniczność instytucji a współpraca społeczna
Wprowadzenie
Rodzaje instytucji niespontanicznych
Spontaniczność i planowość w instytucjonalnej strukturze produkcji
Podsumowanie
ALICJA SIELSKA
Doskonała konkurencja a niedoskonały świat. Rozważania nad międzypłciową luką płacową w świetle teorii Carla Mengera
Porównywanie nieporównywalnego – podażowa strona międzypłciowej luki płacowej
Dyskryminacja po stronie popytowej
Podsumowanie
KAROL ZDYBEL
Dobra antywspólne (anticommons). Wprowadzenie i wybrane zastosowania
Wprowadzenie
Dobra antywspólne. Istota problemu i porównanie z dobrami wspólnymi
Dobra wspólne
Dobra antywspólne
Dobra antywspólne a siatka pojęciowa szkoły austriackiej
Ujęcie formalne. Prosty model Buchanana i Joona
Założenia
Analiza graficzna
Wnioski z modelu i uwagi podsumowujące
Wybrane zastosowania
Własność
Patenty
Polityka antymonopolowa
Biurokracja
Podsumowanie
ROBERT CIBOROWSKI
Postęp techniczny w rozwoju gospodarczym. Wybrane zagadnienia w kontekście ekonomii austriackiej
Uwarunkowania działania systemów technologicznych
Postęp techniczny a czas w ujęciu szkoły austriackiej
Istota preferencji czasowej w kontekście postępu technicznego
Kapitał w tworzeniu postępu technicznego
Podsumowanie