System finansowy – aktualne wyzwania i perspektywy rozwoju. Tom 27 / red. Marcin Kalinowski

Destabilizacja rynków finansowych, która wystąpiła w latach 2007-2009 wciąż wpływa na funkcjonowanie systemu finansowego na świecie. Kry­zys, który został zapoczątkowany w 2007 roku w Stanach Zjednoczonych rozprzestrzenił się następnie na cały świat, prowadząc do globalnego po­gorszenia nastrojów. Druga fala światowego kryzysu finansowego związana z finansami publicznymi niektórych państw wydłużyła okres niepew­ności na rynkach finansowych.

Doświadczenia płynące z kryzysu finansowego na świecie wskazują na potrzebę/konieczność weryfikacji/modyfikacji dotychczasowych teorii/zało­żeń dotyczących funkcjonowania systemu finansowego. Wydaje się, że warto w tym kontekście prowadzić badania na temat kierunków rozwoju światowego systemu finansowego oraz jego powiązań ze sferą realną. Niniejsze opracowanie jest próbą odpowiedzi na pytania pojawiające się po okresie destabilizacji rynków finansowych na świecie.

Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie koncepcji związanych z systemem finansowym po doświadczeniach płynących z kryzysu fi­nansowego. Praca składa się z czterech części. Każda z części odnosi się do innych zagadnień z zakresu funkcjonowania systemu finansowe­go: rynków finansowych, bankowości, inwestycji i ubezpieczeń.

Wprowadzenie 11

Część I
Rynki finansowe

1. Reformy instytucjonalne na rynkach finansowych w odpowiedzi na kryzys gospodarczy - Paweł Kawa 15
1.1. Instytucjonalny wymiar przyczyn kryzysu finansowego 16
1.2. Reformy instytucjonalne nadzoru finansowego podjęte w reakcji na kryzys 21
1.3. Kierunki ewolucji rozwiązań instytucjonalnych w zakresie nadzoru nad rynkami finansowymi 25
Streszczenie/Summary 28
Bibliografia 29

2. Ewolucja idei podatku Tobina, w kierunku koncepcji wprowadzenia w UE podatku od transakcji finansowych FTT (Financial Transaction Tax) - Paulina Blukacz 31
2.1. Koncepcja podatku Tobina 32
2.2. Zmiany w ocenie i stosunku do idei podatku Tobina na przestrzeni ostatnich 40 lat 33
2.3. Przyjęte założenia i stan prac nad wprowadzeniem FTT 35
2.4. Zalety i wady wprowadzenia w życie opodatkowania transakcji finansowych podatkiem FTT 38
Streszczenie/Summary 41
Bibliografia 43

3. Dezintegracja nadzoru finansowego w Polsce - konieczność czy alternatywa? - Aleksandra Nadolska 45
3.1. Prawo skorelowane z gospodarką 46
3.2. Przyczyny integracji polskiego nadzoru nad rynkiem finansowym 47
3.3. Argumenty za zaangażowaniem banku centralnego w nadzór finansowy 48
3.4. Europejska koncepcja nadzoru nad rynkiem finansowym 51
3.5. Podejście typu „Twin Peaks" 53
Streszczenie 56
Bibliografia 57

4. Efektywność informacyjna rynku finansowego w Polsce - Adam Waszkowski 59
4.1. Pojęcie efektywności rynku finansowego 59
4.2. Efektywność rynku finansowego w Polsce 61
Streszczenie/Summary 67
Bibliografia 68

5. Analiza porównawcza NewConnect i innych europejskich rynków alternatywnego systemu obrotu akcjami - Marek Panfi l 69
5.1. Rozwój rynków alternatywnego obrotu (ASO) akcjami dla MŚP w Europie 70
5.1.1. NASDAQ inspiracją do tworzenia podobnych rynków w Europie 70
5.1.2. Analiza rynków i segmentów dla MŚP w ramach pięciu giełd europejskich 71
5.2. Analiza porównawcza NewConnect na tle ASO w Europie 75
5.2.1. Rozwój ASO w Europie 76
5.2.2. NewConnect na tle innych europejskich ASO 76
5.2.3. Zmiany w regulaminie NewConnect od 1 lipca 2012 r. 83
Streszczenie/Summary 85
Bibliografia 86

6. Wielowymiarowa ocena pozycji konkurencyjnej spółek giełdowych z uwzględnieniem finansowych i niefinansowych generatorów warto­ści - Karol Śledzik 87
6.1. Metodyka badania 87
6.2. Analiza finansowych i niefinansowych generatorów wartości 90
6.3. Wielowymiarowa analiza porównawcza pozycji konkurencyjnej wybranych spółek 95
Streszczenie/Summary 97
Bibliografia 97

7. Zakres informacji ujawnianych w raportach okresowych i bieżących spółek giełdowych w Polsce w kontekście ochrony inwestora - An­na Mazurczak 99
7.1. Geneza obowiązków informacyjnych w Polsce 100
7.2. Charakterystyka obowiązków informacyjnych spółek giełdowych w Polsce 103
7.3. Kierunki zmian w zakresie obowiązków informacyjnych 109
Streszczenie/Summary 112
Bibliografia 112

8. Obowiązki informacyjne spółek notowanych na rynku NewConnect GPW S.A. w świetle rozwiązań europejskich giełdowych platform ASO - Jacek Tomaszewski 115
8.1. Alternatywne Systemu Obrotu w Polsce i Unii Europejskiej 116
8.2. Obowiązki informacyjne na rynkach alternatywnych 119
Streszczenie/Summary 126
Bibliografia 127

9. Niedowartościowanie w procesie IPO - Dorota Podedworna-Tarnowska 129
9.1. Przyczyny efektu niedowartościowania. Przegląd literatury 129
9.2. Analiza niedowartościowania spółek debiutujących na GPW w Warszawie w latach 2005-2011 132
9.3. Analiza niedowartościowania spółek debiutujących na rynku NewConnect w latach 2007-2011 134
9.4. Koszty niedowartościowania 134
9.5. Model wyceny a niedowartościowanie 136
9.6. Niedowartościowanie a długoterminowe stopy zwrotu 137
Streszczenie/Summary 139
Bibliografia 140

10. Zastosowanie wielowymiarowej analizy porównawczej w analizie fundamentalnej spółek giełdowych - Adam Barembruch 143
10.1. Praktyczne problemy przeprowadzania analizy fundamentalnej 144
10.2. Taksonomiczna miara atrakcyjności inwestycji (TMAI) 145
10.3. Procedura badawcza 147
10.4. Ranking a rzeczywiste stopy zwrotu spółek 148
10.2. Ocena zasadności stosowania TMAI w analizie fundamentalnej 152
Streszczenie/Summary 153
Bibliografia 154

Część II
Bankowość

11. Kształtowanie poziomu płynności w bankach komercyjnych w Polsce w warunkach kryzysu - Anna Rzeczycka, Gabriela Golawska-Wit­kowska 157
11.1. Płynność w celach działalności banku komercyjnego 157
11.2. Regulacje prawne kształtujące poziom płynności w bankach komercyjnych 160
11.3. Poziom płynności w bankach komercyjnych 163
Streszczenie/Summary 166
Bibliografia 167

12. Kierunki rozwoju bancassurance w polskim sektorze bankowym - Jerzy Gwizdała 169
12.1. Analiza rozwoju koncepcji bancassurance w Polsce 169
12.2. Perspektywy rozwoju działalności bankowo-ubezpieczeniowej w Polsce 175
Streszczenie/Summary 179
Bibliografia 180

13. Bancassurance jako sposób na poprawę pozycji konkurencyjnej podmiotów na rynku finansowym - Eleonora Ratowska-Dziobiak 181
13.1. Uwarunkowania rozwoju międzysektorowej współpracy 183
13.2. Istota pojęcia bancassurance 186
13.3. Cele bancassurance 187
13.4. Ryzyko wynikające ze stosowania bancassurance 190
13.5. Bancassurance w Polsce 191
Streszczenie/Summary 194
Bibliografia 194

14. Innowacje o charakterze manipulacyjnym w polityce dystrybucyjnej polskich banków - Rafał Płókarz 197
14.1. Istota manipulacji w dystrybucji produktów finansowych 197
14.2. Przyczyny i skutki manipulacji bankowych 199
14.3. Manipulacje w polskiej bankowości, czyli sztuka niedopowiedzeń i wzbudzania pożądania 202
14.3.1. Bezpłatne konta i karty płatnicze - z „gwiazdką", „haczykiem" i cross-sellingiem 202
14.3.2. Pozorne zawyżanie oprocentowania lokat bankowych i rachunków oszczędnościowych 203
14.3.3. Manipulacje przy ustalaniu warunków udzielania kredytów 204
14.3.4. Stymulowanie aktywności klientów (w interesie zwłaszcza banku) 205
14.3.5. Nadużywanie zaufania w stosunku do starszych klientów i ich spadkobierców 206
14.3.6. Manipulacje w sprzedaży produktów inwestycyjnych 206
14.4. Ochrona przed manipulacjami bankowymi 207
Streszczenie/Summary 210
Bibliografia 210

15. Aktywność kredytowa spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych a regulacyjne i uwarunkowania jej rozwoju - Maria Magdale­na Golec 213
15.1. Działalność kredytowa spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w latach 2006-2011 214
15.2. Regulacyjne uwarunkowania działalności kredytowej spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych 218
Streszczenie/Summary 224
Bibliografia 225

16. Sekurytyzacja w zarządzaniu ryzykiem kredytowym banku spółdzielczego - Janusz Cichy 227
16.1. Ryzyko jako immanentna cecha działalności kredytowej banku 227
16.2. Emisja obligacji jako źródło podwyższania kapitału własnego 230
16.3. Sekurytyzacja jako przyszłościowa technika zarządzania ryzykiem kredytowym 232
Streszczenie/Summary 235
Bibliografia 236

Część III
Inwestycje

17. Wpływ koniunktury gospodarczej na działalność innowacyjną peryferyjnych systemów przemysłowych w Polsce - studia przypadków - Arkadiusz Świadek, Katarzyna Szopik-Depczyńska 239
17.1. Metodyczne uwarunkowania prowadzonych badań 240
17.2. Charakterystyka próby badawczej 243
17.3. Wpływ koniunktury gospodarczej na aktywność innowacyjną wybranych regionów Polski 244
17.3.1. Województwo warmińsko-mazurskie 244
17.3.2. Województwo podlaskie 245
17.3.3. Województwo lubuskie 245
17.3.4. Województwo zachodniopomorskie 246
Streszczenie/Summary 248
Bibliografia 249

18. Koncepcja programu Mieszkanie dla Młodych a kwestia mieszkaniowa w Polsce - Anna Szelągowska 251
18.1. Ubóstwo mieszkaniowe jako problem europejski 251
18.2. Program Mieszkanie dla Młodych jako nowa propozycja rozwiązania problemu mieszkaniowego w Polsce 255
Streszczenie/Summary 258
Bibliografia 259

19. Finansowanie inwestycji w energetykę odnawialną i poprawę efektywności energetycznej - atrakcyjność, ryzyko, bariery - Krzysztof Szczepaniak 261
19.1. Efektywność energetyczna i odnawialne źródła energii w gospodarce/Źródła finansowania inwestycji ekologicznych - wprowadzenie 262
19.2. Klasyfikacja beneficjentów ubiegających się o finansowanie projektów ekologicznych 264
19.3. Atrakcyjność finansowa, ryzyko i bariery związane z inwestycjami w zrównoważoną energetykę 267
19.4. Innowacyjne formy finansowania 269
Streszczenie/Summary 271
Bibliografia 271

20. Bankowe i pozabankowe formy inwestowania oszczędności na polskim rynku finansowym - Ewa Tokajuk 273
20.1. Możliwości finansowe polskich gospodarstw domowych 273
20.2. Bankowe formy inwestowania - lokaty bankowe 275
20.3. Inwestowanie w fundusze inwestycyjne 277
20.4. Skarbowe papiery wartościowe 278
20.5. Długoterminowe formy inwestowania - indywidualne konta emerytalne, pracownicze programy emerytalne, pracownicze fundusze emery­talne 280
20.6. Aktywa finansowe polskich gospodarstw domowych - porównanie 282
Streszczenie/Summary 285
Bibliografia 286

21. Badania hedgingowych strategii opcyjnych za pomocą współczynników wrażliwości opcji - Natalia Iwaszczuk, Jadwiga Orłowska-Pu­zio 287
21.1. Opcje i ich elastyczność w ujęciu teoretycznym 287
21.1.1. Opcja jako narzędzie zabezpieczające 287
21.1.2. Elastyczność opcji standardowych 290
21.2. Cena opcji i jej elastyczność w ujęciu praktycznym 294
21.2.1. Wpływ parametrów wybieralnych na cenę opcji 294
21.2.2. Ocena wrażliwości wycenionych opcji na zmiany różnych czynników 295
Streszczenie/Summary 299
Bibliografia 300

22. High Frequency Trading and the Warsaw Stock Exchange Fees' Structure - Preliminary Examination - Bogusław Bławat 301
22.1. Exchange fees and transaction costs 301
22.1.1. Broker commissions 302
22.1.2. Exchange fees 302
22.2. Modelling transaction costs' impact 304
22.3. Examination 306
22.3.1. Data 306
22.3.2. Strategy modelling 309
22.3.3. Results 310
Summary/Streszczenie 311
Bibliografhy 312

Część IV
Ubezpieczenia

23. Instrumenty i cechy modelu transferu ryzyka a kryzys finansowy - Dariusz Letkowski 315
23.1. Cechy i instrumenty modelu transferu ryzyka 315
23.2. Transakcje sekurytyzacji 318
23.2.1. Podstawowe transakcje sekurytyzacji (CMO, CDO, CLO) 319
23.2.2. Syntetyczne CDO 320
23.3. Pochodne kredytowe 321
23.3.1. Swap odmowy zapłaty kredytu (Credit Default Swap, CDS) 321
23.3.2. Swapy na indeksy kredytowe 323
23.3.3. Swap na dochód całkowity (Total Return Swaps) 324
23.3.4. Opcje kredytowe (Credit Spread Option) 324
23.3.5. Kredytowe skrypty dłużne (Credit Linked Notes) 325
23.4. Wpływ modelu transferu ryzyka na rynki i instytucje finansowe 326
Streszczenie/Summary 329
Bibliografia 329

24. Metody ograniczania ryzyka inwestycyjnego w procesie oszczędzania na emeryturę - Dariusz Stańko 331
24.1. Ryzyko emerytalne 331
24.2. Metody zabezpieczania się przed ryzykiem inwestycyjnym w systemach emerytalnych 333
24.3. Fundusze cyklu życiowego 336
24.4. Gwarantowanie dochodu na emeryturze (consumption flooring) 339
Streszczenie/Summary 343
Bibliografia 343

25. Indywidualne Konto Emerytalne (IKE) oraz Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE) jako formy budowy kapitału emerytal­nego - Bartosz Chorkowy 345
25.1. IKE jako element III fi lara systemu emerytalnego o charakterze dobrowolnym 346
25.2. IKZE jako najnowsza forma odkładania kapitału w ramach III filara systemu emerytalnego 349
25.3. Efektywność ekonomiczna oraz analiza porównawcza wybranych IKZE oferowanych na polskim rynku 352
Streszczenie/Summary 358
Bibliografia 359

26. Relacje między popytem na samoubezpieczenie a obowiązkowym ubezpieczeniem - Piotr Dudziński, Grzegorz Krzykowski 361
26.1. Podstawowy model samoubezpieczenia dla wielu stanów świata 363
26.2. Analiza efektu dochodowego 364
26.3. Model samoubezpieczenia w przypadku obligatoryjnego ubezpieczenia. Analiza efektu wzrostu ceny ubezpieczenia na popyt na samoubez­pieczenie 366
Streszczenie/Summary 371
Bibliografia 372