Czy powrót wypartego? Psychoanaliza i dziedzictwo totalitaryzmów / Ewa Kobylińska-Dehe

Oddajemy naszą książkę do rąk Czytelnika w czasach pandemii, która bezlitośnie obnażyła aporie cywilizacyjne. Czy antyliberalny zwrot w Polsce i innych krajach postkomunistycznych, dający o sobie znać również w zachodnim świecie, można zrozumieć za Freudem jako powrót wypartego dziedzictwa totalitaryzmów dwudziestego wieku? Czy też mamy do czynienia z nowym regresem społecznym i politycznym, z nową wojną kulturową, za którą kryją się lęki i agresje wobec wyzwań naszego globu, podsycające iluzoryczną tęsknotę za powrotem tego, co oswojone? Rozpad struktur tożsamościowych, przemiany seksualności, fundamentalny konflikt pokoleniowy wobec katastrofy klimatycznej, kryzys migracyjny, odradzanie się populizmu, brutalizacja dyskursu politycznego – te niepokojące zjawiska stanowią wyzwanie również dla współczesnej psychoanalizy. Polscy, niemieccy, rosyjscy i litewscy autorzy – klinicyści i akademicy – łącząc rozważania teoretyczne, przykłady kliniczne oraz psychoanalityczne odczytania zjawisk społecznych, pytają o krytyczny potencjał psychoanalizy na miarę naszych czasów.

Ta niezwykle ważna, treściwa i pięknie skomponowana książka jest jednym z najnowszych i najważniejszych świadectw tej oto pomyślnej okoliczności, że psychoanaliza na dobre wróciła do Polski. W szczególności zaś książka ta uświadamia nam, że psychoanaliza – niezrównana w badaniach nad dynamiką ludzkich złudzeń i pragnień – oferuje zestaw niezwykle skutecznych narzędzi krytycznych, których jak najpilniej potrzebujemy w prawdziwie dramatycznej sytuacji naszego kraju i globu.
z recenzji Adama Lipszyca

Śmiała, wyrazista, mądra – to książka ważna dla naszych czasów. Wykorzystuje narzędzia psychoanalizy, by badać ukrytą genealogię aktualnych wydarzeń społecznych i politycznych. Pokazuje, jak zaskakująco wplecione jest w przeszłość Polski myślenie psychoanalityczne, rzucając światło na najgłębsze problemy, z którymi dziś się zmagamy .
dr Lisa Appignanesi, pisarka, Londyn

Ta książka dokumentuje nową, znakomitą próbę rzucenia światła za pomocą psychoanalizy na „załamania pamięci” w stosunkach polsko-niemieckich w przeszłości i teraźniejszości. Podjęli ją niemieccy i polscy badacze i analitycy. Daje odwagę do przyszłych projektów badawczych.

L.M. Hermanns, psychoanalityk i wydawca, Berlin

Ewa Kobylińska-Dehe, Wprowadzenie

Część I

Dziedzictwo oświecenia i przyszłość psychoanalizy

Andrzej Leder, Krótka historia o wygaszaniu nadziei z ekskursem w stronę „zwrotu pamięciowego”

Lilli Gast, Refleksje na temat oświecenia w psychoanalizie

Ewa Kobylińska-Dehe, Is the time out of joint? Psychoanaliza i decontainment świata

Lisa Appignanesi, Codzienne szaleństwo: o gniewie, utracie i psychoanalizie

Paweł Dybel, Zaraza, Tanatos i zasada rzeczywistości

Część II

Czy można przepracować Zagładę?

Tomas V. Kajokas, Śladami Hannah Arendt: Banalność strachu. O umyśle postronnego na Litwie

Katarzyna Prot-Klinger, Krzysztof Szwajca, Czy można przepracować Zagładę? Doświadczenie pracy grupowej

Wojciech Sobański, „Przerwa w życiorysie”. Refleksje nad pracą z pacjentką z traumą Holokaustu

Bernhard Bolech, Marzec 1968 roku w Polsce. Powrót wypartego

Część III

Powrót wypartego czy nauki z przeszłości? – przypadek Niemiec

Hans-Jürgen Wirth, Psychoanaliza, przepracowanie nazistowskiej przeszłości i dzisiejsze Niemcy

Nadine Teuber, Rosalba Maccarrone Erhardt, Psychoanalityczna praca z uchodźcami w Niemczech. International Clinic przy Frankfurckim Instytucie Psychoanalitycznym

Annette Simon, Powrót czy narodziny? Uwagi na temat prawicowego populizmu we wschodnich Niemczech

Felix Brauner, Mentalizacja a wrogość wobec obcych w Niemczech – autorytarna psychodynamika prawicowego populizmu

Część IV

Społeczeństwo na kozetce

Anna Leszczyńska-Koenen, Skok nad otchłanią – psychoanaliza i krytyka społeczna

Anna Zajenkowska, Projekt Polska na Kozetce – społeczna analiza grupowa

Małgorzata Ojrzyńska, Totalitarny stan umysłu jako źródło wytchnienia. O czym mówią mieszkańcy Miastka?

Joanna Tokarska-Bakir, Czy tylko faszyzm nas może uratować?

Część V

Między neutralnością a zaangażowaniem – być psychoanalitykiem w trudnych czasach

Jakub Bobrzyński, Czy neutralność jest jeszcze możliwa? Dylematy psychoterapeuty w dzisiejszym świecie politycznym

Ewa Głód, O psychoanalizie w dzisiejszej Polsce

Ewa Modzelewska-Kossowska, Neutralność jako zagadnienie etyczne i kliniczne

Natalia Kigai, Osobiste zaangażowanie i zawodowa neutralność: praca psychoanalityka w podzielonym świecie

Noty o autorach

Indeks osobowy