Dwumiesięcznik literacki założony w maju 1993 roku. Od kwietnia 2022 roku jego wydawcą jest Instytut Książki. „Topos” założył i kieruje nim do dzisiaj Krzysztof Kuczkowski, poeta, krytyk, polonista z praktyką wydawniczą i redakcyjną. Do tej pory ukazało się ponad 180 zeszytów „Toposu” w numeracji ciągłej i ponad 200 pozycji książkowych w serii Biblioteka „Toposu”. Ambicją „Toposu” było i jest tworzenie środowiska poetów i pisarzy orientujących twórczość artystyczną na wartości, z których wyrosła cywilizacja śródziemnomorska, a które określa Platońska triada: „Piękno–Dobro–Prawda”.
Do Rady Programowej czasopisma zostali zaproszeni m.in. prof. prof. Krzysztof Dybciak, Zbigniew Chojnowski, Wojciech Kudyba, Wojciech Ligęza, wieloletnim i niezapomnianym mentorem czasopisma był śp. Tomasz Burek, a wśród autorów są lub byli m.in. Zygmunt Kubiak, o. Jacek Salij, ks. prof. Jan Sochoń, ks. prof. Jerzy Szymik, prof. prof. Kazimierz Nowosielski, Jarosław Ławski, Zofia Zarębianka, a także Jan Polkowski, Wojciech Kass, Przemysław Dakowicz i inni. Przy „Toposie” powstały liczne „instytucje” życia literackiego, w tym Ogólnopolski Konkurs Poetycki im. Rainera Marii Rilkego (od 1997), Festiwal Poezji w Sopocie (od 2001), redagowana przez Tadeusza Dąbrowskiego seria dołączanych do czasopisma plakatów poetyckich, Biblioteka „Toposu” (od 2003 r. ponad 200 tomów wierszy i zbiorów esejów), Mistrz – Nagroda honorowa środowiska Topoi (od 2015).
Spis treści
SZARE KARTKI
JERZY SZYMIK
Ewangelia Pana naszego Jezusa Chrystusa. Glossy (4) ……………………………………………. 5
POEZJA
KRZYSZTOF GRZECHOWIAK, Pasterz; ***Każdy miesiąc jest okrutny; ***Cóż po poecie w marnym czasie…; Mieliśmy mówić o rzeczach ostatecznych; Portret; Czym się zajmuję obecnie? (list) …………………. 8
PAUL CELAN, Stretta. Przetłumaczył Andrzej LAM ………………………………………………. 22
STANISŁAW DŁUSKI, Świat XXI wieku; Ojczyzna jak chleb; Pieśń słońca; Gwiazda Piołun; „Idee Lenina wiecznie żywe” …………………………………………………………………………………………………………………………… 42
MICHAEL KRÜGER, Jak już nigdy więcej nie będzie; Coś o trawie; Zmurszałe drzewa; W pewnej kwestii. Przekład: Tadeusz DĄBROWSKI ………………………………………………………………………………………………………. 53
TERESA TOMSIA, Przyjęte, uznane; Na cmentarnej ławce …………………………………….. 65
KRZYSZTOF BUDZIAKOWSKI, Niepewność niepokoju; Obecność kotki, świerszcza i moja 81
MAGDALENA JÓŹWIAK, ***mam 6 lat; ***chowam się za drzewami; bio ……………….. 98
MARIA DUSZKA, Kocham cię (za) bardzo; ***byłam znów wczoraj; ***mijają lata; Wybaczam i proszę o wybaczenie; Sukienka w białe komary (fragmenty) ……………………………………………………………….. 110
GRZEGORZ TOMICKI, Dolina Choińca. Z podmiotu w przedmiot; Dolina Choińca. Parę osób; Zimna Dolina. Pielgrzymki do źródeł ………………………………………………………………………………………………………….. 129
LESŁAW NOWARA, Wenecja …………………………………………………………………………….. 131
ALICJA PATEY-GRABOWSKA, Drzazga; Oczy dziecka; Oczy ………………………………… 142
ESEJE / SZKICE / ANEKSY KRYTYCZNE / PRZYCZYNKI
KAZIMIERZ ŚWIEGOCKI, Idea wolności w liryce Adama Mickiewicza i w twórczości Cypriana Kamila Norwida 13
MIROSŁAW DZIEŃ, O smoku chcącym pożreć Dziecko. Czternasty esej o zarazie Świata 55
JAN BELCIK, Olśnienia i doświadczenia. O twórczości Jana Tulika ………………………… 83
HANNA STRYCHALSKA, „Siedząc w starym fotelu, dziwię się sobie, że jestem szczęśliwy”. O poezji Księdza Franciszka Kameckiego ……………………………………………………………………………………………………… 101
JAN SOCHOŃ, Prymas Tysiąclecia pisarzem? ……………………………………………….. 163
KAMIL K. PILICHIEWICZ, Milenials czyta poezję Janusza Nowaka ………………………. 167
TOMASZ PYZIK, „Wieczne pióro Pana Boga”. O twórczości poetyckiej Jana Strządały 171
JADWIGA CLEA MORENO-SZYPOWSKA, Odkrywając jasną i ciemną stronę Hiszpanii (O książce Andrzeja Stanisława Kowalczyka Toledo i inne przygody w Kastylii) …………………………………………………… 177
STANISŁAW DŁUSKI, Zapiski podziemne (2) …………………………………………………….. 222
MIROSŁAW R. KANIECKI, „Nie o słońce tutaj chodzi” (2) …………………………………… 224
NAGRODA „ORFEUSZ”
JAN JASTRZĘBSKI, Pociecha Orfeusza …………………………………………………………………. 29
LAUDACJE: BRONISŁAW MAJ, JAROSŁAW ŁAWSKI, AGNIESZKA KOSIŃSKA, MAREK ZAGAŃCZYK, ANNA LEGEŻYŃSKA …………………………………………………………………………………………………………………….. 33–41
ROZMOWY „TOPOSU”
SPOTKANIE W DRZEWIE. Z Michaelem Krügerem rozmawia Tadeusz Dąbrowski … 46
PROZA / DZIENNIKI / WSPOMNIENIA
WOJCIECH KASS, Notes (53) ……………………………………………………………………………….. 67
MARIUSZ SOLECKI, Prozetki: Marzanna; Sierpówka; Łany …………………………………. 113
WOJCIECH KUDYBA, Kartki z drugiej strony ……………………………………………………… 115
WACŁAW HOLEWIŃSKI, Cieniem będąc, cieniem zostałem ……………………………….. 133
MAŁGORZATA SKAŁBANIA, Lazurowe proletariatu: Strażnicy Dobrego Pasterza; Hotel; Le Café-philo d’Ajaccio; Ma mère; Bracia Franchi i Annuszka; Freedom, liberté, wolność; Intérieur de Musée …………… 145
JERZY GRUPIŃSKI, Chleb od zająca …………………………………………………………………… 155
WALDEMAR ŻYSZKIEWICZ, Z perspektywy szlabanu; Pan Pietraszek, czyli jak nie zostałem zuchem 216
RECENZJE
DOROTA HECK, A to ci Pol(s)ka! (W. Kudyba, Pułascy, T. 2) ……………………………….. 181
TOMASZ PYZIK, W literackiej służbie Bogu i ludziom (D. Kulesza, Kossak-Szczucka. Służba) 182
MIROSŁAW R. KANIECKI, W środku jestem z Myśliwskim (W. Myśliwski, W środku jesteśmy baśnią. Mowy i rozmowy) ………………………………………………………………………………………………………………………… 184
PIOTR WIKTOR LORKOWSKI, Czuła ciekawość. [Notatki o notatkach] (A. Gleń, M [małe prozy]) 185
JADWIGA NOWAK, Książka wolnego pisarza (J. Kędzierski, Car życia) ……………….. 187
PAULINA HAIN, Oblicza pamięci. O Powrotach do Auschwitz Bogdana Bartnikowskiego (B. Bartnikowski, Powroty do Auschwitz) …………………………………………………………………………………………………… 188
ADAM LIZAKOWSKI, Kamień, czyli definicja poezji (T. Tomsia, Liryki przedostatnie) 190
DOROTA HECK, Sylabizując sens (H. Wolniak-Zbożydarzyc, Zdziwiony) ……………… 191
PIOTR WIKTOR LORKOWSKI, Autoportret kobiety dokonanej (K. Lenkowska, Balkon) 193
TERESA TOMSIA, Świat jest zagadką (E. Juszczak, Pasterze dolin) ………………………. 194
TOMASZ PYZIK, Niebo gwiaździste nad poetą (W. Brzoska, Plejady) ………………….. 196
10 ZDAŃ
TADEUSZ DĄBROWSKI (D. Wasielewski, W inną stronę); PIOTR WIKTOR LORKOWSKI (D. Nowak, rano otwieram oczy; O. Dziechciarz, Reperkusje, Symfonia wierszy żałosnych) …………………………….. 198–200
RECENZJE – FILM
MAREK KOTYŃSKI CSsR, Nędzarz i madame. O filmowym języku wiary ……………… 201
MUZYKA (I POEZJA)
Piotr Wiesław Rudzki, 8 pieśni Leszka Aleksandra Moczulskiego słuchanych w drodze do Krakowa 205
POŻEGNANIA
TERESA TOMSIA, Wojciech Banach (1953–2022) ……………………………………………… 227
KRÓTKO
OLGA KRZYŻYŃSKA, Magia ilustracji. Truchanowska i Majchrzak w Muzeum Gdańska; DARIUSZ GROŻYŃSKI, Łąka gra – wystawa fotografii (Magdaleny Jóźwiak); TERESA TOMSIA, Na nowy posiew; JERZY GRUPIŃSKI, Czas pojąć ten świat, czas ukoić ból ……………………………………………………………………………………….. (228–233)
KONKURSY
XVII Ogólnopolski Konkurs Poetycki Struna orficka im. Wojciecha Bąka – Ostrów Wielkopolski 2022. Wiersze laureatów: Elżbieta SALA-HOŁUBOWICZ; Wioletta JAWORSKA; Katarzyna Justyna ZYCHLA 234–241
XVIII Ogólnopolski Konkurs Poetycki im. Michała Kajki. Wiersze laureatów: Ewelina KUŚKA; Zdzisław DRZEWIECKI; Beata KALIŃSKA; Monika MILCZAREK; Eliza PAŚ; Barbara WROŃSKA; Ewa FRĄCZEK 242–255
WYDAWNICTWA NADESŁANE ………………………………………………………… 80, 82, 109, 128, 132
OKŁADKA
Zdjęcie Magdaleny JÓŹWIAK (wersja kolorystyczna)
TOMIK POEZJI
Janusz Kotański
Wiersze rzymskie
Biblioteka „Toposu” T. 210
Spis wierszy
Wielki Post w Rzymie Anno Domini 2020 / 5
Głowa Marsjasza z Palazzo Barracco / 6
Nimfa w Rzymie / 7
Kozetka Paoliny Borghese de domo Bonaparte w Muzeum Napoleońskim przy Lungotevere / 8
Camera degli Sposi Andrei Mantegni w Mantui / 10
Rzymski korpus z Palazzo Altemps / 12
Cela we florenckim klasztorze Świętego Marka / 13
Zwiastowanie Guercina z Pinakoteki w Forli / 14
Tempietta Bramantego w San Pietro in Montorio / 15
Mała akwarela Turnera / 16
Tęsknota za Wenecją / 17
Wystawa grafik Piranesi: La fabbrica dell`utopia / 18
Chrystus z Zamku Sforzów w Mediolanie / 19
Obraz Ecce Homo Antonella da Messiny z Collegio Alberoni w Piacenzy / 20
Środa Popielcowa / 21
*** Ania / 22
*** jesteś słona / 23
Ania idzie do kościoła w sobotni poranek / 24
Ciepło / 25
Erotyk rzymski / 26
Aniu jestem starszy / 27
Rzym wiosną 2020 roku / 28
Dwunasty miesiąc chińskiej zarazy w Rzymie / 29
Poranna panorama / 30
Poziomki / 31
Wigilia w deszczu / 32
Wróbel / 33
Chory / 34
*** i bolą bolą / 35
Starzy poeci / 36
*** pomiędzy świętym Franciszkiem / 37
Zbyt / 38
Fantasia Corale op. 80 in Do minore Ludviga van Beethovena / 39
Czytając / 40
*** tak się wkręciłem / 41
W słońcu po sześćdziesiątce / 42
*** to jest twój czas / 43
Apokalipsa XXI wiek po Chrystusie / 44
Zły sen Kupidyna / 45
Avaritia / 46
Info z Internetu / 47
Poeta ambasador pali papierosa patrząc w rzymską noc / 48
Trzęsienie ziemi w Rzymie / 49
Ośle oczy / 50
Lubię żółwie / 51
Rozważania Józefa Piłsudskiego w pociągu z Berlina do Warszawy listopad 1918 roku / 52
Ojciec Władysław Gurgacz modli się przed śmiercią w więzieniu na Montelupich 14 września 1949 roku po Chrystusie / 53
Kazimierz Papée ambasador Najjaśniejszej Rzeczypospolitej Polskiej przy Stolicy Apostolskiej jest zmęczony / 54
*** Mantegna / 55
X rocznica katastrofy smoleńskiej / 56
Aleja Zasłużonych / 57
Zdjęcie z oblężonego Kijowa marzec 2022 rok po Chrystusie / 58
Awaria telewizora w Rzymie / 59
Zdjęcie Jana Pawła II w katedrze w Ferrarze / 60
Starość Jana Pawła II / 61
*** o Bogu / 62
*** czy choć trochę / 63
Msza Święta przed Volto Santo w Manoppello / 64
Komunia na rękę / 65
Znak Krzyża / 66
Jezus umiera / 67
Wniebowzięcie / 68
Opowieść / 69
Na śmierć malarza Michała Świdra / 70
Mama umiera w Szpitalu Bielańskim / 71
*** blisko jaskółeczka / 72
Nota o Autorze / 75