Dwumiesięcznik literacki założony w maju 1993 roku. Od kwietnia 2022 roku jego wydawcą jest Instytut Książki. „Topos” założył i kieruje nim do dzisiaj Krzysztof Kuczkowski, poeta, krytyk, polonista z praktyką wydawniczą i redakcyjną. Do tej pory ukazało się ponad 180 zeszytów „Toposu” w numeracji ciągłej i ponad 200 pozycji książkowych w serii Biblioteka „Toposu”. Ambicją „Toposu” było i jest tworzenie środowiska poetów i pisarzy orientujących twórczość artystyczną na wartości, z których wyrosła cywilizacja śródziemnomorska, a które określa Platońska triada: „Piękno–Dobro–Prawda”.
Do Rady Programowej czasopisma zostali zaproszeni m.in. prof. prof. Krzysztof Dybciak, Zbigniew Chojnowski, Wojciech Kudyba, Wojciech Ligęza, wieloletnim i niezapomnianym mentorem czasopisma był śp. Tomasz Burek, a wśród autorów są lub byli m.in. Zygmunt Kubiak, o. Jacek Salij, ks. prof. Jan Sochoń, ks. prof. Jerzy Szymik, prof. prof. Kazimierz Nowosielski, Jarosław Ławski, Zofia Zarębianka, a także Jan Polkowski, Wojciech Kass, Przemysław Dakowicz i inni. Przy „Toposie” powstały liczne „instytucje” życia literackiego, w tym Ogólnopolski Konkurs Poetycki im. Rainera Marii Rilkego (od 1997), Festiwal Poezji w Sopocie (od 2001), redagowana przez Tadeusza Dąbrowskiego seria dołączanych do czasopisma plakatów poetyckich, Biblioteka „Toposu” (od 2003 r. ponad 200 tomów wierszy i zbiorów esejów), Mistrz – Nagroda honorowa środowiska Topoi (od 2015).
TOPOS NR 4 (188) 2023
SZARE KARTKI
KS. JERZY SZYMIK, Ewangelia Pana naszego Jezusa Chrystusa. Glossy (7) // 4
POEZJA
TADEUSZ DĄBROWSKI, Ars poetica; Złamanie; Wiewiórka; Pomiędzy; Ucieczka; Żywica;Włosy // 7
KS. JAN SOCHOŃ, Ciche treny: I. Anioł o mnie zapomniał…; II. Od dziecka niemal byłem blisko ciebie…; III. Zlituj się nade mną Boże…; IV. Tak jak ty kiedyś Piotrze…; V. Odszedłeś, Piotrze…; VI. Leżysz w łóżku, Piotrze…; VII. Została po tobie wyblakła bielizna… // 26
JANUSZ KOTAŃSKI, ***unosiły mnie… // 48
WALDEMAR ŻYSZKIEWICZ, Życie musi boleć // 51
MARIUSZ SOLECKI, pani; onirycznej; nić przewodnia; ***oglądam się za tobą… // 63
ŁUKASZ MICHALSKI, ***im dłużej tu trwam…; Lament Stagiry; ***Bzy kwitną… // 81
MAREK RAPNICKI, Czego chce?; Za plecami; Szczyt wszystkiego // 93
WALDEMAR KONTEWICZ, Wielkie Jeziora. 1. Superior: Wielkie Morze; Calumet; Gwiazda Wieczorna. 2. Huron: Odklejanie rzeczywistości; Plaża; Woda; Fale; Zachód słońca; Księżyc. 3. Michigan: Interstate 94; Chicago; Jednorożec. 4. 5. Erie i Ontario: Rzeka; Niagara; Tęcza; Pisarz; Welland // 110
BARTŁOMIEJ SIWIEC, Jedno z ostatnich spotkań; Dobry duch; Stolarskie tango // 122
MARKO MATIČETOV, Gra w bule. Gęsia skórką mam, kiedy idę przez miasto; Słońce, nakarm mnie; Ważne, byś znalazł grę dla siebie; Ten, kto ma głowę ciężkich myśli; Był deszcz; Do piasku na bulodromie; Jaszczureczki są dziećmi słońca; To zupełnie inny świat. Przekł. Katarina ŠALAMUN BIEDRZYCKA // 132
ROZMOWY „TOPOSU”
Tak tak, nie nie (I). Z ks. prof. Jerzym SZYMIKIEM rozmawia Marek RAPNICKI // 13
Ciągłość w cieniu wiecznostek. Z Jerzym JARNIEWICZEM rozmawia Tadeusz DĄBROWSKI // 53
ESEJE / SZKICE / ANEKSY KRYTYCZNE / PRZYCZYNKI
WOJCIECH KUDYBA, Tajemnica ojca // 31
BOGUSŁAW JASIŃSKI, Jak czytać dziś „Psalmy”? O lekturze niemożliwej na przykładzie Psalmu 103 // 38
JAN ZIELIŃSKI, Teofil, czyli Józefa Czapskiego osobliwa droga do życia pobożnego // 65
MIROSŁAW DZIEŃ, Wobec (raz jeszcze).Trzeci esej o niknącym człowieczeństwie // 86
KRZYSZTOF DYBCIAK, Mądrość epistolografii Zygmunta Krasińskiego // 136
PIOTR W. LORKOWSKI, Uniwersum, czyli coś więcej niż fajka // 140
KAMIL K. PILICHIEWICZ, Współuczestniczyć. O pielgrzymce Krzysztofa Koehlera pisząc // 150
JADWIGA CLEA MORENO-SZYPOWSKA, Opowieść o samym sobie // 158
PROZA / WSPOMNIENIA / DZIENNIKI
WOJCIECH KASS, Notes (55) //
JADWIGA NOWAK, Montgomery Clift // 117
TADEUSZ DZIEWANOWSKI, Wniebowzięta // 125
MARCIN WITAN, Spotkanie w Paryżu // 128
WALDEMAR ŻYSZKIEWICZ, Ołów i mimoza // 187
RECENZJE
PIOTR W. LORKOWSKI, Nie tylko ta jedna data albo kurs umierania dla średnio zaawansowanych (J. Jakubowski, Dzień, w którym umarł Belmondo) // 163
BARTŁOMIEJ SIWIEC, Stan skupienia. O pustynnym wędrowcy (R. Gawłowski, Peregryn) // 165
MIROSŁAW R. KANIECKI, Jako własny (M. Rapnicki, Nieświęta ziemia) // 167
KATARZYNA KUROCZKA, Linia życia nakreślona poezją (J. Malina, Teoria powtórzeń) // 168
TOMASZ PYZIK, Wiersze nad wierszami (P.W. Rudzki, take flight) // 170
ADAM LIZAKOWSKI, Rzeczywistość przygląda się poezji (J. Sikora, Życie bez karnawału: szkice krytycznoliterackie) // 171
KAZIMIERZ ŚWIEGOCKI, Wykrzyczeć ciszę (A. Patey-Grabowska, Szept Gai) // 173
JADWIGA NOWAK, Lalka Włodzimierza Antkowiaka (W. Antkowiak, Lalka) // 175
OGRÓD DEBIUTÓW (60)
PIOTR W. LORKOWSKI (L. Sarnia, Wiśni mi się; A. van Ieperen, Bliżej; J. Nawrocka, dziady ojce córy) // 177–181
SZARA STREFA PAMIĘCI
JAN STOLARCZYK, Szara strefa pamięci; Poeta w szarym drelichu albo jak poznałem Tadeusza Różewicza // 182
SZTUKA
JACEK SOLIŃSKI, Powtarzalność i spełnienie (zapiski rytownika), cz. I // 193
KRÓTKO
OLGA KRZYŻYŃSKA, Abakanowicz w Gdyni. Wątki i osnowa; Witkacy w Gdańsku; Inwazja Cragga // 204–207
WYDAWNICTWA NADESŁANE // 30, 50, 116, 176
OKŁADKA
Martin de Arriba. Fot. Pexels (CC0)
Leszek Szulc
Król Patagonii
Biblioteka „Toposu”, T. 215
Spis wierszy:
Obraz // 5
Słowa // 6
Ojciec // 8
Tren // 9
Lament // 10
Moja córeczko // 11
Lara // 12
Portret Wenus pierwszej z brzegu // 14
Harmensz van Rijn // 16
Rembrandt: Mężczyzna w złotym hełmie // 18
Henryka Stoffels pędzla Rembrandta // 19
Pij, nie pij Jasiu // 20
Jaskinia // 22
Poeta z Wałowej (Kroniki miasteczka W.) // 24
Apteka Zielona (Kroniki miasteczka W.) // 25
Czesiu (Kroniki z miasteczka W.) // 27
Silny // 28
Pieśń pijana // 29
Henio Smaczek opowiada (Kroniki miasteczka W.) // 31
Jacha pieśń ostatnia // 33
Pytania // 34
Lipcowe śniadanie // 35
Mój język // 36
Mała elegia dla Ewy B. // 38
Józef // 40
Sąsiad // 43
Jonasz // 44
Wiatr // 46
Powrót do domu // 48
Czytanie // 50
Erotyk // 51
Sprzątanie nagrobka // 52
Nie odchodź wiosną // 53
Impresje berlińskie // 54
Spotkanie w drodze // 56
Rozstanie // 58
Król Patagonii // 59