Swoboda wypowiedzi osoby przesłuchiwanej w procesie karnym / Radosław Koper

Publikacja wyróżniona w XV edycji konkursu „Przeglądu Sądowego” na książkę prawniczą najbardziej przydatną w praktyce wymiaru sprawiedliwości

Zachowanie swobody wypowiedzi osoby przesłuchiwanej jest istotne w aspekcie przestrzegania zasady praworządności. Zapewnia ona wiarygodność przesłuchania, prawidłowość orzekania, a także chroni jej godność.

Rozważania zawarte w publikacji ściśle łączą się z potrzebą poszanowania praw obywatelskich, zagwarantowanych przede wszystkim w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Autor zwraca uwagę na niewłaściwą praktykę organów procesowych podczas przeprowadzania przesłuchania, a także przedstawia ocenę poglądów doktryny oraz orzecznictwa sądowego.

W opracowaniu omówiono takie zagadnienia jak:
• pojęcie i istota swobody wypowiedzi,
• zakres obowiązywania tej reguły,
• okoliczności wyłączające swobodę wypowiedzi,
• model orzekania w tej kwestii.

Książka jest przeznaczona dla praktyków – sędziów, prokuratorów, adwokatów, radców prawnych, a także teoretyków prawa, specjalistów z zakresu postępowania karnego i ochrony praw człowieka oraz wszystkich osób zainteresowanych procesem karnym.

Wykaz skrótów 9
Uzasadnienie wyboru tematu i tytułu książki 13
Rozdział I
Pojęcie i znaczenie przesłuchania w procesie karnym 17
1. Uwagi wstępne 17
2. W stronę definicji przesłuchania 19
3. Cel a znaczenie przesłuchania 28
4. Reguły przesłuchania 32
Rozdział II
Pojęcie i istota swobody wypowiedzi 37
1. Swoboda wypowiedzi w polskich kodyfikacjach karnoprocesowych 37
2. Definicja swobody wypowiedzi 44
3. Swoboda wypowiedzi a wartości konstytucyjne 66
4. Swoboda wypowiedzi a aksjologia procesu karnego 71
Rozdział III
Zakres obowiązywania swobody wypowiedzi 77
1. Uwagi wprowadzające 77
2. Podmiot uprawniony z tytułu swobody wypowiedzi 78
2.1. Oskarżony 78
2.2. Świadek 99
2.2.1. Świadek sensu stricto 99
2.2.2. Świadek szczególny 106
2.3. Biegły 117
3. Przedmiot swobody wypowiedzi 123
3.1. Uwagi ogólne 123
3.2. Wyjaśnienia 126
3.3. Zeznania 134
3.4. Oświadczenia 137
3.5. Uwagi podsumowujące 147
Rozdział IV
Wyłączenie swobody wypowiedzi – ogólna charakterystyka 149
1. Uwagi wprowadzające 149
2. Podmiot zobowiązany z tytułu swobody wypowiedzi 151
3. Wyłączenie a ograniczenie swobody wypowiedzi 163
4. Wyłączenie swobody wypowiedzi a uwarunkowania procesowe 172
5. Wpływ właściwości i warunków osobistych przesłuchiwanego na swobodę wypowiedzi 175
6. Kategoryzacja okoliczności wyłączających swobodę wypowiedzi 187
Rozdział V
Sposoby wyłączenia swobody wypowiedzi 191
1. Przymus 191
1.1. Definicja przymusu 191
1.2. Zakaz stosowania tortur oraz okrutnego, nieludzkiego i poniżającego traktowania 197
1.3. Status procesowy osoby przesłuchiwanej 208
1.3.1. Uwagi wyjaśniające 208
1.3.2. Prowadzenie równoległego procesu o fałszywe zeznania i skazanie z tego tytułu 209
1.3.3. Przesłuchanie osoby podejrzanej w charakterze świadka 212
1.3.4. Odpowiedzialność karna biegłego za nieumyślnie fałszywe opiniowanie 216
1.4. Konstrukcja i tryb przesłuchania 216
1.5. Warunki przeprowadzania przesłuchania 227
1.6. Jawność przesłuchania 237
1.6.1. Uwagi wyjaśniające 237
1.6.2. Jawność zewnętrzna 238
1.6.3. Jawność wewnętrzna 244
1.7. Stosowanie środków przymusu 266
2. Groźba bezprawna 276
3. Pytania sugerujące treść odpowiedzi i inne formy sugestywnego oddziaływania 289
4. Podstęp 299
4.1. Pojęcie i istota podstępu 299
4.2. Wprowadzanie w błąd w kwestiach dowodowych a aspekt podmiotowy podstępu 313
4.3. Reguła udzielania informacji a podstęp 324
4.4. Niedozwolone obietnice a podstęp 332
Rozdział VI
Środki wyłączające swobodę wypowiedzi 341
1. Hipnoza 341
2. Środki chemiczne 360
2.1. Narkoanaliza 360
2.2. Alkohol 369
3. Środki techniczne 375
3.1. Poligraf (wariograf) 375
3.1.1. Istota, cele, uwarunkowania 375
3.1.2. Zakaz stosowania podczas przesłuchania 384
3.1.3. Problem stosowania poligrafu na potrzeby ekspertyzy biegłego 403
3.2. Inne środki 416
Rozdział VII
Model orzekania w przedmiocie wyłączenia swobody wypowiedzi 417
1. Uwagi wprowadzające 417
2. Charakter prawny przesłuchania jako czynności procesowej w kontekście wyłączenia swobody wypowiedzi 418
3. Zakaz dowodowy z art. 171 § 7 k.p.k. a regulacja art. 168a k.p.k. 434
4. Problem relatywizacji zakazu dowodowego z art. 171 § 7 k.p.k. 447
5. Problem pośredniej nielegalności dowodu w kontekście zakazu dowodowego z art. 171 § 7 k.p.k. 461
6. Tryb postępowania w przedmiocie wyłączenia swobody wypowiedzi 471
Wnioski końcowe 495
Bibliografia 499